Tuy nhiên, một trong những bất cập lớn nổi lên là quy định về quyền yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 hiện nay đang bị lạm dụng.
Yêu cầu cấp tăng mạnh
Trong các hạn chế của Luật hiện hành, theo Bộ Tư pháp là quy định về quyền yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 hiện nay đang bị lạm dụng. Luật LLTP quy định có 2 loại Phiếu LLTP được cấp là Phiếu LLTP số 1 và Phiếu LLTP số 2. Khác với Phiếu LLTP số 1, Phiếu LLTP số 2 thể hiện cả những án tích đã được xóa và chỉ cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về LLTP của mình. Tuy nhiên, từ năm 2012, tình trạng lạm dụng yêu cầu cá nhân phải nộp Phiếu LLTP số 2 ngày càng gia tăng. Năm 2011 chỉ có 3.125 yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2, chiếm tỷ lệ 2,5% tổng số yêu cầu cấp Phiếu LLTP, đến năm 2016 đã có 99.031 yêu cầu, chiếm tỷ lệ 29% tổng số yêu cầu cấp Phiếu LLTP.
Ông Phạm Thanh Cao – Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội cho biết, số lượng yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 của công dân Việt Nam và người nước ngoài tại Sở Tư pháp Hà Nội ngày càng tăng cao. Nếu như năm 2014 là 3.583 trường hợp, năm 2015 là 4.938 trường hợp, thì đến năm 2016 tăng lên 7.894 trường hợp, gấp 1,6 lần năm 2015.
Thực tế cho thấy, cá nhân yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 không xuất phát từ yêu cầu muốn biết về nội dung LLTP của mình mà do xuất phát từ yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, chủ yếu để bổ túc hồ sơ xin thị thực nhập cảnh, kết hôn tại cơ quan đại diện ngoại giao của nước ngoài; xin việc làm, cấp giấy phép hoạt động tại Việt Nam. Trong đó, nhiều DN có vốn đầu tư nước ngoài và DN trong nước đã yêu cầu cá nhân phải nộp Phiếu LLTP số 2 khi xin việc làm; một số cơ quan Nhà nước của Việt Nam cũng yêu cầu cá nhân phải nộp Phiếu LLTP số 2 khi cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng, cấp Giấy phép hoạt động của tổ chức tín dụng phi ngân hàng.
Chỉ cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng
Thực trạng trên đã ảnh hưởng tới quyền được pháp luật bảo đảm bí mật cá nhân theo quy định của Hiến pháp và chính sách nhân đạo của pháp luật hình sự của Nhà nước ta, ảnh hưởng đến việc tái hòa nhập cộng đồng của người bị kết án, đặc biệt là những người đã được xóa án tích. Theo phản ánh của công dân, khi Phiếu LLTP số 2 được cấp và sử dụng công khai có thể dẫn đến hệ lụy cho cá nhân khi tái hòa nhập cộng đồng, khó khăn, thậm chí mất cơ hội khi đi du học, xin việc làm, xuất cảnh…
Theo quy định của Luật LLTP (điểm b khoản 2 Điều 41), Phiếu LLTP số 2 cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về LLTP của mình. Để giải quyết tình trạng lạm dụng Phiếu LLTP số 2 trong thời gian qua, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp và bí mật đời tư của cá nhân, bảo đảm mục đích nhân đạo của chế định xóa án tích, dự thảo Luật sửa đổi Luật LLTP quy định chặt chẽ hơn theo hướng Phiếu LLTP số 2 chỉ cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng, không cấp cho cá nhân.
| Đồng thời, để bảo đảm tính chính xác của Phiếu LLTP, dự thảo Luật bổ sung quy định trường hợp người yêu cầu cấp Phiếu LLTP có án tích và thông tin về việc đương nhiên xóa án tích chưa được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu LLTP, cơ quan cấp Phiếu có trách nhiệm đề nghị Viện Kiểm sát ra quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can hoặc quyết định khởi tố bị can cung cấp thông tin về việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử người đó. |
