Công tác chỉnh trang, tái thiết đô thị là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu được Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội đề ra trong nhiệm kỳ 2021 – 2026, trong đó có nội dung liên quan đến cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư – tập thể cũ. Số liệu tổng hợp báo cáo từ Sở Xây dựng Hà Nội, hiện nay trên địa bàn TP có khoảng 1.579 khu nhà tập thể - chung cư cũ được xây dựng giai đoạn 1960 – 1992, hầu hết đều đã trong tình trạng xuống cấp, đặc biệt một số khu nhà không còn đáp ứng được điều kiện để tiếp tục sử dụng, hạng mục kỹ thuật bị hư hỏng nặng (nguy hiểm thuộc mức độ D – cấp độ nguy hiểm nhất).

Tuy nhiên, tính đến hết năm 2023 toàn TP mới hoàn thành cải tạo, xây dựng lại được 19 khu tập thể - nhà chung cư cũ (bằng 1,14% tổng khối lượng công việc). Trong đó, rất nhiều khu nhà mặc dù TP đã có quyết định chấp thuận chọn chủ đầu tư và phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, nhưng nhiều năm qua vẫn không thể triển khai thực hiện, có thể kể đến như: dự án Nhà A & B Nghĩa Đô (quận Cầu Giấy); khu tập thể Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng); khu tập thể X1-26 Liễu Giai (quận Đống Đa); khu tập thể Dịch vụ vận tải Đường sắt (quận Hoàng Mai); nhà chung cư số 148 - 150 Sơn Tây (quận Ba Đình); khu tập thể Viện tư liệu phim Việt Nam 22 phố Liễu Giai (quận Đống Đa); nhà chung cư 23 Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm)...

Theo đánh giá, một trong những vướng mắc nhất làm chậm tiến độ triển khai là vấn đề liên quan đến công tác bồi thường. Trước năm 2021, căn cứ theo Nghị định 101/2015/NĐ-CP, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng là sự thỏa thuận giữa chủ đầu tư với người sở hữu nhà dẫn đến việc 2 bên gần như không tìm được tiếng nói chung; Nghị định 61/2021/NĐ-CP sửa đổi và thay thế Nghị định 101/2015/NĐ-CP, đã khắc phục hạn chế này bằng quy định cụ thể hệ số bồi thường linh hoạt từ 1 – 2 lần dành cho những người có nhu cầu tái định cư tại chỗ.

Song vướng mắc mới lại tiếp tục nảy sinh đối với những trường hợp không có nhu cầu tái định cư tại chỗ. Đơn cử tại dự án cải tạo, xây dựng lại khu tập thể Viện tư liệu phim Việt Nam, số 22 phố Liễu Giai (quận Đống Đa), đã có chủ đầu tư nhưng hàng chục năm nay không thể triển khai, do một số gia đình sở hữu căn hộ tầng 1 (có thể kinh doanh thương mại) không có nhu cầu tái định cư tại chỗ, yêu cầu bồi thường số tiền tương đương mức giá thị trường ở khu vực mới chịu bàn giao mặt bằng. Tình trạng này cũng diễn ra ở hầu hết những khu nhà khác.

“Đến thời điểm này, Sở Xây dựng đã phê duyệt nhiệm vụ kiểm định đối với 1.022 khu nhà tập thể - chung cư cũ trên địa bàn TP, trong đó Sở trực tiếp kiểm định và giao nhiệm vụ cho các quận, huyện để đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Qua thực tế cho thấy, nguyên nhân xảy ra tình trạng chậm triển khai cải tạo, xây dựng lại chung cư – nhà tập thể cũ liên quan đến công tác quy hoạch (chiều cao công trình, diện tích xây dựng...), hệ số K và việc lựa chọn chủ đầu tư” – Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Mạc Đình Minh cho hay.

Hà Nội là địa phương đi đầu cả nước về công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư – nhà tập thể cũ, khi TP ban hành Quyết định 48/2008/QĐ-UBND quy định quy chế cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp; năm 2021, TP ban hành Quyết định 5289/QĐ-UBND chính thức đưa “Đề án xây dựng, cải tạo chung cư cũ trên địa bàn” triển khai thực hiện với mục tiêu đến năm 2045 sẽ cơ bản hoàn thành; tiếp theo đó là nhiều quyết định, chương trình, kế hoạch liên quan đến việc thành lập Ban chỉ đạo, phê duyệt kinh phí kiểm định, lập quy hoạch chi tiết... nhưng sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, các mốc tiến độ vẫn không đạt mục tiêu đề ra.

Trong đó, câu chuyện về hệ số bồi thường vẫn là vấn đề vô cùng nan giải. Trước thực trạng đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh – Trưởng ban chỉ đạo triển khai đề án, kế hoạch cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn, đã yêu cầu các sở, ngành, UBND quận, huyện nơi có nhà chung cư cũ cần khẩn trương, chủ động áp dụng mọi biện pháp để đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Giao Sở Xây dựng chủ trì nghiên cứu, tham mưu, dự thảo, báo cáo UBND TP quy định về hệ số K (hệ số khung) bồi thường khi cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ làm căn cứ để các quận, huyện, nhà đầu tư chủ động thỏa thuận, thống nhất với người dân.

Trước đó, Sở Xây dựng Hà Nội cũng báo cáo TP về việc xây dựng dự thảo hệ số bồi thường giải phóng mặt bằng phục vụ công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn. Theo đó, hệ số bồi thường vẫn được thực hiện theo quy định tại Nghị định 61/2021/NĐ-CP, nhưng Sở Xây dựng sẽ căn cứ vào đặc điểm ở từng khu vực, vị trí nơi có nhà chung cư cũ cần phải phá dỡ, cải tạo, để xây dựng hệ số bồi thường sao cho phù hợp với thực tế, trên cơ sở đảm bảo khả năng cân đối hiệu quả tài chính của dự án.

“Tôi cho rằng nếu TP Hà Nội ban hành quy định về hệ số bồi thường như vậy là rất hợp lý, bởi vì rất nhiều khu nhà tập thể - chung cư cũ nằm ở những vị trí đắc địa, có thể nói là “đất vàng” của Thủ đô, nên giá trị chắc chắn sẽ cao hơn các vị trí khác. Đối với những người muốn tại định cư tại chỗ và đang không sống ở tầng 1 của những khu nhà cần phải xây dựng lại thì chắc chắn sẽ đồng thuận, còn những người sống ở tầng 1 hoặc không có nhu cầu tái định cư tại chỗ thì cũng cần phải có phương án bồi thường thỏa đáng cho họ, như vậy mới tạo được sự đồng thuận và giúp công tác cải tạo được đẩy nhanh hơn” – Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội Nguyễn Thế Điệp nhìn nhận.

Thời điểm hiện tại, công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư – nhà tập thể cũ, ngoài sự quan tâm đặc biệt từ Nhà nước, người dân; cộng đồng DN cũng đang rất tích cực tham gia. Ở địa bàn Thủ Hà Nội hiện đang có hơn 100 nhà đầu tư quan tâm đến Đề án cải tạo chung cư cũ của TP. Nhưng thực tế triển khai vẫn không như kỳ vọng, kết quả đạt được thấp hơn nhiều so với mục tiêu đặt ra, vì vậy theo đánh giá để công tác này được triển khai nhanh hơn thì Nhà nước cần phải có những cơ chế riêng cho Thủ đô.

12:15 29/01/2024