Ba thập kỷ hoạt động tại Việt Nam, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) đã có những đóng góp to lớn trong hỗ trợ Việt Nam trong tiến trình phát triển bền vững và mạnh mẽ hơn, trong đó hợp tác với Thủ đô Hà Nội nổi lên như một điểm sáng, Giám đốc AFD Việt Nam Julien Seillan khẳng định với Kinh tế & Đô thị.

Sau 30 năm hoạt động tại Việt Nam, AFD tự hào về những thành tựu và tác động nào trong hoạt động hợp tác?

Từ năm 1994, Tập đoàn AFD tại Việt Nam đã đóng góp hơn 3 tỷ euro tài trợ trong 30 năm cho khu vực công và tư nhân Việt Nam; 120 dự án phát triển tại tất cả các tỉnh. 1/3 dân số Việt Nam đã hưởng lợi từ các dự án của Tập đoàn.

Các khoản tài trợ này đã mang lại nhiều dự án có tác động tích cực đối với người dân như hỗ trợ các hộ sản xuất lúa, chè và cà phê tăng sản lượng và thu nhập để thoát nghèo, phát triển sản xuất và truyền tải điện để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của công nghiệp và các đô thị lớn cũng như góp phần bảo vệ người dân vùng ven biển Cà Mau hay Quảng Nam trước tình trạng xói lở do biến đổi khí hậu.

Tại Hà Nội, thông qua việc phát triển giao thông công cộng với tuyến đường sắt đô thị số 3, AFD đã góp phần hỗ trợ sinh viên và người dân di chuyển thuận tiện với chi phí hợp lý, đồng thời giảm ô nhiễm không khí.

Kể từ những bước đầu tại Việt Nam, các ưu tiên của AFD tại Việt Nam đã thay đổi như thế nào?

Hoạt động của chúng tôi luôn phù hợp với các ưu tiên chiến lược lớn của Việt Nam. AFD ban đầu hỗ trợ các chuyển đổi quan trọng trong nông nghiệp thông qua việc hỗ trợ các chuỗi giá trị lúa, cà phê và chè, sau đó là hỗ trợ quá trình chuyển đổi công nghiệp và hạ tầng thiết yếu về tưới tiêu, quản lý nước, công nghiệp hóa và đào tạo nghề.

Từ năm 2019, AFD làm việc với các đối tác để triển khai chương trình phát triển hướng 100% khí hậu, phù hợp với các cam kết của hai nước theo Thỏa thuận Paris và các cam kết quốc tế về chuyển dịch năng lượng, giảm phát thải và bảo vệ đa dạng sinh học. Trong năm 2025, trong khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Pháp, Tập đoàn AFD tái khẳng định vị thế, tiếp tục hỗ trợ các dự án lớn về kết nối trong bối cảnh Việt Nam bước vào “Kỷ nguyên mới”.

Năm 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng: Pháp trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên đối tác chiến lược toàn diện. Trong giai đoạn hợp tác mới này, chiến lược tương lai của AFD là gì?

Trong khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Pháp và Việt Nam, AFD sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lộ trình phát triển bền vững và phát thải thấp nhằm đạt mục tiêu trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045.

Trong đó cơ quan tập trung tăng cường tài trợ vào 3 lĩnh vực: năng lượng, giao thông vận tải và thích ứng của các tỉnh trước biến đổi khí hậu:

Về năng lượng, tốc độ tăng trưởng kinh tế 7-8% mỗi năm của Việt Nam có thể kéo theo mức tăng hơn 12% mỗi năm về nhu cầu điện.

Để đáp ứng nhu cầu này, AFD triển khai cam kết của Pháp trong khuôn khổ chương trình “Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng” (JETP), đầu tư 500 triệu euro cho chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, và đã thực hiện được hơn một nửa mức cam kết này kể từ năm 2022 tới nay. Mục tiêu là duy trì nỗ lực này. Dự án nhà máy thủy điện tích năng Bắc Ái là điển hình: dự án sẽ cho phép bổ sung 1200 MW trong những năm tới với sự tài trợ của nhóm các nhà tài trợ Châu Âu (Team Europe) và với sự hỗ trợ mạnh mẽ của Liên minh Châu Âu.

Về giao thông vận tải, với quỹ hỗ trợ giao thông của Liên minh Châu Âu, AFD hỗ trợ giảm phát thải trong giao thông đường sắt, đường thủy và giao thông đô trong khuôn khổ hoạt động tài trợ của Team Europe. Trong lĩnh vực đường sắt, AFD đã huy động SNCF hỗ trợ Việt Nam để thực hiện các hoạt động tăng cường năng lực về đường sắt tốc độ cao và điện khí hóa các tuyến đường sắt. AFD có thể hỗ trợ cải tạo tuyến Hà Nội - Hải Phòng và mở rộng tuyến đường sắt đô thị số 3 của Hà Nội.

Còn về lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu, AFD sẽ tiếp tục hỗ trợ các tỉnh trong công tác phòng chống lũ lụt, xâm nhập mặn và xói lở bờ biển, phối hợp cùng Liên minh Châu Âu và với Quỹ WARM. Các dự án mới có thể được triển khai, đặc biệt tại Vĩnh Long và Điện Biên.

AFD đã triển khai những hoạt động hợp tác nào cụ thể với TP Hà Nội trong những năm gần đây?

AFD và thành phố Hà Nội đã xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ hơn 20 năm. Nhân chuyến thăm Pháp của Tổng Bí thư Tô Lâm vào tháng 10/2024, Thỏa thuận hợp tác giữa AFD và UBND TP Hà Nội đã được gia hạn, trong đó chú trọng sự hợp tác trong giao thông đô thị, chất lượng không khí và phát triển đô thị.

Dự án tiêu biểu của quá trình chuyển đổi đô thị - tuyến đường sắt đô thị số 3 (Nhổn - Ga Hà Nội) - do TP làm chủ đầu tư đã được AFD hỗ trợ từ những ngày đầu cùng với nhiều đối tác châu Âu. Là biểu tượng cho tương lai bền vững của quan hệ Pháp - Việt, tuyến metro dự kiến hoàn thành toàn diện vào năm 2028, mang đến cho người dân Hà Nội một phương tiện giao thông công cộng an toàn, hiệu quả, giá cả phải chăng và bền vững, đồng thời giảm ô nhiễm không khí.

Với nguồn tài trợ từ Liên minh Châu Âu, AFD cũng hỗ trợ TP Hà Nội trong công tác chuẩn bị dự án mở rộng tuyến đường sắt đô thị số 3 để kết nối Ga Hà Nội với Hoàng Mai ở phía Nam thành phố. Tuyến mở rộng dài 8,5 km này có thể sẽ do Ngân hàng Phát triển Châu Á, KfW và AFD đồng tài trợ.

Bên cạnh đó, AFD đang nghiên cứu một dự án đô thị mới nhằm phát triển 6 điểm trung chuyển đa phương thức giao thông dọc theo tuyến đường sắt đô thị số 3 để tạo thuận lợi cho hành trình của hành khách, tăng kết nối giữa các phương thức giao thông (metro, xe buýt, taxi, xe hai bánh, phương tiện di chuyển chủ động). Dự án này mang tên “Hà Nội – Giao thông Bền vững”, và có thể bắt đầu từ năm 2028 sau khi hoàn tất các nghiên cứu chuẩn bị.

Cuối cùng, AFD hỗ trợ xây dựng một hệ thống quan trắc chất lượng không khí cấp khu vực ASEAN do Viện Nghiên cứu Phát triển (IRD) triển khai. Cụ thể tại Việt Nam, các trạm đo mới sẽ được lắp đặt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh để xác định thành phần và nguồn gốc của bụi mịn PM2.5 – đặc biệt nguy hại cho sức khỏe. Nhờ cơ sở dữ liệu khoa học này, Hà Nội có thể hoàn thiện chiến lược chống ô nhiễm không khí.

AFD đánh giá như thế nào về mục tiêu phát triển của Hà Nội nhằm trở thành một thành phố thông minh, sáng tạo và bền vững trong tương lai?

Hà Nội hiện nay thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ từ một thủ đô nghìn năm tuổi thành một đô thị thông minh, sáng tạo và bền vững. Thành phố đầu tư mạnh vào công nghệ số để nâng cao quản lý đô thị, từ giao thông đến năng lượng, đồng thời tăng cường sự tham gia của người dân thông qua các nền tảng kết nối.

Hà Nội cũng cam kết phát triển bền vững thông qua việc mở rộng giao thông công cộng, không gian xanh và các giải pháp sinh thái để ứng phó với biến đổi khí hậu. Việc phát triển hệ thống metro, nâng cao hiệu quả năng lượng của các tòa nhà và khuyến khích giao thông xanh cho thấy nỗ lực hài hòa giữa hiện đại và môi trường.

Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, AFD đã và đang hỗ trợ cho nhiều dự án trong lĩnh vực giao thông công cộng. Cơ quan đang huy động nguồn tài trợ và dịch vụ tư vấn hỗ trợ kỹ thuật cho tuyến đường sắt đô thị số 3 và giai đoạn mở rộng của tuyến này, cũng như trong lĩnh vực chất lượng không khí, trong bối cảnh Hà Nội đặt mục tiêu chuyển đổi sang xe buýt, taxi và xe hai bánh chạy điện trong tương lai gần. Một số khu vực phát thải thấp đầu tiên cũng được hoạch định tại vành đai 1.

Cuối cùng, Hà Nội thể hiện sức sống văn hóa và nghệ thuật mạnh mẽ, đặc biệt nhờ tài năng của giới trẻ. Về mặt văn hóa, AFD đóng góp vào sự hợp tác và tình hữu nghị Pháp - Việt tại Hà Nội.

Theo đó, AFD đã tặng thành phố tác phẩm nghệ thuật Metis vào tháng 11/2024 – tượng mô phỏng một đoàn tàu điện đang tan chảy, mang tên “5 giờ sáng, Hà Nội thức giấc”, đặt tại sảnh ga Cầu Giấy của tuyến đường sắt đô thị số 3. Ngoài ra, với sự hỗ trợ của Vùng Île-de-France, AFD cũng đồng hành cùng thành phố xây dựng một tuyến tham quan di sản kiến trúc tại quận Hoàn Kiếm nhằm tôn vinh kiến trúc Pháp.

Tất cả những hoạt động này góp phần đưa Hà Nội trở thành một đô thị thông minh, hiện đại, sáng tạo và bền vững, gắn kết hài hòa giữa truyền thống và tương lai.

Xin cảm ơn ông!