Âm nhạc giúp quảng bá vẻ đẹp văn hóa Việt Nam ra thế giới

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư phát triển công nghiệp văn hóa, những nghệ sĩ trẻ như Đức Phúc và Phương Mỹ Chi đã cho thấy cách làm sáng tạo, thành công khi đưa chất liệu văn hóa, lịch sử dân tộc vào các phần trình diễn quốc tế. Đây không chỉ là dấu ấn nghệ thuật cá nhân mà còn góp phần quảng bá vẻ đẹp văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Biến văn hóa Việt thành lợi thế trên sân khấu quốc tế

Tại cuộc thi "Intervision 2025" ở Moskva (LB Nga), Đức Phúc xuất sắc giành ngôi Quán quân với tiết mục “Phù Đổng Thiên Vương”. Lấy cảm hứng từ bài thơ “Tre Việt Nam” của Nguyễn Duy, ca khúc kết hợp dân gian và Rap hiện đại, do nhạc sĩ Hồ Hoài Anh sáng tác, Dương K phối khí, Phúc Du đảm nhận phần Rap, Orange viết lời tiếng Anh.

Nam ca sĩ khoác bộ giáp mang âm hưởng truyền thống, lấy cảm hứng từ tre, bên trong là áo dài có họa tiết tranh Đông Hồ trên ngực. Đúng như Đức Phúc chia sẻ, anh và êkíp “muốn mang đến một câu chuyện, một tiết mục đậm bản sắc Việt Nam” khi đến Nga.

Trong khi đó, Phương Mỹ Chi khẳng định dấu ấn riêng tại "Sing! Asia 2025" tổ chức ở Trung Quốc, lọt Top 3 chung cuộc. Cô ghi điểm với các ca khúc dân gian phối mới, đặc biệt là “Bóng phù hoa” lấy cảm hứng từ tác phẩm văn học “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ, trình diễn song ngữ Việt - Trung và nhanh chóng “gây sốt”.

Cả Đức Phúc và Phương Mỹ Chi đều chứng minh sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại có thể mở lối đi đầy mới mẻ cho âm nhạc Việt Nam.

Chuyên gia truyền thông Đỗ Quang Chí - người có hơn 20 năm trong ngành quản lý nghệ sĩ tại Việt Nam nhận định: “Tôi cho rằng đây là một hướng đi rất thông minh và giàu cảm xúc. Trong một cuộc thi quốc tế, nơi mà thế giới không thiếu những giọng hát hay, điều khiến khán giả dừng lại, lắng nghe và nhớ đến chính là bản sắc riêng biệt. Cách hiệu quả nhất để thể hiện bản sắc là kể câu chuyện đậm bản sắc văn hóa Việt Nam bằng âm nhạc.

Khi nghệ sĩ đưa vào những yếu tố như sự tích Thánh Gióng, hình ảnh áo dài, hay dân ca truyền thống, họ không chỉ thi hát, mà đang thực sự mang một phần di sản giới thiệu với thế giới. Điều này tạo nên lợi thế cạnh tranh độc đáo, vì đó là thứ mà khán giả quốc tế không thể tìm thấy ở đâu khác. Tôi gọi đó là một “đòn bẩy chiến lược” vì nó khơi gợi sự tò mò mạnh mẽ, khiến khán giả quốc tế muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Việt, và có thể là yêu lúc nào không hay. Đồng thời, nó tạo kết nối cảm xúc.

Âm nhạc là ngôn ngữ chung, nhưng câu chuyện văn hóa lại là linh hồn. Khi bài hát được lồng ghép với một câu chuyện có chiều sâu, nó không chỉ là một ca khúc mà trở thành một đại sứ văn hóa. Đó là cách quảng bá bền vững nhất - qua cảm xúc”.

Hướng đi đưa văn hóa Việt ra thế giới qua âm nhạc

Nhạc sĩ Lưu Quang Minh - Giảng viên Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, đồng thời là quản lý chuyên môn cho dàn nhạc Maius Philharmonic, nhận định: “Âm nhạc hiện nay phát triển đa chiều, kết hợp âm thanh, ánh sáng, hình ảnh, vũ đạo để truyền tải ý tưởng nghệ thuật. Chính điều này giúp các sản phẩm âm nhạc có cơ hội vươn xa hơn, để lại ấn tượng sâu sắc hơn và lan tỏa nhiều thông điệp ý nghĩa đến công chúng.

Việc đưa yếu tố văn hóa vào âm nhạc vốn không phải điều mới mẻ, mà là mong muốn chung của nhiều nghệ sĩ trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Không chỉ trong âm nhạc, mà ở nhiều loại hình nghệ thuật khác, bản sắc văn hóa dân tộc luôn là chất liệu quan trọng”.

Nhạc sĩ nhấn mạnh điều đáng ghi nhận là thế hệ nghệ sĩ trẻ, đặc biệt trong lĩnh vực giải trí đại chúng, ngày càng chủ động lồng ghép bản sắc văn hóa dân tộc vào sản phẩm.

Theo nhạc sĩ, đây là cách giúp gia tăng tính nhận diện cho âm nhạc Việt Nam, tạo màu sắc riêng, tránh bị hòa lẫn với nhạc Hàn, Nhật hay Trung Quốc.

Nhạc sĩ Lưu Quang Minh tin rằng nếu được định hình rõ ràng, âm nhạc đại chúng Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng thành một phong cách đặc trưng, chỉ cần giai điệu vang lên, khán giả có thể nhận ra đó chính là âm nhạc Việt Nam.

Để đưa văn hóa Việt ra thế giới thông qua âm nhạc, chuyên gia Đỗ Quang Chí cho rằng nghệ sĩ và êkíp cần một chiến lược nội dung tổng thể, thay vì chỉ dừng ở một sản phẩm đơn lẻ. Sau một ca khúc thi quốc tế có thể phát triển hệ sinh thái nội dung xoay quanh như phim tài liệu, podcast giải mã biểu tượng văn hóa, du lịch trải nghiệm vùng miền, hay phân tích họa tiết áo dài, nhạc cụ dân tộc, tích truyện cổ... nhằm tạo chiều sâu và giúp khán giả quốc tế hiểu, yêu văn hóa Việt hơn.

Theo ông Đỗ Quang Chí, phải có sự hỗ trợ toàn diện về đầu tư, định hướng mang tính chiến lược như cách Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã làm với Đức Phúc từ định hướng nội dung, kết nối chuyên gia lịch sử - văn hóa - thiết kế... Dài hơi hơn nữa có thể tính đến là chuỗi chương trình nghệ sĩ trẻ được “thực tập” tại làng nghề hoặc không gian văn hóa để hiểu sâu và đồng sáng tạo với cộng đồng địa phương.

“Một ca khúc đi thi, nếu chỉ được coi là một phần thi thì nó sẽ trôi đi. Nhưng nếu được nhìn nhận như một “cửa ngõ văn hóa”, "chiến lược quảng bá văn hóa"... thì mỗi lần thi quốc tế là một lần Việt Nam mở thêm cánh cửa ra thế giới. Nên chăng chúng ta cần thêm tiêu chí đo lường, không chỉ dừng lại ở giải thưởng, mà còn phải đo mức độ lan tỏa, giá trị thương mại, và ảnh hưởng dài hạn.

Đã đến lúc xem phát triển văn hóa là một ngành kinh tế trong kỷ nguyên số. Tôi cho rằng, đây gần như là con đường duy nhất để văn hóa Việt thực sự “bước ra” toàn cầu.

Bản sắc không phải là sự sao chép nguyên bản, mà là sự tiếp biến và tiến hóa. Khi nghệ sĩ kết hợp câu chuyện Việt như sử thi, ca dao... với ngôn ngữ âm nhạc hiện đại như Pop, R&B, EDM... là họ đang “dịch văn hóa” sang một ngôn ngữ mà thế giới có thể hiểu”.

Bên cạnh đó, cũng cần nhấn mạnh “Hiện đại không làm loãng bản sắc” chỉ đúng khi có quy trình kiểm định văn hóa rõ ràng. Thực tế từng có trường hợp nghệ sĩ “cosplay văn hóa” (hóa thân, nhập vai qua trang phục) gây tranh cãi, khi không hiểu đúng ý nghĩa biểu tượng mình đang mang.

Với những cú hích lớn từ Đức Phúc, Phương Mỹ Chi và nhiều ca sĩ đang hướng âm nhạc đến văn hóa dân tộc như Hoàng Thùy Linh, cộng thêm lực lượng sáng tác - hòa âm nhiều tên tuổi tiềm năng như: DTAP, Hồ Hoài Anh, Dương K, Masew... giới chuyên gia kỳ vọng, âm nhạc Việt Nam sắp tới đây còn thăng hoa hơn nữa, lan tỏa vẻ đẹp văn hóa Việt mạnh mẽ hơn - trước thế giới.

(Theo Laodong.vn)