Dấu ấn ngoại binh và sự báo động cho bóng đá Việt Nam
Các giải bóng đá Việt Nam trải qua hơn 2 thập kỷ bước lên chuyên nghiệp và đây là một hành trình dài với một giải đấu bóng đá cấp CLB ở hạng cao nhất với xuất phát điểm từ một nền bóng đá bao cấp, bán chuyên nghiệp chuyển đổi qua thời gian. Cụm từ “chuyên nghiệp” cho thấy sự phát triển của một nền bóng đá và đó là những nỗ lực không biết mệt mỏi của nhiều cá nhân và tập thể.
Việc phát triển và lên chuyên nghiệp đồng nghĩa các giải đấu “mở cửa” và đáp ứng đầy đủ mọi tiêu chí đề ra của Liên đoàn cấp trên. Việc phát triển rõ nhất đó là Ban Tổ chức giải đấu cho việc tuyển mộ ngoại binh trong đội hình các CLB. Đây chính là một trong những động thái góp phần thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư, hướng đến những sân chơi cao hơn. Trải qua 2 thập kỷ, những đóng góp của các ngoại binh ở từng CLB là điều không thể phủ nhận, những “luồng gió mới” phần nào mang lại sức hút, chất lượng và cả những lợi ích mà bóng đá Việt Nam.
Tuy nhiên, xét về mặt thực tiễn sự phát triển của các cầu thủ nội và cầu thủ ngoại không có sự tương xứng, đồng đều. Cụ thể, các CLB của Việt Nam lúc này đang thi đấu tại V-League đều “sống” trong sự phụ thuộc cầu thủ ngoại. Trong danh sách các cầu thủ ghi bàn tốt nhất tại sau vòng 12 V-League 2023/2024, chỉ duy nhất có Nguyễn Quang Hải (CLB CAHN, 5 bàn) đứng cạnh 5 ngoại binh khác là Rafealson (Nam Định, 13 bàn), Rimario (Thanh Hoá, 8 bàn), Lucao (Hải Phòng, 6 bàn), Hendrio (Nam Định, 5 bàn) và Artur (Bình Định, 5 bàn). Ở danh sách này, đội bóng đầu bảng Nam Định có tới hai gương mặt tiêu biểu là Rafealson và Hendrio. Những màn thể hiện của hai chân sút này đều minh chứng rõ nhất bằng các chiến thắng giúp Nam Định vô địch lượt đi của mùa giải năm nay. Đáng chú ý, trong danh sách kể trên không xuất hiện bất cứ tiền đạo nội binh, rõ ràng đây là vấn đề báo động, gióng lên hồi chuông báo động cho bóng đá Việt Nam.
Câu chuyện phụ thuộc vào cầu thủ ngoại không mới với bóng đá Việt Nam. Sau trận đấu trên sân Thiên Trường giữa Nam Định và Hà Nội FC, HLV Daiki Iwamasa của Hà Nội FC đưa ra phát biểu khiến giới chuyên môn và người hâm mộ phải bận tâm: “Bóng đá Việt Nam đang phụ thuộc nhiều vào cầu thủ ngoại. Tôi muốn hạn chế điều này và đang cố gắng tạo nên một đội bóng khác biệt”.
Khó khăn cho HLV Philippe Troussier
Tại Việt Nam, các CLB luôn lựa chọn những ngoại binh có thể hình và thể lực tốt để tận dụng sự càn quét, xử lý độc lập để hướng đến mục tiêu. Thay vì phối hợp nhuần nhuyễn, các CLB lấy hình mẫu cho chiến thuật bằng các đường chuyền bóng dài từ phía sân nhà cho cầu thủ ngoại ở tuyến trên xử lý độc lập tác chiến để mang lại thành quả và thành tích cho CLB, việc HLV Daiki Iwamasa của Hà Nội FC đưa ra là có cơ sở nhưng để thay đổi là cả một quá trình dài.
Trong những năm qua, việc phản biện các CLB V-League phụ thuộc ngoại binh thường được đưa ra từ các HLV đội tuyển quốc gia. Dưới thời HLV Park Hang-seo cũng từng có ý kiến mạnh mẽ về việc các đội bóng sử dụng nhiều tiền đạo ngoại, điều này khiến tiền đạo nội ít cơ hội thể hiện. Mới đây nhất, HLV Philippe Troussier tiếp tục đưa ra nhận định “quen thuộc” rằng “bóng đá Việt Nam không có tiền đạo giỏi”. Dĩ nhiên, trong số các cầu thủ thường xuyên được thi đấu tại CLB không phải tất cả đánh mất sự ảnh hưởng trong lối chơi, chiến thuật nhưng xét về khía cạnh chung, chính những áp lực thành tích buộc các CLB phải xây dựng lối chơi cầu thủ nội phục vụ đồng đội ngoại binh để hoàn thành mục tiêu.
Theo thống kê, ở mùa giải gần nhất tại V-League chứng kiến một cầu thủ nội giành giải Vua phá lưới năm 2017 là Nguyễn Anh Đức ghi 17 bàn. Mùa 2021, Văn Toàn dẫn đầu với 7 bàn nhưng giải đấu bị dừng giữa chừng vì Covid-19.
Trải qua 12 vòng đấu tại V-League 2023/2024, những tiền đạo được chờ đợi như Tiến Linh, Đình Bắc vẫn “im lặng”, Văn Toàn và Tuấn Hải thi đấu năng nổ nhưng chưa hiệu quả, cầu thủ đang thi đấu tại nước ngoài là Công Phượng thường xuyên phải ngồi băng ghế dự bị cho thấy nỗi lo cho HLV Philippe Troussier. Đặc biệt, trong tháng 3, tuyển Việt Nam có 2 trận đấu quan trọng với tuyển Indonesia tại vòng loại thứ 2 World Cup 2026, điều này cũng đặt ra bài toán giải quyết vấn đề nhân sự ở tuyển Việt Nam và bài học ở VCK Asian Cup 2023 vẫn còn “nóng” đối với HLV Philippe Troussier để người hâm mộ mong chờ, đặt niềm tin trong thời gian tới.
