Bảo tồn, phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt chùa Phật Tích

Phạm vi nghiên cứu lập quy hoạch là 34ha, bao gồm: Toàn bộ khu vực bảo vệ I và khu vực bảo vệ II của di tích quốc gia đặc biệt Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật chùa Phật Tích diện tích 1,8 ha, trong đó, diện tích khu vực bảo vệ I là 1,2 ha và diện tích khu vực bảo vệ II là 0,6 ha; phần đất mở rộng, diện tích 32,2 ha bao gồm: Phía Bắc toàn bộ núi Phật Tích thuộc thôn Phật Tích, xã Phật Tích; phía Nam toàn bộ phần đất dự kiến quy hoạch bãi đỗ xe, khu dịch vụ theo quy hoạch nông thôn mới xã Phật Tích; phía Đông phần đất thuộc khu dân cư thôn Vĩnh Phú, xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

Chùa Phật Tích. Nguồn: Internet.

Mục tiêu lập quy hoạch nhằm xác định đặc trưng, giá trị tiêu biểu của di tích và di sản văn hóa phi vật thể gắn với di tích; đề xuất biện pháp bảo tồn và phát huy giá trị của di tích, các di vật, bảo vật quốc gia và các di sản văn hóa phi vật thể tại di tích; làm căn cứ pháp lý để lập, thẩm định, phê duyệt và quản lý các dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích gốc và các hạng mục công trình xây dựng mới tại chùa Phật Tích; xây dựng các công trình phụ trợ, hạ tầng kỹ thuật và cảnh quan khuôn viên di tích, các công trình phục vụ du khách.

Xác định ranh giới, khoanh vùng bảo vệ di tích làm cơ sở quản lý và cắm mốc bảo vệ di tích. Xác định chức năng và chỉ tiêu sử dụng đất cho khu vực di tích, khu vực bảo vệ môi trường sinh thái; tổ chức không gian và bố trí hệ thống hạ tầng phù hợp với các giai đoạn bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

Bên cạnh đó, định hướng phát triển di tích trở thành trung tâm văn hóa tín ngưỡng, khu cảnh quan sinh thái của tỉnh Bắc Ninh và vùng châu thổ sông Hồng; kết nối di tích chùa Phật Tích với các điểm tham quan di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và vùng phụ cận.

Nội dung chủ yếu của Nhiệm vụ Quy hoạch là nghiên cứu, khảo sát di tích: Khảo sát, điều tra, sưu tầm tài liệu, tổng hợp dữ liệu, số liệu lịch sử, văn hóa, kinh tế - xã hội; khảo sát, đo, vẽ bổ sung các hạng mục kiến trúc, cảnh quan di tích và địa hình khuôn viên di tích tỷ lệ 1/500, phần đất dự kiến mở rộng. Tổng hợp kết quả khai quật khảo cổ, tổ chức nghiên cứu khảo cổ bổ sung khi cần thiết. Khảo sát, đánh giá hiện trạng kỹ thuật của các công trình, hiện trạng bảo tồn các di vật, bảo vật tại di tích; thực trạng và hiệu quả của các công trình di tích xây dựng mới.

Xác định đặc trưng và giá trị tiêu biểu của di tích và đánh giá đặc điểm, giá trị và vai trò của di tích trong mối quan hệ vùng. Nghiên cứu, khảo sát các giá trị văn hóa phi vật thể gắn với chùa Phật Tích và núi Phật Tích; cộng đồng dân cư xung quanh di tích và những giá trị văn hóa truyền thống đã có tại cộng đồng.

Đánh giá hiện trạng khu vực di tích: Đánh giá cấu trúc địa hình, khí hậu, thổ nhưỡng; môi trường tự nhiên, mối quan hệ giữa cảnh quan thiên nhiên và cảnh quan nhân tạo; cấu trúc quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan khu vực. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất, quỹ đất xây dựng thuộc các đồ án quy hoạch có liên quan trong đó có cập nhật nội dung các đồ án quy hoạch đang được triển khai trong vùng; hiện trạng hạ tầng kỹ thuật khu vực di tích. Đánh giá tình hình kinh tế, xã hội của địa phương ảnh hưởng đến việc lập và triển khai quy hoạch; tình hình đầu tư các dự án bảo tồn, tu bổ các di tích, các dự án có liên quan hỗ trợ phát huy giá trị di tích; thực trạng hoạt động du lịch tại khu di tích và các vùng lân cận; phân tích các nguyên nhân ảnh hưởng đến hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

Định hướng tổ chức không gian bảo tồn, tôn tạo khu di tích, xác định phạm vi, ranh giới mở rộng di tích, trên cơ sở diện tích đất hiện trạng và phần đất mở rộng, tổ chức phân khu chức năng, phù hợp với các nhu cầu bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Đề xuất các giải pháp bảo tồn các công trình di tích gốc, di tích khảo cổ và bảo quản các di vật, bảo vật; giải pháp điều chỉnh những điểm chưa phù hợp của các công trình hiện có và giải pháp trưng bày, giới thiệu các giá trị di sản văn hóa phi vật thể và vật thể của di tích. Xây dựng phân khu chức năng trong khu vực quy hoạch, định hướng tổ chức cảnh quan, môi trường sinh thái khu vực núi Phật Tích và khu vực xung quanh di tích. Định hướng tổ chức các hoạt động phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch bền vững.