| Phần mộ của đồng chí Đỗ Ngọc Du - Bí thư lâm thời Thành ủy Hà Nội được bố trí tại khu vực trung tâm nghĩa trang liệt sỹ xã Tả Thanh Oai. |
Đồng chí giữ cương vị Bí thư Thành ủy Hà Nội trong hơn một tháng trước khi được T.Ư điều đi làm công tác vận động binh sĩ và công nhân kiều bào ở Thượng Hải (Trung Quốc) vào cuối tháng 4/1930. Cuối năm 1931, đồng chí bị xét xử ở tòa án Hải Dương, kết án khổ sai chung thân, bị đi đày ở Sơn La, rồi Côn Đảo, nhưng đồng chí vẫn giữ vững khí tiết, kiên quyết bảo vệ tổ chức. Năm 1936, do có sự tác động của phong trào đấu tranh Mặt trận Bình dân bên nước Pháp đòi ân xá cho tù chính trị, nhờ đó đồng chí đã được trả tự do. Do bị tra tấn, tù đày, đồng chí đã mắc bệnh lao phổi, một thời gian sau khi ra tù đã qua đời tại Hà Nội ngày 12/1/1938, khi mới 31 tuổi. Thể theo nguyện vọng của gia đình, dòng họ, quê hương, phần mộ của đồng chí được đặt ở vị trí trang trọng tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Tả Thanh Oai.
Phó Bí thư Đảng ủy xã Tả Thanh Oai Nguyễn Hữu Tài chia sẻ: Theo tư liệu ông Đỗ Quang Toại (cháu ruột đồng chí Đỗ Ngọc Du) viết, lưu giữ tại UBND xã, kể về câu chuyện vào một ngày cuối năm 1936 khi cả gia đình ra ga Hải Dương đón chú và cả những chiến sỹ cộng sản khác từ Côn Đảo trở về. "Một toa tàu riêng được cắt lại đỗ ở ga. Cả nhà hồi hộp chờ đợi giây phút được trông thấy chú. Và giây phút đáng ghi nhớ đó đã đến. Một người thanh niên gầy gò mặc bộ đồ tù màu xanh, trông lại càng xanh hơn nhưng rất nhanh nhẹn nhảy từ toa tàu xuống rồi chạy đến chỗ cả nhà đang đứng chờ ở sân ga. Ai nấy đều nghẹn ngào reo lên: “Anh đã về!", "chú đã về!”. Rồi cả nhà nắm tay nhau và ôm chầm lấy chú tôi xót xa. Tất cả mọi người trong gia đình cố nén để không bật lên tiếng khóc, tiếng sụt sùi. Riêng tôi (ông Toại) khi đó chỉ biết đứng ngây ra nhìn và nhớ rõ nhất hình ảnh đôi mắt của chú Du rực sáng như đang bùng cháy ngọn lửa ở bên trong thể hiện sự kiên định, quả cảm, mãnh liệt đến phi thường…"- ông Đỗ Quang Toại viết.
Chia sẻ thêm, Phó Bí thư Đảng ủy xã Tả Thanh Oai Nguyễn Hữu Tài cho biết, đồng chí Đỗ Ngọc Du là người cùng quê thôn Thượng Phúc với ông nên trước đây bản thân cũng được nghe các cụ trong làng kể lại về người Bí thư Thành ủy Hà Nội đầu tiên. Ông Nguyễn Hữu Tài không giấu được niểm tự hào bởi đồng chí Đỗ Ngọc Du là thế hệ cộng sản đầu tiên, người con ưu tú của quê hương, đất nước, là niềm vinh dự cho địa phương.
Lần này, về thăm Tả Thanh Oai vào một ngày giữa tháng 3/2020, tôi được Phó Bí thư Đảng ủy xã Tả Thanh Oai Nguyễn Hữu Tài dẫn ra nghĩa trang liệt sỹ xã để thăm, viếng mộ nhà cách mạng Đỗ Ngọc Du. Thắp nén tâm nhang xong, ông chầm chậm kể: Thân phụ của nhà cách mạng sinh thời là một công chức ở Sở Công chính Hải Dương nên đồng chí Đỗ Ngọc Du được sinh ra tại phố Đông Kiều, thị xã Hải Dương. Sau bao nhiêu năm bôn ba hoạt động, trước khi mất đồng chí có nguyện vọng được về yên nghỉ tại quê cha đất tổ của mình. Trải qua gần một thế kỷ, ngôi mộ của đồng chí luôn được người dân địa phương trân trọng gìn giữ, hương khói thường xuyên cho đến nay.
