5 thanh niên gồm: Điểu Khal (SN 1983), Điểu Hoàng (SN 1994), Điểu Nhinh (SN 1992), Điểu Nát (SN 1994) và Điểu Duyên (SN 1999) đều là đồng bào S’Tiêng, cùng ngụ tại huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phước) kiện đòi bồi thường theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.

Theo đó, mỗi thanh niên đòi bồi thường trên 250 triệu đồng vì bị mất thu nhập và tổn thất tinh thần trong thời gian bị bắt tạm giam từ ngày 16/4/2016 đến 8/2/2018 (gần 2 năm).

Theo cáo trạng số 58/CTr-VKS ngày 31/8/2016 của Viện Kiểm sát Nhân dân (KSND) huyện Hớn Quản, quy kết 5 thanh niên nêu trên tội “cướp tài sản” của anh Hà Đăng Quân (SN 1989, quê tỉnh Thái Bình) 1 đồng hồ hiệu Rolex giá 29,2 triệu đồng và 5,5 triệu đồng.

Cụ thể: Tháng 3/2016, ông Lê Thanh Thủy (ngụ tỉnh Đắc Nông) nhận làm công trình tại xã An Khương, huyện Hớn Quản. Khi thi công, ông Thủy thuê căn chòi của ông Điểu Bây để công nhân ở, gồm: Quân, Đào Văn Phong (SN 1981, ngụ tỉnh Đắc Lắc) và một số công nhân khác.

Khoảng 19 giờ tối 14/4/2016, Khal, Nhinh, Duyên, Hoàng, Nát đi uống rượu ở quán gần UBND xã An Khương. Sau đó cả nhóm chuyển đến rẫy của Khal tại xã Thanh Phú, thị xã Bình Long tiếp tục uống rượu.

Đến khoảng 0 giờ 30 ngày 15/4/2016, Khal nói với cả nhóm đến chòi của công nhân trại heo “đánh người lấy tiền”, cả nhóm đồng ý. Sau đó cả nhóm dùng dao, cây đến đánh anh Phong và Quân khiến nhóm công nhân bỏ chạy vào lô cao su cách chòi vài trăm mét.

Sau đó, TAND huyện Hớn Quản mở 4 phiên tòa (vào các ngày 1/12/2016, 29/3/2017, 6/9/2017 và 27/12/2017) xử 5 bị cáo tội “cướp tài sản”. Tuy nhiên qua 4 phiên tòa, luật sư Dương Vĩnh Tuyến (bào chữa miễn phí cho 5 bị cáo) khẳng định các bị cáo không phạm tội cướp. Vì vậy, HĐXX tuyên trả hồ sơ với yêu cầu điều tra bổ sung làm rõ nhiều vấn đề: Có hay không các bị cáo bị điều tra viên (ĐTV) ép cung, dùng nhục hình? Xác định rõ thời gian, địa điểm Điểu Khai rủ các bị cáo còn lại thực hiện hành vi phạm tội? Ai là người lấy tài sản của bị hại Hà Đăng Quân, nếu xác định được ai lấy tài sản thì sau khi lấy được tài sản đã sử dụng hay đã cất giấu ở đâu? Hội đồng định giá trong tố tụng hình sự huyện Hớn Quản định giá đồng hồ theo những căn cứ nào?...

Đến lần trả hồ sơ thứ 4, do không chứng minh được các bị cáo phạm tội “cướp tài sản” của anh Hà Đăng Quân, nên Viện KSND huyện Hớn Quản thay đổi tội của 5 thanh niên thành “cố ý gây thương tích” cho Đào Văn Phong. Ngày 20/3/2018, TAND huyện Hớn Quản ban hành quyết định đình chỉ vụ án “cố ý gây thương tích” vì lý do “bị hại” Phong có đơn rút yêu cầu khởi tố.

Vì vậy, 5 thanh niên nêu trên kháng cáo quyết định đình chỉ vụ án của TAND huyện Hớn Quản. Ngày 27/7/2018, TAND tỉnh Bình Phước tuyên hủy quyết định đình chỉ vụ án của TAND huyện Hớn Quản, trả hồ sơ cho cấp sơ thẩm điều tra theo thủ tục chung. Thế nhưng ngày 2/11/2018, TAND huyện Hớn Quản tiếp tục đình chỉ vụ án với lý do bị hại Phong rút đơn đề nghị khởi tố vụ án.

Từ đây, 5 thanh niên nộp đơn yêu cầu Viện KSND huyện Hớn Quản phải bồi thường oan sai do bị tạm giam gần 2 năm về tội “cướp tài sản” của Hà Đăng Quân. Viện KSND huyện từ chối thụ lý đơn yêu cầu bồi thường, do đó 5 thanh niên khởi kiện ra TAND huyện Hớn Quản. Thế nhưng, TAND huyện trả lại đơn khởi kiện với lý do chưa đủ điều kiện khởi kiện. Không đồng ý quyết định trả đơn khởi kiện, 5 thanh niên khiếu nại đến Chánh án TAND huyện, nhưng bị bác đơn. Vì vậy 5 thanh niên tiếp tục gửi đơn khiếu nại lên Chánh án TAND tỉnh Bình Phước.

Luật sư Dương Vĩnh Tuyến (Đoàn Luật sư tỉnh Bình Phước, đại diện theo ủy quyền của 5 thanh niên), khẳng định: “Việc TAND huyện Hớn Quản trả lại đơn khởi kiện của 5 thanh niên với lý do chưa đủ điều kiện khởi kiện là sai. Vì trước khi nộp đơn khởi kiện, 5 thanh niên đã gửi đơn đến Viện KSND huyện để yêu cầu bồi thường theo trình tự được quy định trong Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Trong vụ này, TAND huyện Hớn Quản phải thụ lý vụ án và giải quyết theo quy định. Còn việc chấp nhận yêu cầu khởi kiện hay không tùy thuộc vào sự xem xét, đánh giá của HĐXX”.