Trước sự phát triển ồ ạt của điện mặt trời mái nhà cuối năm 2020, gây quá tải lưới điện, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương thành lập đoàn thanh kiểm tra các dự án điện mặt trời.
Đến nay, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) đã 2 lần dự thảo kết quả thanh kiểm tra báo cáo lãnh đạo bộ để lãnh đạo bộ Báo cáo Thủ tướng. Nhưng đến nay, lãnh đạo Bộ vẫn chưa ký.
Trả lời báo chí tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Công Thương ngày 12/1, Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) Bùi Quốc Hùng cho biết, hiện Đoàn kiểm tra đã hoàn thành dự thảo báo cáo kết quả kiểm tra điện mặt trời, để trình các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo đã trình lãnh đạo Bộ dự thảo để báo cáo Chính phủ trong thời gian sớm nhất.
Thông tin từ Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cho hay, ngày 9/2/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành văn bản số 185/TTg-CN về rà soát các vấn đề liên quan đến việc phát triển điện mặt trời ở nước ta và giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với UBND các tỉnh, thành và Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện rà soát tổng thể việc triển khai các dự án điện mặt trời mặt đất và trên mái nhà.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 795/QĐ-BCT ngày 7/3/2021 về việc kiểm tra tình hình phát triển điện mặt trời và thành lập đoàn kiểm tra do Lãnh đạo Cục Điện lực và Năng lượng Tái tạo chủ trì. Về kiểm tra, rà soát các dự án điện mặt trời, Bộ Công Thương đã kiểm tra 10 tỉnh có công suất lắp đặt điện mặt trời có quy mô lớn. Sau đó, Bộ Công Thương tiếp tục thực hiện thanh, kiểm tra đợt 2.
Theo kế hoạch Đoàn Kiểm tra sẽ tiến hành kiểm tra thêm 10 tỉnh. Tuy nhiên, do dịch bệnh Covid-19 diễn biến mạnh, nên đoàn kiểm tra đã tạm dừng và có thông báo đến các địa phương về việc tạm dừng kiểm tra.
Tính đến nay, đã gần 1 năm kể từ khi Bộ Công Thương chính thức tổ chức thanh, kiểm tra các vấn đề về điện mặt trời, nhưng Bộ này vẫn chưa đưa ra được kết quả cụ thể, các vướng mắc liên quan đến sự chậm trễ báo cáo. Câu trả lời của Bộ Công Thương “sẽ sớm báo cáo kết quả” một lần nữa nhận được phản hồi từ phía dư luận.
Trước đó, tại buổi họp báo giữa năm 2021, Bộ Công Thương đã thông tin,, qua công tác kiểm tra hồ sơ và thực địa một số dự án phát triển điện mặt trời, Đoàn kiểm tra đã phát hiện một số tồn tại trong quá trình thực hiện dự án trên địa bàn các địa phương.
Bàn về vấn đề, GS.TS Trần Đình Long - Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam thẳng thắn, sự phát triển ồ ạt, "không bình thường" của các dự án điện mặt trời mái nhà trong thời gian qua là do có tình trạng những công trình phát điện rất lớn, nhưng "núp bóng" và lợi dụng danh nghĩa điện mặt trời mái nhà. Đây là những trang trại điện mặt trời rất lớn, chứ không phải điện mặt trời mái nhà được lắp trên mái của các hộ gia đình hay cơ quan công sở.
"Những doanh nghiệp này đã lợi dụng khái niệm còn mập mờ, chưa rõ ý về điện mặt trời mái nhà, để làm những trang trại điện mặt trời rất lớn. Bộ Công Thương đã có Đoàn thanh, kiểm tra về việc này, sau đó phải nhanh chóng báo cáo kết quả với Thủ tướng Chính phủ và công bố trước dư luận” - GS Trần Đình Long chỉ ra.
Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng cần có những điều chỉnh và quy định cụ thể thế nào là điện mặt trời mái nhà, những công trình nào xem là điện mặt trời mái nhà và những công trình nào là cơ sở sản xuất điện, tránh tình trạng "núp bóng" hoặc lợi dụng danh nghĩa điện mặt trời mái nhà để “trục lợi".
