Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, 3 đợt lấy nước chống hạn cho vụ Xuân 2022 đã được thực hiện theo đúng kế hoạch. Trong thời gian các đợt lấy nước, khu vực Bắc Bộ có xuất hiện một số đợt mưa, tạo điều kiện bổ sung dòng chảy cho hệ thống sông và giảm lượng nước phục vụ gieo cấy.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã vận hành linh hoạt các nhà máy thủy điện để tiết kiệm lượng nước xả nhưng vẫn bảo đảm nguồn nước bổ sung theo yêu cầu. Sau 3 đợt lấy nước, các diện tích gieo cấy đã được cấp đủ nước phục vụ gieo cấy vụ Xuân 2022 cho 11 tỉnh, TP khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, mực nước trên hệ thống sông Hồng trong các đợt lấy nước phù hợp với kịch bản tính toán, tạo điều kiện các công trình thủy lợi đã được sửa chữa, nâng cấp hạ thấp cao trình lấy nước. Các trạm dã chiến và các cống lấy nước vùng triều cũng có điều kiện vận hành tốt.
“Tình trạng hạ thấp lòng dẫn sông Hồng diễn biến phức tạp làm mực nước sông tiếp tục bị hạ thấp, ảnh hưởng đến hiệu suất lấy nước của các công trình thủy lợi. Thực tế, trong toàn bộ 8 ngày lấy nước đợt 2, các nhà máy thủy điện: Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang đã vận hành hết công suất phát điện, nhưng thời gian mực nước tại Trạm Thủy văn Hà Nội chỉ đạt trung bình 1,90m, cao nhất đạt 2,41m”.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp.
Tuy nhiên, do tình trạng hạ thấp mực nước trên hệ thống sông tiếp tục diễn biến nhanh, đặc biệt trên sông Đà, đoạn sông thuộc huyện Ba Vì (TP Hà Nội), mực nước đã hạ thấp đột biến so với năm 2021 từ 1,0-1,5 m, dẫn đến Trạm bơm Trung Hà chỉ vận hành được từ 1-2/9 máy trong đợt 2 (năm 2021 Trạm bơm này vẫn đủ điều kiện vận hành). Ngoài ra, các công trình thủy lợi chưa được cải tạo, nâng cấp tiếp tục không đủ điều kiện vận hành như cống Cẩm Đình, Liên Mạc (TP Hà Nội), Long Tửu (tỉnh Bắc Ninh) không thể vận hành lấy nước trong tất cả các đợt.
Để bảo đảm yêu cầu phục vụ sản xuất và dân sinh, vừa bảo đảm tiết kiệm nước để phát điện trong điều kiện nguồn nước ngày càng khó khăn, Bộ NN&PTNT đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo các bộ ngành, địa phương tiếp tục quản lý chặt chẽ tình trạng khai thác cát trái phép lòng sông thuộc lưu vực sông Hồng - Thái Bình để hạn chế việc hạ thấp, biến đổi lòng dẫn.
Các địa phương tổ chức rà soát, ưu tiên bố trí nguồn vốn để tiếp tục đầu tư, xây dựng các công trình lấy nước chủ động không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ hồ chứa thủy điện. Riêng TP Hà Nội, cần đánh giá khả năng lấy nước của các hệ thống thủy lợi trong vụ Đông Xuân 2021-2022; triển khai xây dựng khẩn cấp Trạm bơm dã chiến Liên Mạc, trạm bơm dã chiến Trung Hà.
Bên cạnh đó, Hà Nội cũng cần cải tạo, nâng cấp một số công trình lấy nước thuộc TP, để bảo đảm đủ năng lực theo kịp tiến độ lấy nước của các địa phương khác (đặc biệt là các trạm bơm Ấp Bắc, Liên Mạc, Trung Hà). Đồng thời rà soát, có kế hoạch đầu tư các công trình thủy lợi để lấy nước không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ hồ chứa thủy điện, và vận động người dân thay đổi tập quán canh tác, tổ chức lấy nước sớm, phù hợp với kế hoạch lấy nước tập trung của toàn khu vực.
Bộ NN&PTNT cũng đề nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ TN&MT sớm trình Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng. Đặc biệt trong thời kỳ xả nước gia tăng theo hướng linh hoạt hơn về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước để phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp, không bảo đảm dâng đạt mức +2,2 m tại Trạm Thủy văn Hà Nội như quy định hiện hành.
