Bừng sáng diện mạo đô thị Thủ đô

Sau hơn 4 năm triển khai Chương trình số 05-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về "Đẩy mạnh công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn" (Chương trình 05), Thủ đô đã gặt hái nhiều kết quả rõ nét. Không gian phát triển mới mở ra, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ hơn, môi trường từng bước cải thiện, để Hà Nội tiến gần hơn tới mục tiêu “Thành phố hiện đại, xanh – sạch – đáng sống”.
Quy hoạch đồng bộ, hạ tầng đô thị bứt phá

Hơn 4 năm trước, khi Chương trình 05 được khởi động, Hà Nội phải đối diện hàng loạt thách thức: hạ tầng xuống cấp, dân số cơ học tăng nhanh, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường… Để giải bài toán này, Thành ủy Hà Nội đã lựa chọn bước đi đầu tiên là hoàn thiện hệ thống quy hoạch – nền tảng cho mọi phát triển. Hai đồ án có tính chiến lược được thông qua: Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 và Quy hoạch chung Thủ đô đến 2045, tầm nhìn 2065. Đây không chỉ là những bản vẽ trên giấy, mà còn mở ra tầm nhìn dài hạn, giúp phân bố lại không gian đô thị, giảm tải áp lực cho khu vực nội đô lịch sử, đồng thời mở rộng hành lang phát triển về phía Bắc sông Hồng và phía Tây. Hàng loạt quy hoạch chuyên ngành cũng được hoàn thành, từ không gian ngầm, bến xe, bãi đỗ xe, trạm trung chuyển rác, đến quy chế quản lý kiến trúc các tuyến phố, ô phố, quảng trường… Tất cả trở thành “bộ khung” để Hà Nội triển khai phát triển đô thị theo hướng đồng bộ và hiện đại.

Trên thực địa, diện mạo đô thị Thủ đô đang thay đổi từng ngày. Những tuyến đường Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4 – Vùng Thủ đô thành hình, kết nối các khu vực trọng điểm. Các trục hướng tâm như Đại lộ Thăng Long, Quốc lộ 32, đường Láng – Hòa Lạc được mở rộng, giảm tải cho nội đô. Hệ thống cầu vượt sông liên tục được đầu tư, như cầu Vĩnh Tuy giai đoạn 2 hay cầu Thăng Long sau đại tu, góp phần rút ngắn thời gian đi lại. Không chỉ là hạ tầng giao thông, hệ thống kỹ thuật đô thị cũng được nâng cấp đồng bộ. Hàng chục hồ điều hòa được cải tạo, nhiều trạm xử lý nước thải xây dựng mới, vỉa hè, chiếu sáng, ngầm hóa cáp viễn thông được đẩy mạnh ở nhiều quận. Cùng với đó, công tác chỉnh trang chung cư cũ, nâng cấp công viên, quảng trường đã góp phần làm diện mạo Hà Nội ngày càng khang trang, văn minh.

Quận Hoàn Kiếm (trước thời điểm sắp xếp đơn vị hành chính) đã ban hành nhiều đề án cụ thể như hoàn thiện quy hoạch phân khu, thiết kế đô thị; bảo tồn, tôn tạo di sản kiến trúc khu phố cũ; phát triển bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng thành công viên văn hóa và du lịch… Mục tiêu ấy vẫn đang được tiếp nối nhằm hiện thực hoá mục tiêu đưa Hà Nội trở thành đô thị kiểu mẫu, tiến tới đô thị thông minh. Những thay đổi đó không chỉ nằm ở con số thống kê, mà còn hiện hữu ngay trong đời sống thường nhật của người dân: một chuyến xe buýt nhanh chạy thẳng từ ngoại ô về trung tâm, tàu điện trên cao không ảnh hưởng bởi ùn tắc giao thông, một khu phố không còn dây cáp chằng chịt trên cao, hay những dãy nhà tập thể cũ đang từng bước được chỉnh trang, quy hoạch.

Xanh hóa Thủ đô, nâng tầm chất lượng sống

Nếu quy hoạch và hạ tầng là khung xương của một đô thị, thì môi trường chính là hơi thở. Và sau hơn 4 năm triển khai Chương trình 05, Hà Nội đã có bước tiến đáng kể trong công tác bảo vệ môi trường, cải thiện không gian sống cho người dân. Mỗi ngày, gần 7.000 tấn rác thải sinh hoạt được thu gom và xử lý. Tỷ lệ rác thải đô thị được thu gom đạt 100%, nông thôn đạt 95 - 99%. Những con số khô khan ấy phản ánh nỗ lực không ngừng của chính quyền và DN dịch vụ công ích để Thủ đô sạch đẹp. Bên cạnh đó, tỷ lệ nước thải đô thị được xử lý đã đạt hơn 40,8% và dự kiến cuối năm 2025 sẽ vượt 50%. Cùng với đó, nhiều công viên, hồ điều hòa được cải tạo, trồng mới hàng trăm nghìn cây xanh, giúp cải thiện vi khí hậu, giảm ngập úng và nâng cao chất lượng không khí.

Trong bức tranh ấy, điểm nhấn quan trọng là sự thay đổi tư duy từ quản lý “chạy theo” sang “đi trước đón đầu”. Theo Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh: đây là chương trình có phạm vi rộng và có vai trò rất quan trọng, nhằm từng bước hiện thực hóa định hướng phát triển Thủ đô theo hướng bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý quy hoạch, sử dụng tài nguyên và ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội hiện đại, xanh, sạch, đáng sống, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới.

Có thể thấy, Chương trình 05 đã tạo ra một “hơi thở mới” cho Thủ đô, không phải một phép lạ tức thì, mà là tập hợp của nhiều nỗ lực nhỏ - quy hoạch được hoàn thiện, nhiệm vụ được cụ thể hóa, hạ tầng và môi trường dần được chăm lo hơn. Như lãnh đạo TP Hà Nội từng nói, đây là chương trình “có phạm vi rộng và có vai trò rất quan trọng” và cũng chính vì thế, thành công của nó cần được theo dõi bằng những kết quả bền vững, cụ thể và minh bạch.

Những con số và kết quả đạt được là đáng ghi nhận, nhưng Chương trình 05 vẫn còn việc phải làm để biến định hướng dài hơi thành đời sống hàng ngày của người dân. Báo cáo và phát biểu của lãnh đạo TP Hà Nội đã chỉ ra các điểm cần tiếp tục: hoàn thiện quy hoạch chuyên ngành hạ tầng, đẩy nhanh tỷ lệ xử lý nước thải, tăng cường quản lý xây dựng để ngăn sai phạm, và tiếp tục củng cố hệ thống ứng phó thiên tai.

Những nhiệm vụ dang dở - khoảng 18/94 nhiệm vụ vẫn đang triển khai đòi hỏi cả quyết tâm chính trị lẫn nguồn lực thực thi. Phối hợp liên ngành, minh bạch dữ liệu quy hoạch, và sự tham gia giám sát của cộng đồng là những yếu tố then chốt để đảm bảo lợi ích lâu dài. Với nền tảng đã có gồm hai quy hoạch chiến lược, hệ thống nhiệm vụ được phân công, và kết quả ban đầu ở nhiều lĩnh vực, Hà Nội có điều kiện tiếp tục thực hiện lộ trình phát triển bền vững. Nhưng điều quan trọng là giữ nhịp thực hiện, tránh những điều chỉnh vội vàng làm mất tính liên tục của quy hoạch; đồng thời chuyển những kế hoạch quy mô thành lợi ích thiết thực cho người dân tại từng phường, từng ô phố.

Với kết quả đạt được, cộng thêm sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, Hà Nội đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành “Thành phố hiện đại, xanh – sạch – đáng sống” – nơi mỗi công trình, mỗi tuyến phố, mỗi khoảng xanh đều phản ánh tầm nhìn phát triển dài hạn và khát vọng vươn lên của Thủ đô.