Các gói hỗ trợ tín dụng đã được triển khai thế nào?

Cụ thể gói 40.000 tỷ đồng hỗ trợ lãi suất, 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội và 15.000 tỷ đồng cho ngành sản xuất đồ gỗ, thủy sản.

Gói 120.000 tỷ: Chủ động hướng dẫn kịp thời

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết, NHNN đang quyết liệt chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (theo Nghị quyết 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ) từ nguồn vốn của các ngân hàng thương mại theo đúng chỉ đạo của Chính phủ.

Đến nay có 26 dự án tham gia gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, với tổng nhu cầu vay vốn khoảng 12.800 tỷ đồng. Trong đó, BIDV giải ngân được 20,5 tỷ đồng, còn Agribank dự kiến giải ngân trong quý III.

Ngày 16/6/2023, BIDV đã ký hợp đồng tín dụng tài trợ 01 dự án nhà ở xã hội tại tỉnh Phú Thọ tham gia chương trình với số tiền cấp tín dụng khoảng 95 tỷ đồng và đã giải ngân 20,5 tỷ đồng. Agribank cũng đã cấp tín dụng đối với 01 dự án với số tiền cam kết cấp tín dụng là 950 tỷ đồng, dự kiến giải ngân trong quý III. Đồng thời hiện nay, các ngân hàng thương mại đang chủ động tiếp cận với khoảng 16 dự án thuộc danh mục được công bố.

Theo ông Lê Văn Tuấn - Phó Trưởng Ban Chính sách tín dụng Agribank, Agribank đang tiếp cận một số dự án nhà ở xã hội như khu nhà ở xã hội phường Long Trường, TP Thủ Đức; khu nhà ở xã hội tại khu CC-09 thuộc Khu đô thị Long Vân, phường Trần Quang Diệu, TP Quy Nhơn; dự án nhà ở xã hội tại Hà Nam của Tổng công ty Phát triển nhà và đô thị (HUD); dự án nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động tại Khu công nghiệp Phú Hội, huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng…

“Trong quá trình thực hiện vẫn còn những khó khăn, vướng mắc, nhưng dù thế nào, chúng tôi cũng quyết tâm thực hiện. Khó khăn đến đâu tháo gỡ đến đó, Agribank sẽ luôn đồng hành cùng với người dân, thành phần còn yếu thế trong xã hội tiếp cận được với nguồn vốn này”- ông Lê Văn Tuấn nhấn mạnh.

Trước đó, nhiều ý kiến cho rằng, để gói vay 120.000 tỷ đồng thực sự đi vào đời sống, cần có sự sửa đổi các vướng mắc pháp lý, thủ tục đầu tư. Bên cạnh đó, các địa phương cần tập trung bố trí quỹ đất, sớm công bố danh mục các dự án để những đối tượng thụ hưởng có thể tiếp cận vốn vay.

NHNN cho biết, hiện có 9 UBND tỉnh gửi văn bản công bố danh mục dự án tham gia Chương trình tới NHNN với 26 dự án; tổng nhu cầu vay vốn của 26 dự án này là khoảng 12.800 tỷ đồng.

Theo báo cáo mới nhất từ Bộ Xây dựng, một số địa phương đã giao Sở Xây dựng rà soát hồ sơ, lập danh mục trình UBND cấp tỉnh xem xét lập danh mục công bố dự án công khai. Bộ Xây dựng và NHNN đã khẩn trương hướng dẫn, đôn đốc thực hiện gói tín dụng quan trọng này. Đáng chú ý, việc ủy quyền cho UBND cấp tỉnh lập danh mục dự án để công bố trên cổng thông tin điện tử đã giảm bớt thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ.

 “Quan điểm của NHNN là bám sát các chỉ đạo của Nhà nước, Chính phủ, hướng đến việc hỗ trợ cho thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững theo hướng phục vụ đa số người dân, đặc biệt là người có nhu cầu nhà ở thực, hạn chế tình trạng đầu cơ, thổi giá, trục lợi”- Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo tổ chức tín dụng ưu tiên cấp tín dụng cho các dự án có hiệu quả, các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư; hướng tín dụng vào đáp ứng các nhu cầu thiết thực của người dân về nhà ở.

Về chương trình cho vay đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản có vốn tín dụng khoảng 15.000 tỷ đồng, thời gian triển khai đến hết ngày 30/6/2024. Lãi suất cho vay thấp hơn tối thiểu từ 1-2%/năm so với mức lãi suất cho vay bình quân cùng kỳ hạn. Chương trình được thực hiện bằng nguồn vốn tự huy động của các ngân hàng và thực hiện cho vay theo cơ chế thương mại thông thường. Theo NHNN, đến nay, 12 ngân hàng thương mại đã đăng ký tham gia chương trình, gồm Agribank, BIDV, Viettinbank, Vietcombank, Liên Việt PostBank, Sacombank, MB, ACB, Nam Á Bank, OCB, Eximbank, SHB.

Gói 40.000 tỷ đồng: tỷ lệ giải ngân thấp

Với gói hỗ trợ 40.000 tỷ đồng (Nghị định 31/2022/NĐ-CP), về hỗ trợ lãi suất lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của DN, hợp tác xã, hộ kinh doanh… Theo báo cáo gần đây của NHNN, số tiền đã hỗ trợ cho khách hàng lũy kế từ đầu chương trình (áp dụng từ năm 2022) đến cuối tháng 5/2023 đạt khoảng 500 tỷ đồng, (tức chỉ đạt 1,25% tổng số tiền) cho khoảng 2.000 khách hàng được nhận hỗ trợ.

NHNN cho biết đã chỉ đạo các TCTD triển khai nghiêm túc, khẩn trương chính sách hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31. Dù vậy, kết quả hỗ trợ lãi suất chưa đạt như kỳ vọng do nhiều nguyên nhân và NHNN đã kịp thời tổng hợp, đánh giá và đề xuất kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Nguyên nhân chính khiến khách hàng từ chối nhận hỗ trợ lãi suất do tâm lý e ngại bị thanh tra, kiểm tra sau này của các cơ quan chức năng. Thực tế, một số khách hàng đã được nhận hỗ trợ lãi suất, song họ lại hoàn trả ngân hàng thương mại toàn bộ số tiền lãi đã được hỗ trợ.

Bên cạnh đó, tiêu chí đánh giá để hỗ trợ lãi suất là khách hàng phải "có khả năng phục hồi".

Công ty Xuất Nhập khẩu Thủy sản Thanh Hóa thuộc nhóm được hỗ trợ lãi suất 2%. DN đã được ngân hàng giảm lãi một phần khoản vay. Tuy nhiên, do hoạt động xuất khẩu suy giảm, DN đã bị dừng hỗ trợ. "Công ty cũng đã được ngân hàng hỗ trợ kịp thời để đáp ứng đủ vốn, tuy nhiên không có lợi nhuận cũng là khó khăn cho chung của các DN"- Giám đốc điều hành Công ty Xuất Nhập khẩu Thủy sản Thanh Hóa Trịnh Thị Cúc cho biết.

Theo quy định, DN muốn được giảm lãi 2% phải chứng minh được khả năng phục hồi, khả năng trả nợ. Do đó với khó khăn chung của nền kinh tế, nhiều DN nhỏ khó có thể đáp ứng được yêu cầu này.

Gói hỗ trợ 40.000 tỷ đồng có hiệu lực đến hết 31/12 năm nay. NHNN dự kiến số tiền hỗ trợ lãi suất lũy kế đến hết năm nay cũng chỉ đạt khoảng 2.570 tỷ đồng, tương đương chưa đến 6,5% tổng gói, tức là có đến trên 90% ngân sách hỗ trợ khó có thể giải ngân.

Để giúp chính sách phát huy hiệu quả, nhiều ý kiến đã đề xuất cần có những thay đổi từ gói này, nhằm giúp nguồn tiền ngân sách được sử dụng kịp thời, hỗ trợ cho người dân, DN phục hồi kinh tế.

TS Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ: “Cần thay đổi tiêu chí tiếp cận chính sách. Bởi vì mục đích của gói này là hỗ trợ DN nhỏ, DN yếu vượt qua giai đoạn khó khăn, do đó không thể giữ nguyên tiêu chí cho vay như đối với DN khỏe mạnh”. TS Cấn Văn Lực cũng cho rằng, cần quyết liệt khơi thông được ba vướng mắc chính của gói tín dụng ưu đãi 2% lãi suất, là: khó xác định tiêu chí “có khả năng phục hồi”; quy định thiếu chi tiết về việc xác định đối tượng thụ hưởng; tâm lý sợ thanh kiểm tra, kiểm toán sau đại dịch.

PGS, TS Đinh Trọng Thịnh đề nghị xem xét mở rộng đối tượng thụ hưởng hoặc có thể chuyển nguồn tiền này thành các quỹ bảo lãnh tín dụng, với các điều kiện cho vay thông thoáng hơn, không yêu cầu thế chấp bằng bất động sản để tháo gỡ cho các DNNVV.

Trong khi đó, nhiều ý kiến đề xuất chuyển gói hỗ trợ sang miễn, giảm thuế, phí trực tiếp cho người dân, DN như đã thực hiện thời gian qua.

Nhận định việc triển khai hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP luôn là vấn đề nóng được xã hội quan tâm, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú khẳng định “Chưa có chính sách nào lại được triển khai nhiều hội nghị như Nghị định 31”. Cũng theo ông Tú, đây là giai đoạn hết sức khó khăn đối với nền kinh tế, rất nhiều DN đình đốn, có nhiều DN phải sa thải công nhân… Do đó, rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành.

“NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng rà soát thủ tục, hồ sơ để tăng khả năng tiếp cận tín dụng. Các ngân hàng phải có trách nhiệm, chủ động tiếp cận hướng dẫn khách hàng hoàn thiện hồ sơ hỗ trợ lãi suất theo quy định, không bị động ngồi chờ khách hàng đến”- ông Tú chia sẻ. Song bên cạnh đó, NHNN cũng kiến nghị các cơ quan, bộ, ngành cùng phối hợp giải quyết đầu ra cho DN thông qua xúc tiến thương mại, khai thác thị trường trong nước, cải thiện về điều kiện tiếp cận tín dụng thông qua bảo lãnh cho các DNNVV; thúc đẩy đầu tư công để có sự lan tỏa đến hoạt động sản xuất, kinh doanh khác. Với thị trường bất động sản, bên cạnh giải quyết vấn đề pháp lý, các DN bất động sản cần điều chỉnh giá của bất động sản.