Vài năm gần đây, Trung Quốc đẩy mạnh chiến lược trao đổi thương mại với các nước ASEAN bằng đường sắt vừa giảm chi phí, vừa hạn chế được khủng hoảng vận chuyển bằng đường biển khi có dịch bệnh. Trung Quốc mong muốn sẽ thiết lập vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt tới Lào, Thái Lan, Myanmar, Malaysia, Campuchia và Singapore.
Tháng 12 năm 2021, tuyến đường sắt từ Côn Minh (Trung Quốc) đến Thủ đô Vientiane (Lào) đã đi vào hoạt động 13 tháng hoạt động, tuyến đường sắt Trung Quốc - Lào đã vận chuyển 2 triệu 420 nghìn tấn hàng hóa xuyên biên giới, với giá trị hơn 15 tỷ Nhân dân tệ (hơn 2 tỷ 221 triệu USD).
Ngày 7/2/2023 vừa qua, chuyến tàu chở hàng đầu tiên khởi hành từ TP Côn Minh, tỉnh Vân Nam, miền Nam Trung Quốc đi qua Lào đến điểm cuối là Thái Lan. Đường sắt Trung Quốc - Lào - Thái Lan dài 1.830 km là đoạn trung tâm của tuyến đường sắt xuyên Á mà Trung Quốc đã lên kế hoạch chuẩn bị từ khá lâu.
Cùng thời điểm, CRBC (China Road & Bridge Corp - Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc) đã trình lên Chính phủ Campuchia về dự án đường sắt bán cao tốc Phnom Penh - Poipet (biên giới Thái Lan) dài 382 km trị giá hơn 4 tỉ USD, tương đương khoảng 15% GDP năm 2021 của nước này.
Theo PGS.TS Lê Quân (Đại học GTVT Hà Nội), tuyến đường sắt do Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc đề xuất thực chất là tiến hành nâng cấp từ đường sắt khổ 1000mm hiện nay lên chuẩn 1435mm, điện khí hoá, tốc độ tối đa thiết kế 160 km/h. Đây là phương án được các nhà quản lý giao thông Campuchia cho rằng tính khả thi cao, mang lại hiệu quả kinh tế cho quốc gia này.
Theo nghiên cứu, Campuchia sẽ xây và cải tạo mới 19 nhà ga (về sau bổ sung 14 nhà ga nữa). Có hơn 300 cầu vượt ở các nút giao lớn. Thủ tướng Hunsen bày tỏ tham vọng rằng có thể động thổ dự án đường sắt Phnom Penh - Poipet và Phnom Penh - Sihanoukville sớm nhất vào sau cuộc tổng tuyển cử 23/7 năm sau. Ngoài ra, Phnom Penh cũng đã lên kế hoạch và lập nghiên cứu cho dự án đường sắt Phnom Penh - Bavet (kết nối TP Hồ Chí Minh), và Phnom Penh - Preah Sihanouk (biên giới Lào).
Trong tương lai, khi đường sắt Việt Nam và Campuchia được kết nối; chi phí vận chuyển giữa hai nước sẽ giảm đáng kể; Tiểu thương hai nước sẽ có thêm một phương thức vận chuyển mới để cắt giảm chi phí vận chuyển. Các công ty và tiểu thương Việt Nam – Campuchia sẽ có được bước phát triển khác, thúc đẩy kinh tế tốt hơn so với hiện nay.
