Vẫn quan ngại thủ tục thuế, hải quan
Tại Diễn đàn, một số Hiệp hội DN nước ngoài chia sẻ về những quan ngại ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và mở rộng hoạt động đầu tư, sản xuất của DN.
Ông Kenneth Atkinson Chủ tịch Hiệp hội DN Anh Quốc tại Việt Nam (BBGV) khẳng định: “Hình phạt thuế vẫn là một trong những mối quan ngại đối với thành viên của BBGV”. Ông Kenneth chia sẻ:
“Phần lớn thành viên của BBGV cùng với các DN, nhà đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam đều hiểu rõ tầm quan trọng và lợi ích của việc trả thuế kịp thời và chính xác. Vì vậy, chúng tôi tuyệt đối không chấp nhận việc trốn thuế dưới bất kỳ hình thức nào từ các thành viên DN, nhà đầu tư của mình. Tuy nhiên, có thể có những sai sót có thể xảy ra do lỗi quản trị”.
Nguyên nhân được ông Kenneth chỉ ra là do những bất cập trong cách giải thích các Luật và quy định về thuế và hải quan, hay thậm chí ngay cả giữa các phòng, ban ở các thành phố và tỉnh cũng khác nhau. Ngoài ra, việc thiếu nhân viên thuế, hải quan dẫn đến việc thanh tra thuế thường diễn ra muộn, có thể lên đến 5 năm sau kì báo cáo thuế.
“Trong những trường hợp như vậy, DN lại bị phạt hành chính với lỗi thanh toán chậm. Đáng nói, khoản phạt thanh toán muộn được tính theo lãi suất xấp xỉ 20% một năm, sau thời hạn 5 năm sẽ gấp đôi số tiền ban đầu”- ông Kenneth chia sẻ.
“Các DN, nhà đầu tư nước ngoài xem điều này là không công bằng và vô lý. Theo đó, nhiều công ty đang phải chịu phí phạt này do cơ quan thuế không thể tiến hành kiểm tra hàng năm một cách kịp thời, mặc dù DN đã nộp giấy tờ đầy đủ và đúng hạn. Chúng tôi quan ngại những thiệt hại này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong tương lai nếu như không tìm ra được giải pháp” - ông Kenneth Atkinson khẳng định.
Chính vì vậy, đại diện cho thành viên BBGV đã đề xuất: “Thành lập một cơ quan độc lập lắng nghe kháng cáo của người nộp thuế về chính sách nộp phạt và hình phạt hành chính của nhân viên thuế”.
Đại diện Hiệp hội DN Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham), ông Michael Kelly cho biết, dù khẳng định các thành viên của Amcham vẫn rất lạc quan về triển vọng kinh doanh tại Việt Nam. Những chương trình hợp tác thành phố thông minh, các thành viên của Hiệp hội nhìn thấy rất nhiều cơ hội.
Song làm thế nào để Việt Nam tận dụng thúc đẩy phát triển kinh tế? Làm thế nào để thu hút đầu tư và duy trì đầu tư vào Việt Nam có được thực hiện các dự án kinh doanh hiệu quả? Vấn đề là luật pháp phải được thiết kế để đảm bảo thực thi công bằng và bình đẳng. Chính phủ nên có biện pháp cải thiện đầu tư kinh doanh hơn nữa, tích cực hơn nữa giải quyết các khó khăn vướng mắc mà DN đang phải đối mặt đặc biệt là trong lĩnh vực XNK.
“Việt Nam có những cải thiện đáng kể trong thủ tục thông quan. Tuy nhiên việc hậu kiểm thường xuyên trên diện rộng và không cần thiết đã và đang gây trở ngại cho các công ty, có công ty đã phải chịu hậu kiểm 10 lần trong 2 tháng”- ông Kelly cho biết.
Dư địa cải cách còn lớn
Chủ tịch Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam VCCI Vũ Tiến Lộc trong bài phát biểu của mình cho biết: Cộng đồng DN đánh giá cao nỗ lực cải cách của Chính phủ trong năm qua, đặc biệt là ở 2 điểm sáng nhất: Chương trình cải cách hành chính, cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính kiểm tra chuyên ngành cùng những nỗ lực bước đầu trong việc xây dựng Chính phủ điện tử và nền kinh tế số.
Tuy vậy, kết quả vẫn chưa được như kỳ vọng. Tính đến tháng 9 năm 2018, vẫn có tới 58% DN (theo khảo sát của VCCI) vẫn phải “xin” các loại giấy phép kinh doanh có điều kiện và 42% DN trong số đó cho biết họ gặp khó khăn khi xin giấy phép và chỉ có 13% thủ tục đăng ký kinh doanh được tiến hành trực tuyến, 68 thủ tục kiểm tra chuyên ngành có thể thực hiện được trên cổng thông tin một cửa quốc gia…
Thủ tục cấp giấy phép xây dựng đã bước đầu liên thông với thủ tục phòng cháy chữa cháy, nhưng mức độ liên thông còn thấp; Việc nộp thuế của DN đã thuận lợi hơn, chủ yếu do ứng dụng công nghệ thông tin, nhưng tình trạng quy định pháp luật về thuế thiếu rõ ràng, gây ra cách hiểu không thống nhất giữa DN và cơ quan thuế và thậm chí giữa các cơ quan thuế vẫn còn không ít và chậm được khắc phục;
Thủ tục đăng ký bất động sản dù có cải thiện, nhưng còn đơn lẻ, chưa có sự liên thông, phối hợp với thủ tục về xây dựng, công chứng và nộp thuế; Cải cách thủ tục hành chính tại nhiều địa phương có tiến bộ, song việc triển khai thủ tục trực tuyến vẫn chậm và có nhiều trục trặc.
Công tác thanh, kiểm tra có chuyển biến tích cực, nhưng tỷ lệ DN bị thanh, kiểm tra từ 2 lần trở lên trong năm vẫn còn tới 40%, tỷ lệ DN cho biết có sự trùng lặp về nội dung giữa các cuộc thanh kiểm tra còn 14%.
“Những con số như vậy cho thấy môi trường kinh doanh mặc dù đã có cải thiện nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc và dư địa cải cách vẫn còn lớn”- ông Vũ Tiến Lộc đánh giá. Để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh và thúc đẩy phát triển DN, VCCI kiến nghị các giải pháp:
Về cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh và kiểm tra chuyên ngành: Trong quá trình cắt giảm hiện đang nảy sinh vấn đề chưa thống nhất về tiêu chí xác định quy định nào cắt bỏ hay giữ lại. (Ví dụ, có lĩnh vực Nghị định đã bỏ các điều kiện kinh doanh yêu cầu kinh nghiệm hoặc bằng cấp của nhân sự lãnh đạo, nhưng lại có Nghị định ở lĩnh vực khác vẫn duy trì điều kiện này. Hay một ví dụ khác là có lĩnh vực đã sử dụng tiêu chí về lịch sử tuân thủ của một loại hàng hoá để giữ lại/loại bỏ trong danh mục hàng hoá kiểm tra chuyên ngành, trong khi ở lĩnh vực khác lại không quan tâm đến việc này). Do đó, cần sớm có tiêu chí thống nhất về tiêu chuẩn của điều kiện kinh doanh để bảo đảm thực thi có hiệu quả và nhất quán.
Về cải cách thủ tục hành chính, nên quy định DN chỉ cần nộp hồ sơ tại một cơ quan nhà nước và những thông tin về DN sẽ trao đổi tự động giữa các các cơ quan khác khi có yêu cầu mà không cần DN phải trình mỗi nơi một bộ hồ sơ. Đồng thời cũng cho phép DN làm nhiều thủ tục cùng một lúc, hạn chế tối đa việc phải hoàn thành xong thủ tục này mới được bắt đầu làm thủ tục khác. Cần tăng cường cơ chế giám sát, theo dõi, đánh giá cán bộ tiếp nhận và xử lý thủ tục hành chính của người dân và DN để tạo áp lực nâng cao trách nhiệm và tính chuyên nghiệp của họ.
Về thanh, kiểm tra: Ở các tỉnh, thành, cần giao nhiệm vụ cho cơ quan thanh tra tỉnh làm đầu mối điều phối các hoạt động thanh, kiểm tra doanh nghiệp trong tỉnh, kể cả các cuộc thanh, kiểm tra của các bộ ngành trung ương. Theo đó, các cuộc thanh tra theo kế hoạch phải được thông báo trước cho cơ quan thanh tra tỉnh để sắp xếp và bố trí nhằm đạt 3 mục tiêu: giảm số lần và thời gian thanh, kiểm tra; không thanh, kiểm tra trùng lặp; tăng tối đa số đoàn liên ngành, thay vì mỗi đơn vị tiến hành riêng lẻ. Việc áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong thanh, kiểm tra phải coi là yêu cầu bắt buộc chứ không phải tùy cơ.
Đại diện VCCI đặc biệt nhấn mạnh minh bạch thông tin: Các bộ, ngành và địa phương cần tăng cường công khai minh bạch thông tin trên website cơ quan chính quyền, đặc biệt là việc đăng tải đầy đủ các thông tin như các quy hoạch, kế hoạch phát triển, các dự án đầu tư công, đấu thầu, các dự án kêu gọi đầu tư, các dự án đối tác công tư... Những thông tin về phản hồi, đánh giá, phản ánh vướng mắc kiến nghị, khiếu nại của DN cũng cần được chú ý đăng tải. Danh sách các đối tượng bị thanh, kiểm tra theo kế hoạch cũng cần được công bố công khai.
Chủ tịch VCCI bày tỏ, cộng đồng DN sẵn sàng sát cánh với các cơ quan Chính phủ trong những nỗ lực cải cách.
