PGS.TS Phạm Minh Anh - Hiệu trưởng trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong (Thành uỷ Hà Nội) đã nhấn mạnh thông điệp trên khi phát biểu đề dẫn tại hội thảo “Chính sách đất đai trong nông nghiệp - Đóng góp ý kiến sửa đổi Luật Đất đai năm 2013” sáng 30/9. Hội thảo do trường Đào tạo Cán bộ Lê Hồng Phong phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cộng đồng nông thôn (CCRD) tổ chức.
Hạn chế, bất cập của Luật Đất đai 2013
Luật Đất đai năm 2013 được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2013 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2014. Sau hơn 8 năm tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2013, công tác quản lý đất đai đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ và khả thi cho việc khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả đất đai.
Theo PGS.TS Phạm Minh Anh - Hiệu trưởng trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong, Luật Đất đai đã góp phần khuyến khích tập trung và tích tụ đất nông nghiệp. Thực hiện tốt chính sách giá đất nông nghiệp, thu hồi đất và đền bù đất nông nghiệp; tạo tiền đề phát triển khu dân cư nông thôn, góp phần xây dựng công trình thủy lợi, đất hành lang an toàn, thiết chế văn hóa ở nông thôn.
“Việc xác định rõ nội hàm khái niệm cùng với chính sách tích tụ đất đai và tập trung đất đai là rất cần thiết trong dự thảo Luật Đất đai 2013 (sửa đổi) để làm rõ định hướng quản lý, sử dụng đất đai ở nước ta trong thời gian tới; thể chế hoá chủ trương của Đảng về chính sách đất đai nhằm phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn theo tinh thần Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương…”
ThS Bùi Thị Phương Liên - Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong
Bên cạnh những mặt tích cực đã đạt được nói trên, PGS.TS Phạm Minh Anh cho rằng: Chính sách, pháp luật về đất đai hiện hành vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội nói chung, phát triển nông nghiệp nói riêng. Thời gian qua, quá trình tích tụ, tập trung đất đai diễn ra còn chậm, việc thực hiện chưa thực sự gắn với tính công bằng, bền vững, hiệu quả và còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Cùng với khó khăn trong tích tụ đất đai, Luật Đất đai hiện hành cũng còn những tồn tại, hạn chế, ảnh hưởng đến công tác điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp. Đặc biệt, chính sách tài chính đất đai cũng còn bất cập khi khung giá đất chưa phù hợp, chưa sát với thực tế giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường (đặc biệt là khu vực đất ven đô)…
“Đất đai là tài nguyên quốc gia, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là tài sản, nguồn lực to lớn của đất nước. Do vậy, khai thác, sử dụng hợp lý, hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên đất, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người sử dụng đất, doanh nghiệp đầu tư các dự án có sử dụng đất là yêu cầu cấp thiết trong quá trình xây dựng hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai…” - PGS.TS Phạm Minh Anh - Hiệu trưởng trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong nhấn mạnh.
Khuyến nghị sửa đổi Luật Đất đai 2013
Tham luận tại hội thảo, ThS Trương Quốc Cần (Viện Tư vấn phát triển Kinh tế xã hội nông thôn và miền núi), cho rằng dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) trình Quốc hội hồi đầu tháng 9/2022 đã có những tháo gỡ, vướng mắc, bất cập của Luật. Dù vậy, ThS Trương Quốc Cần cho rằng cấu trúc dự thảo luật, trình tự nội dung giữa các chương còn chưa thể hiện tính liền mạch. Quy định về hệ thống thông tin đất đai chưa đồng bộ giữa các phần.
“Các quy định về quyền giám sát cần được lồng ghép xuyên suốt. Các quy định về giải quyết vấn đề đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số cũng cần chi tiết hơn. Đặc biệt, vệc mở rộng đối tượng và hạn mức nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp cần phải đi kèm các điều kiện, quy định hạn chế nhằm bảo vệ quyền với đất đai của các nhóm yếu thế” - ThS Trương Quốc Cần bày tỏ quan điểm.
Tại hội thảo, TS Phan Văn Ngọc - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cộng đồng nông thôn, đã chia sẻ một số kinh nghiệm quốc tế về chính sách khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai trong nông nghiệp. Lấy ví dụ về cách làm của Nhật Bản, TS Phan Văn Ngọc cho biết từ năm 1980, quốc gia này đã thực hiện chương trình “Đẩy mạnh sử dụng đất nông nghiệp”.
Chương trình với nhiều nội dung trong đó có việc xây dựng các khu vực nông nghiệp đặc biệt (EAA) để tập trung đất nông nghiệp, được nhận ưu đãi về thuế và trợ cấp nông nghiệp. Nhật Bản cũng thực hiện “hợp nhất ruộng đất” trong hệ thống tư hữu đất đai, áp dụng hình thức uỷ thác trong sản xuất… Những giải pháp này đã giúp Nhật Bản trở thành một trong những cường quốc sản xuất nông nghiệp giá trị cao.
Thay đổi phương thức quản lý đất nông nghiệp theo hướng quản lý chất lượng đất là khuyến nghị được PGS.TS Đỗ Thị Tám (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) đưa ra. Luật sửa đổi cũng nên nghiên cứu, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trong nội bộ đất nông nghiệp (nếu vẫn đảm bảo được chất lượng và chức năng đất), xem xét sử dụng đất đa mục tiêu để nâng cao hiệu quả sử dụng đất.
Các đại biểu cũng đã nêu lên thực trạng tập trung, tích tụ đất nông nghiệp ở nước ta hiện nay và giải pháp phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng hiện đại, bền vững. Góp ý về các quy định giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất trong Dự thảo Luật Đất đai năm 2013 sửa đổi. Đề xuất đổi mới chính sách đất đai trong nông nghiệp để phát triển sinh kế bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế, số hoá và biến đổi khí hậu…
Trên cơ sở ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà quản lý, trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong sẽ tổng hợp, trình các cấp có thẩm quyền tham góp trong quá trình bổ sung, hoàn thiện, sửa đổi Luật Đất đai 2013, nhằm hoàn thiện chính sách pháp luật, nâng cao hiệu quả về quản lý, sử dụng đất đai theo tinh thần Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, đáp ứng mục tiêu mà Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã đề ra.
Với ý nghĩa, tầm quan trọng của Luật Đất đai, trên cơ sở đánh giá 8 năm Luật đi vào cuộc sống, tại Hội nghị lần thứ năm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”.
Ngoài nhiệm vụ thống nhất nhận thức trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân về quản lý và sử dụng đất trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trọng tâm Nghị quyết 18-NQ/TW đề ra là sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển mới.
