Theo đó, Mỹ Tâm chỉ hát mỗi đêm một bài mà đòi cát-xê lên đến 6.000 USD, rồi làm tròn thành 110 triệu đồng và buộc thành phố phải chịu luôn cả tiền thuế VAT 10%. Nữ ca sĩ này sau đó đã phủ nhận thông tin trên và cho biết chưa ký kết hợp đồng. Nhưng chừng ấy thông tin cũng đủ người ngoài cuộc hình dung phần nào về thu nhập của các ca sĩ.
Những ca sĩ có cát-xê "khủng"
Không kể những sô diễn mang tính từ thiện với thù lao chỉ mang tính tượng trưng, nhưng cũng không dưới 10 triệu đồng cho các ngôi sao thì cát-xê ca sĩ hiện nay càng ngày càng cao. Trong làng giải trí hiện nay, ai cũng biết Mỹ Tâm và Đàm Vĩnh Hưng hiện đang là hai ca sĩ có mức cát sê thuộc hàng "khủng" nhất. Một sô diễn có sự tham gia của họ thường phải trả cát sê 100-120 triệu đồng tùy show diễn. Giá cát-xê này thường áp dụng với các chương trình ca nhạc hay sự kiện có quảng cáo nhãn hàng, hay tại các vũ trường, ở thành phố hay ở tỉnh.
Những ca sĩ hàng đầu hiện nay như Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hồ Quỳnh Hương, Hồ Ngọc Hà, … mức cát sê cũng ngót nghét từ 80 triệu đồng đến 120 triệu đồng /sô(trung bình là hát 2 bài)... Để mời được Tùng Dương, Thu Minh… vào thời điểm này, các nhà tổ chức cũng phải bỏ số tiền tương đương từ 60 triệu - 100 triệu đồng.
NSND Trần Bình, GĐ Nhà hát Ca múa nhạc nhẹ Trung ương cũng tiết lộ trên báo chí mức cát-sê của các “sao” nhạc đỏ như Anh Thơ, Trọng Tấn… tùy một số sự kiện cũng “khủng” không kém “sao” thị trường.
Với những ca sĩ trẻ được khẳng định vị trí bằng các danh hiệu như Đông Nhi, Noo Phước Thịnh Uyên Linh, Văn Mai Hương cũng tầm từ 30- 60 triệu đồng/đêm diễn. Ngay đến một số thí sinh bước ra từ cuộc thi Giọng hát Việt hiện nay thu nhập có tháng cũng lên đến con số vài trăm triệu đồng. Trong số các gương mặt trẻ mới nổi có Bùi Anh Tuấn đang được bầu sô săn đón với mức giá có khi đến 35 đồng/sô. Đinh Hương, Hương Tràm - 2 gương mặt sáng giá của cuộc thi này, cũng đang có khá nhiều sô diễn với thu nhập mỗi tháng hàng chục triệu đồng.
... nhưng đóng thuế thấp
Câu chuyện cát-xê "khủng" gần đây của giới sao một lần nữa khiến dư luận quan tâm tới câu chuyện thu nhập và thực hiện nghĩa vụ thuế của nghệ sĩ.
Hiện nay thuế thu nhập cá nhân chủ yếu vẫn trên tinh thần khuyến khích giới nghệ sĩ tự giác kê khai thu nhập để thực hiện nghĩa vụ. Một lãnh đạo ngành Thuế thừa nhận cơ quan thuế khó quản lý được việc ca sĩ nào đó khai man thu nhập, do Việt Nam vẫn sử dụng hệ thống thanh toán bằng tiền mặt. Vì vậy nếu ca sĩ có trốn thuế, khai man (không ký hợp đồng biểu diễn mà chỉ thỏa thuận miệng và trao tiền “ tươi” qua tay) thì cũng không có cách nào quản lý. Ngoài ra, việc quyết toán thuế hằng năm cũng rất khó bởi ngành Thuế không thể có đủ người theo dõi hết tất cả các nghệ sĩ.
Cục Thuế TP.HCM, địa phương có thị trường ca nhạc “ xôm tụ” nhất cả nước vừa lật lại hồ sơ khai thuế của nhiều “sao” đình đám trên thị trường hiện nay trong ba năm, từ 2009-2011. Trong danh sách này, nhiều sao ca nhạc dù nhận cát-xê mỗi bài hát lên đến vài ngàn USD/sô diễn nhưng nộp thuế còn thua viên chức làm công ăn lương!
Theo danh sách của cơ quan thuế, một nữ ca sĩ nhạc thị trường thuộc top cát-xê cao và gần đây càng nổi danh trong vai trò giám khảo một chương trình truyền hình thực tế, cũng còn là đại diện hình ảnh cho nhiều nhãn hàng lớn nhưng số thuế phải nộp rất thấp. Cả năm 2009, ca sĩ này chỉ nộp 37 triệu đồng tiền thuế, tương đương 3,1 triệu đồng/tháng, quy ra thu nhập mỗi tháng chỉ ở mức trên dưới 20 triệu đồng. Danh tiếng càng ngày càng tăng, cát-xê cũng đi lên nhưng số thuế thu nhập phải nộp mỗi năm của nữ ca sĩ này ngày càng giảm!? Năm 2010, số thuế phải nộp của cô giảm còn 30,6 triệu đồng, đến năm 2011 con số này giảm đột ngột chỉ còn hơn 8,1 triệu đồng!
Còn có một nữ ca sĩ cũng nổi tiếng không kém trong vai trò ca sĩ, MC, thí sinh của nhiều cuộc thi truyền hình, thậm chí gần đây ngồi ghế ban giám khảo nhưng đặc biệt từ năm 2009 đến nay chưa từng kê khai thuế thu nhập cá nhân. Đó là trường hợp cá biệt. Còn nhìn chung, các “sao” vẫn đều đặn khai thuế nhưng số thuế phải nộp chưa tương xứng. Cụ thể, một nam MC một thời thống lĩnh vai trò MC các game show trên đài truyền hình cũng chỉ nộp khoản thuế thu nhập rất khiêm tốn. Năm 2009, nam MC này nộp thuế 18,8 triệu đồng, đến năm 2010 tăng lên 27,8 triệu, năm 2011 số thuế phải nộp của MC này là 54 triệu đồng.
Theo Cục Thuế TP.HCM, mức thuế cao nhất mà một nam ca sĩ thuộc hàng cát-xê cao nhất hiện nay nộp trong năm 2011 chỉ ở mức 373 triệu đồng. Thấy sự bất hợp lý , cơ quan thuế đã mời ca sĩ này lên kê khai lại thì số thuế phải nộp của ca sĩ này tăng thêm 400 triệu đồng, lên mức 773 triệu đồng. Cũng như vậy, một nữ ca sĩ chuyên hát dân ca năm 2009 khai thuế chỉ có 13,3 triệu đồng, nhưng khi cơ quan thuế yêu cầu kê khai lại thì số thuế phải nộp thêm lên đến 400 triệu đồng.
Những chiêu trò “ lẩn” thuế?
Theo một chuyên gia thuế, không chỉ cố tình giấu giếm thu nhập với cơ quan thuế, nhiều “sao” còn có các chiêu để làm giảm thu nhập chịu thuế. khi báo cáo doanh thu, nhiều "sao" đã dùng đến "chiêu" ký hợp đồng gián tiếp qua trung gian, nhằm làm giảm tổng thu nhập chịu thuế.
Như trường hợp hợp đồng quảng cáo với công ty nước uống và một hãng chuyên về thuốc nhỏ mắt (đây là thu nhập ngoài việc ca hát nên không được hưởng mức khấu trừ 25%) của ca sĩ Mỹ không ký trực tiếp với các công ty thuê quảng cáo mà thông qua một đơn vị thứ ba. Đơn cử như hợp đồng quảng cáo giữa “ Hoạ mi tóc nâu” và Công ty Pepsi do Công ty Văn Hóa Phương Nam ký trực tiếp với Pepsi. Sau đó, Phương Nam cùng ca sĩ này thực hiện các thước phim và chụp hình quảng cáo cho Pepsi. "Với phương thức này, Mỹ Tâm đã "né" được một khoản thu rất lớn từ các hợp đồng quảng cáo nhưng thực chất bên trong doanh thu lên đến hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, Cục thuế không thể chối bỏ những chứng từ về doanh thu từ các hợp đồng quảng cáo mà ca sĩ cung cấp".
Nói về khoản cát-xê được cho là cao, nhiều ca sĩ lý giải rằng đã phải bỏ ra rất nhiều thứ chi phí như công sức luyện thanh, vũ đạo, hình thể, trang phục, make-up, trợ lý, công ty quản lý... Chưa kể khi biểu diễn ở xa phải tốn kém rất nhiều tiền cho phương tiện đi lại, ăn ở... Ca sĩ càng nổi tiếng thì chi phí bỏ ra này càng cao, do đó thu nhập mà họ thực nhận không còn bao nhiêu.
Thực tế chuyện này dẫn đến cách “ lẩn” thuế của các sao. Họ lập công ty riêng và mọi giao dịch gì liên quan tới nghệ sĩ này đều phải thông qua công ty riêng mà đại diện là người quản lý, cũng là người nhà của chính ngôi sao này. Từ đó, công ty sẽ ký hợp đồng lại với chính ngôi sao này với tiền cát-xê thấp hơn rất nhiều so với mức thực tế. Ngoài chuyện lách được cát-xê, việc lập công ty này cũng có rất nhiều mặt lợi, mà lợi lớn nhất là được giảm trừ các chi phí hợp lý. Hiện nay theo Luật thuế thu nhập cá nhân, nghệ sĩ không còn được khấu trừ 25% thu nhập (được hiểu là tiền son phấn, phục trang... của nghệ sĩ như trước kia), nên càng ngày càng có nhiều ngôi sao có công ty riêng.
Nhiều ca sĩ khi đi biểu diễn ở nước ngoài đã dùng hình thức trên để lách thuế thu nhập. Trước đây khi đi biểu diễn ở nước khác, ca sĩ thường ký hợp đồng trực tiếp với các tổ chức biểu diễn ở nước ngoài. Như thế, phí đi lại (vé máy bay, khách sạn, ăn ở...) đều không được tính vào chi phí chịu thuế thu nhập cá nhân để khấu trừ khi quyết toán với cơ quan thuế. Nhưng nay họ lại ký hợp đồng với một đơn vị tổ chức biểu diễn trong nước ( công ty của chính họ lập ra). Sau đó, đơn vị này sẽ ký lại với các đơn vị biểu diễn ở nước ngoài. Lúc này, các chi phí trên sẽ được tính vào phí thu nhập của doanh nghiệp (tức đơn vị tổ chức biểu diễn). Từ đó, thu nhập chịu thuế của những ca sĩ này cũng được giảm xuống rất nhiều.
Một sao khá nổi tiếng thuộc ca sĩ hạng A chia sẻ, cách đây 5 năm khi cô chưa thành lập công ty thì tiền thu nhập thực tế bao nhiêu cô đều kê khai đầy đủ để thực hiện trách nhiệm đóng thuế. Hàng năm cô đều ủy quyền cho trợ lý đi đóng và quyết toán thuế cho Nhà nước với số tiền khoảng 200-300 triệu đồng. Thời đó, cô cũng luôn nằm trong danh sách cá nhân đóng thuế tiêu biểu. Từ khi thành lập công ty riêng phần tiền cát-xê được tính vào doanh thu của công ty. Do đó, công ty có trách nhiệm đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, còn những khoản thu nhập nào cô được hưởng thì sẽ đóng thuế thu nhập cá nhân. Bình quân mỗi năm gần đây thuế thu nhập cá nhân của cô dao động vài chục triệu đồng.
Nên nhớ nghĩa vụ công dân
Nhiều nghệ sĩ lý giải việc không kê khai thuế vì sau buổi diễn bên chi trả đã trừ thuế 10% tiền cát-xê. Tuy nhiên, đó mới chỉ là thuế tạm thu. Ca sĩ có thu nhập ở nhiều nơi, do nhiều đơn vị khác nhau chi trả thu nhập nên không thể biết được tổng thu nhập trong tháng để tính số thuế phải nộp. Khi thực hiện quyết toán thuế vào cuối năm mới làm rõ đóng thừa hay thiếu thuế. Những nghệ sĩ có thu nhập cao có khả năng sẽ chịu thuế suất cao hơn mức 10% (thuế suất theo biểu thuế lũy tiến từ 5% - 35%) nên phải đóng thêm tiền. Ngược lại nếu nộp thừa sẽ được hoàn lại.
Thời gian qua, ngành Thuế giao cho các chi cục thuế quận huyện quản lý việc kê khai, quyết toán thuế thu nhập cá nhân của giới văn nghệ sĩ nhưng kết quả không khả quan, không chỉ thất thu thuế, mà còn không công bằng với người làm công ăn lương đã bị khấu trừ từng đồng từ cơ quan chi trả.
Từ vụ ồn ào tiền cát-xê trên, thiết nghĩ cơ quan Thuế nên có kế hoạch thu thập thông tin về thu nhập của giới văn nghệ sĩ để giúp họ thực hiện nghĩa vụ công dân với Nhà nước
