Chặn tiêu cực trong đăng kiểm ô tô

  Liên tục phát hiện sai phạm

Vừa qua, hai trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 98 - 02D và 98 - 06D tại tỉnh Bắc Giang đã bị Cục Đăng kiểm Việt Nam đình chỉ hoạt động vì để lọt xe cũ nát. Điều đáng nói, những chiếc xe cũ nát này sau khi “vượt ải” đăng kiểm lại được sử dụng để đưa đón công nhân và học sinh.

Theo thông tin từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, Tổ xác minh của cơ quan này đã phát hiện hai trung tâm trên cùng các đăng kiểm viên đang làm việc tại đây đã vi phạm quy định, quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các hướng dẫn có liên quan đến công tác kiểm định. Kết quả là 4 nhân viên đăng kiểm đang làm việc tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 98 - 02D và 98 - 06D bị đình chỉ tham gia hoạt động kiểm định một tháng. Bên cạnh đó, cả hai trung tâm này cũng chung số phận đình chỉ hoạt động kiểm định một dây chuyền kiểm định do vi phạm quy định tại Điều 10 Nghị định số 139/2018/NĐ-CP.

Đây không phải những trường hợp sai phạm đầu tiên xảy ra tại các trung

tâm đăng kiểm. Thống kê của từ Phòng Kiểm định xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam), năm 2022, đơn vị đã tăng cường kiểm tra giám sát qua camera, kiểm tra rà soát dữ liệu và thực hiện 16 lượt kiểm tra chuyên ngành các trung tâm đăng kiểm. Qua kiểm tra, đơn vị này tạm đình chỉ hoạt động kiểm định xe cơ giới đối với 3 trung tâm, 5 dây chuyền kiểm định, 5 nhân viên nghiệp vụ, 22 đăng kiểm viên và thu hồi Giấy chứng nhận 2 đăng kiểm viên.

Đơn cử như trường hợp Chi nhánh Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 66 - 02D trực thuộc Công ty TNHH MTV Đức Khôi tại xã An Nhơn, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp có hành vi nhận hối lộ để bỏ qua lỗi của các ô tô đến kiểm định bị phát hiện vào tháng 10/2022. Sự việc nghiêm trọng đến mức, giám đốc chi nhánh này và 3 nhân viên dưới quyền đã bị cơ quan công an tạm giữ hình sự để phục vụ công tác điều tra. Hay như trường hợp Trung tâm đăng kiểm 98 - 03D tại Bắc Giang bị phát hiện gian dối đưa một số xe tải vào dây chuyền đăng kiểm để kiểm tra nhưng lại cấp tem, giấy chứng nhận cho xe có biển số khác đang ở cách đó hàng trăm cây số. Hậu quả mà Trung tâm đăng kiểm 98 - 03D phải nhận là bị đóng cửa, rút giấy chứng nhận hoạt động đăng kiểm.

Điều đáng nói, trong những trung tâm đăng kiểm sai phạm bị xử phạt có không ít trường hợp do báo chí hoặc người dân phát hiện, tố giác chứ không phải từ Cục Đăng kiểm Việt Nam hay bất cứ đơn vị nào trong ngành đăng kiểm. Điển hình là trường hợp Trung tâm 98 - 02D và 98 - 06D ở Bắc Giang mới đây. Chỉ sau khi hành vi cố tình để lọt xe cũ nát dùng để đưa đón học sinh, công nhân của hai trạm đăng kiểm ở Bắc Giang bị cơ quan báo chí phanh phui, Cục Đăng kiểm Việt Nam với biết và vào cuộc làm rõ. Hay như trường hợp Trung tâm đăng kiểm 66 - 02D tại tỉnh Đồng Tháp cũng được phát hiện từ thông tin tố giác của quần chúng Nhân dân gửi tới cơ quan điều tra.

Đâu là giải pháp?

Bình luận về tình trạng tiêu cực, sai phạm liên tục xuất hiện tại các trung tâm đăng kiểm trong thời gian qua, nhiều chuyên gia cho rằng, một trong những tác nhân chính là mặt trái của quá trình xã hội hóa công tác đăng kiểm. TS Nguyễn Xuân Thủy – chuyên gia giao thông phân tích, sau khi Nghị định số 139/2018/NĐ-CP với điểm nhấn là gỡ bỏ quy định về phát triển trung tâm đăng kiểm theo quy hoạch vùng, địa phương, tạo điều kiện cho các DN tư nhân và cá nhân có thể tham gia đầu tư vào hoạt động đăng kiểm đã tạo ra một cuộc “chạy đua” thành lập trung tâm đăng kiểm trên khắp cả nước.

Thế nhưng, mặt trái của xã hội hóa này ngay lập tức bộc lộ khi việc có quá nhiều trung tâm đăng kiểm trên cùng địa bàn mà không tính toán đến tổng lượng phương tiện đã khiến nhiều đơn vị đăng kiểm rơi vào tình cảnh cạnh tranh không lành mạnh, bỏ qua các tiêu chuẩn kỹ thuật để giữ chân khách hàng. “Xã hội hóa đăng kiểm là một chủ trương đúng đắn nhưng việc có quá nhiều trung tâm đăng kiểm ra đời cùng một lúc khiến cho công tác quản lý, giám sát hoạt động đăng kiểm bộc lộ nhiều lỗ hổng và hạn chế. Điều này khiến cho chủ trương xã hội hóa hoạt động đăng kiểm đã không phát huy được hiệu quả như kỳ vọng ban đầu” – TS Nguyễn Xuân Thủy cho biết.

Điều khiến các chuyên gia lo ngại chính là việc hầu hết những lỗi vi phạm được lặp lại với tần suất khá cao trong hoạt động kiểm định xe cơ giới. Điều này chứng tỏ công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này đã không được thực hiện quyết liệt và rốt ráo, nhất là tại một số trung tâm đăng kiểm tư nhân hoặc các trung tâm được cổ phần hóa. Chuyên gia giao thông, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Thanh nhận định, trong thời gian qua, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã áp dụng nhiều cách để ngăn chặn sai phạm, tiêu cực của các trung tâm đăng kiểm, trong đó có việc đầu tư công nghệ để tăng tính tự động hóa trong hoạt động kiểm định. Thực tế cho thấy, sự có mặt của công nghệ hiện đại đã giúp công tác quản lý, giám sát hoạt động đăng kiểm tại các trung tâm đăng kiểm được nâng lên đáng kể.

Đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, trong năm 2023, Cục sẽ tiếp tục tăng cường giám sát hoạt động kiểm định đối với các đơn vị đăng kiểm xe cơ giới qua camera; kiểm soát dữ liệu kiểm định của các đơn vị đăng kiểm, ngăn tiêu cực nhũng nhiễu. Ngoài ra, đơn vị này còn tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát hoạt động kiểm định tại các đơn vị đăng kiểm, tăng cường sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm, nhất là tình trạng bỏ hạng mục, công đoạn kiểm tra, kiểm tra không đúng quy trình, đánh giá tình trạng kỹ thuật phương tiện không đúng.

Tuy nhiên, chuyên gia Nguyễn Văn Thanh cho rằng, công nghệ hiện đại đến đâu thì cũng không thể thay thế hoàn toàn con người. Bởi, muốn ngăn chặn tiêu cực, sai phạm trong công tác đăng kiểm do con người gây ra phải quy trách nhiệm tới từng cá nhân, đơn vị.