Áp lực tăng giá đầu vào
Khảo sát của Vietnam Report mới đây cho thấy, hơn 2/3 DN cho biết đang chịu áp lực từ áp lực lạm phát có xu hướng gia tăng và bất ổn kinh tế - chính trị trên thế giới. Đây là những khó khăn lớn nhất mà họ đang phải đối mặt; tiếp theo là gián đoạn do dịch bệnh gây ra (61,5%); đứt gãy chuỗi cung ứng (53,9%); sức mua của người tiêu dùng giảm sút, thị trường tiêu thụ bị thu hẹp (48,1%) và khó khăn về thiếu nhân lực sản xuất (40,4%).
Áp lực tăng giá của đầu vào sản xuất đang đặt ra các nguy cơ, thách thức mới cho DN cũng như cả nền kinh tế Việt Nam trong việc thúc đẩy sự gia tăng sản lượng ở cấp độ vi mô, cũng như việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dưới góc độ vĩ mô. Theo khảo sát của Vietnam Report, có đến 96,1% DN đang chịu áp lực tăng giá của các yếu tố đầu vào sản xuất. Đặc biệt, cường độ áp lực tại 1/3 số DN này đang ở mức rất cao.
Chia sẻ về các khoản gia tăng chi phí sản xuất trong những tháng cuối năm, Chủ tịch HĐTV Deloitte Việt Nam Hà Thu Thanh cho biết, do áp lực của lạm phát nên nhìn chung mặt bằng lãi suất tại Việt Nam đang có chiều hướng gia tăng. Điều này không những làm giảm khả năng tiếp cận vốn vay của các DN, mà còn làm gia tăng tình trạng thua lỗ, phá sản. Theo thống kê, trong 8 tháng đầu năm 2022, bình quân mỗi tháng có 13.000 DN rút lui khỏi thị trường.
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (World Bank), tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia có tỷ lệ cao trên thế giới (tính đến cuối năm 2021 tỷ lệ này đã đạt 124%) - là mức cảnh báo về rủi ro bất ổn vĩ mô tiềm ẩn. Vì với mặt bằng lãi suất gia tăng như hiện nay, nhiều khả năng các khoản vay sẽ trở thành nợ xấu trước làn sóng phá sản của DN. Số liệu thống kê này đã phần nào phản ánh sự khó khăn của cộng đồng DN. Mới đây Ngân hàng Nhà nước đã nới room tín dụng cho một số ngân hàng, khơi thông dòng vốn cho lĩnh vực sản xuất, từ đó giảm được phần nào sức ép từ chi phí lãi vay của DN.
Bên cạnh đó, tỷ giá hối đoái của đồng Việt Nam (VND) với USD đang trong xu thế nhích lên. Điều này tạo áp lực cho các DN trong việc thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu giữa bối cảnh đồng USD vẫn đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong thanh toán quốc tế. Tỷ giá hối đoái gia tăng là rủi ro làm gia tăng chi phí của các nguyên liệu đầu vào, máy móc thiết bị nhập khẩu từ nước ngoài.
Khảo sát của Vietnam Report chỉ ra rằng, áp lực tăng giá đầu vào của DN được dự báo kéo dài tới hết năm 2023 (với 45,5% số DN). Chi phí đầu vào tăng sẽ bào mòn lợi nhuận của DN. Vì vậy, để hỗ trợ DN vực dậy, ngay lúc này rất cần sự vào cuộc của Chính phủ, các bộ ngành liên quan.
Một trong những yếu tố tác động trực tiếp tới các DN thời gian qua chính là giá xăng dầu tăng cao. Trên thực tế, giá xăng dầu càng tăng cao thì lợi nhuận của DN càng bị bào mòn và sản xuất kinh doanh sẽ giảm tốc trên toàn cầu, tạo ra những khó khăn cho kinh tế, thương mại toàn cầu nói chung, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Bên cạnh đó, chi phí logistics trên thị trường quốc tế ngày càng gia tăng đang tạo áp lực cho các DN trong việc nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc thiết bị và xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ ra thị trường thế giới.
DN cần thêm trợ lực
Chia sẻ với những khó khăn của DN, PGS.TS Nguyễn Trúc Lê – Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) nêu quan điểm, các cơ chế, chính sách hỗ trợ DN phục hồi sản xuất, kinh doanh sau đại dịch được Đảng và Nhà nước triển khai liên tục và kịp thời trong thời gian vừa qua.
Tính đến tháng 8/2022, Chính phủ, các bộ ngành đã chủ động, nỗ lực xây dựng, ban hành 15/17 văn bản cụ thể hóa các chính sách tại Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình. Các chính sách này có tác dụng hỗ trợ và thúc đẩy xu hướng phục hồi tính cực của các hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước, bảo đảm nguồn cung tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Tuy nhiên, không phải tất cả chính sách đều có hiệu quả và tác động nhanh chóng đến DN. Nhiều chính sách tốt nhưng điều kiện quá bất cập, DN khó thụ hưởng; các thủ tục hành chính còn rườm rà, nhiều giấy phép con liên quan tới hoạt động của DN.
Thẳng thắn thừa nhận những bất cập từ chính sách hỗ trợ DN, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà cho biết, sau 3 tháng triển khai Nghị định 31 về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước, doanh số cho vay hỗ trợ lãi suất mới đạt gần 4.100 tỷ đồng, cho gần 550 khách hàng. Số tiền đã hỗ trợ chỉ đạt 1 tỷ đồng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất là 3.966 tỷ đồng. Đây là con số còn khiêm tốn.
Đưa ra giải pháp tháo gỡ khó khăn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà cho biết, tới đây, Ngân hàng Nhà nước sẽ triển khai tổ công tác liên ngành khảo sát thực tế địa phương để giải đáp thắc mắc; tiếp tục tổ chức hội nghị kết nối DN - ngân hàng; đồng thời phối hợp với các bộ ngành để chỉnh sửa chính sách, thủ tục cần tháo gỡ khó khăn giúp khách hàng vay được vốn và gói hỗ trợ này được triển khai nhanh hơn.
Đại diện cho cộng đồng DN, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam Nguyễn Hồng phong đã nêu ra 5 vấn đề quan trọng nhất cần Chính phủ và các cơ quan liên quan ưu tiên giải quyết, bao gồm: Tăng cường ứng dụng chuyển đổi số, đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trên không gian số; hỗ trợ miễn, giảm các loại thuế, phí hoặc gia hạn nộp thuế; ổn định kinh tế vĩ mô; tạo điều kiện tối đa trong tiếp cận các gói hỗ trợ; và rà soát cắt giảm các thủ tục hành chính.
Mặt khác, trong bối cảnh nỗi lo về lạm phát đang gia tăng sẽ tạo nên áp lực tỷ giá hối đoái dẫn đến đồng Việt Nam (VND) bị mất giá, việc thực hiện các chính sách tài khóa, tiền tệ cũng phải quyết liệt vừa gắn với chương trình phục hồi và phải rất khéo léo để ổn kinh tế vĩ mô.
