Chia sẻ công khai dữ liệu đăng kiểm xe: Tăng minh bạch, giảm tiêu cực

Khi dữ liệu đăng kiểm xe không còn là bí mật

Thông tư số 28/2022 của Bộ GTVT quy định về quản lý, duy trì, chia sẻ, đảm bảo an toàn thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện GTVT, bắt đầu có hiệu lực thi hành từ 1/2/2023. Theo nội dung thông tư, toàn bộ thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện GTVT (bao gồm phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy chuyên dùng, tàu biển, phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông đường sắt) thuộc phạm vi quản lý của Bộ GTVT sẽ được kết nối vào cơ sở dữ liệu dùng chung và chia sẻ cho các cơ quan, tổ chức và chủ sở hữu, quản lý hợp pháp phương tiện.

Đối với xe ô tô, dữ liệu thông tin đăng kiểm tối thiểu được chia sẻ gồm: Biển số xe, nơi đăng ký, nhãn hiệu, số động cơ, nước và năm sản xuất, số người được phép chở, khối lượng cho phép tham gia giao thông, ngày đăng kiểm, số quản lý đăng kiểm…). Trong khi đó, đối với xe mô tô, xe gắn máy, thông tin tối thiểu được chia sẻ sẽ bao gồm nguồn gốc (xe sản xuất lắp ráp trong nước hay nhập khẩu), số giấy chứng nhận (số chứng nhận kiểu loại đối với xe trong nước hoặc số chứng chỉ đối với xe nhập khẩu), ngày tháng cấp giấy chứng nhận, năm sản xuất, tên thương mại, số khung, số máy, công suất, thể tích máy và một số thông tin khác.

Khi thực hiện, cơ sở dữ liệu đăng kiểm phương tiện được đơn vị đăng kiểm tạo lập, cập nhật lên hệ thống dữ liệu và Cục Đăng kiểm Việt Nam tích hợp, kết nối, chia sẻ vào cơ sở dữ liệu dùng chung của Bộ GTVT. Đối tượng được cung cấp, chia sẻ dữ liệu đăng kiểm là các cơ quan phục vụ công tác quản lý Nhà nước; chủ sở hữu hoặc người quản lý phương tiện hợp pháp; các tổ chức, cá nhân khác khi có yêu cầu.

Đáng chú ý, chủ phương tiện có thể tiếp cận dữ liệu đăng kiểm qua Trang thông tin điện tử của Cục Đăng kiểm Việt Nam mà không cần cấp tài khoản, mã khóa. Bên cạnh đó, chủ phương tiện cũng hoàn toàn có thể đề nghị Cục Đăng kiểm Việt Nam, đơn vị đăng kiểm cấp thông tin dưới dạng văn bản với điều kiện phải trả phí theo quy định của Bộ Tài chính. Nội dung đề nghị cần nêu rõ mục đích sử dụng và các phương tiện có nhu cầu được chia sẻ.

Theo tìm hiểu của phóng viên Kinh tế & Đô thị, trước đây, thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện cũng đã từng được chia sẻ công khai trên website của Cục Đăng kiểm Việt Nam. Vào thời điểm đó, nếu muốn tìm hiểu thông tin đăng kiểm của phương tiện nào chỉ cần thực hiện một vài thao tác đơn giản trên công cụ tìm kiếm được hiển thị ở website của Cục Đăng kiểm Việt Nam. Tuy nhiên, sau đó việc tìm kiếm thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện tại đây đã không còn tồn tại nữa mà chỉ có một cách duy nhất là liên hệ trực tiếp từ Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Càng nhiều bí mật càng sinh lắm tiêu cực

Các chuyên gia cho rằng, việc chia sẻ công khai thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện là cần thiết và phù hợp với quy định của luật pháp nước ta. “Bây giờ là thời đại 4.0 rồi, chính quyền kỹ thuật số rồi. Thông tin đăng kiểm phương tiện có gì bí mật đâu mà không được công khai? Theo tôi, ngoại trừ thông tin liên quan đến an ninh quốc gia thì cần phải bí mật, còn lại mọi thông tin đều cần chia sẻ công khai để người dân cùng biết” – chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam nhận định.

Bày tỏ quan điểm ủng hộ với chính sách chia sẻ công khai dữ liệu đăng kiểm xe được quy định trong Thông tư 28/2022 của Bộ GTVT, ông Nguyễn Văn Thanh khẳng định, chính sách này chắc chắn sẽ giúp tăng cường khả năng giám sát chéo giữa người dân, chủ phương tiện, ngành đăng kiểm và các cơ quan chức năng trong hoạt động đăng kiểm cũng như chất lượng phương tiện. “Chính vì quá nhiều bí mật nên mới sinh ra tham nhũng, tiêu cực. Cứ công khai lên để mọi người dân đều biết và cùng giám sát. Phải nói là thông tư này có hiệu lực rất kịp thời” - ông Nguyễn Văn Thanh nói.

Chuyên gia giao thông này bác bỏ luận điểm cho rằng sự ra đời của Thông tư 28/2022 bắt nguồn từ việc tiêu cực trong hoạt động đăng kiểm bị phanh phui trong thời gian gần đây. Bởi việc chia sẻ thông tin dữ liệu đăng kiểm phương tiện không chỉ thực hiện với người dân, chủ phương tiện mà giữa Bộ GTVT và các bộ, ngành khác cũng cần có sự chia sẻ qua lại. “Tất cả các bộ, ngành đều phải cùng được biết để có thể chia sẻ, phối hợp với nhau thì mới được” – ông Nguyễn Văn Thanh nêu quan điểm.

Đại diện một số DN vận tải cho rằng, chính sách cho phép chia sẻ công khai dữ liệu đăng kiểm xe chắc chắn sẽ giúp ích rất nhiều cho các DN. Đầu tiên là giúp DN giám sát được chất lượng phương tiện bởi hiện nay, các HTX vận tải vẫn khoán phương tiện cho các xã viên nên chưa nắm chắc được chất lượng phương tiện của xã viên. Nếu dữ liệu đăng kiểm phương tiện được công khai, các HTX vận tải chỉ cần vào website của Cục Đăng kiểm là biết được tường tận dữ liệu, chất lượng từng phương tiện để phục vụ công tác quản lý. Phương tiện nào không đảm bảo chất lượng, xã viên nào quản lý, sử dụng phương tiện không đúng đều sẽ bị phát hiện, xử lý kịp thời.

Ngoài ra, qua dữ liệu đăng kiểm phương tiện được chia sẻ, bản thân DN vận tải cũng dễ dàng phát hiện ra những dấu hiệu tiêu cực trong hoạt động đăng kiểm. “Họ có thể thắc mắc tại sao xe của tôi tốt mà vẫn không được đăng kiểm. Hoặc xe của người kia kém thế mà vẫn được đăng kiểm. Đấy chính là cơ chế giám sát chéo trong người dân. Cơ chế giám sát chéo này sẽ phát huy được hiệu quả rất cao” - nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Thanh khẳng định.

Về vấn đề này, đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, trong thời gian tới, cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung về phương tiện, kết nối liên thông giữa các hệ thống điện tử trong các cơ quan Nhà nước; xây dựng cơ chế, quy trình sử dụng, khai thác dữ liệu trên môi trường điện tử. Đồng thời hoàn thiện, nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, đảm bảo an toàn, an ninh mạng, dữ liệu điện tử. Từ đó, giúp các cơ quan liên quan có thể sử dụng nguồn dữ liệu thống nhất làm cơ sở để đối chiếu, sử dụng trong giải quyết thủ tục hành chính nhanh chóng, thuận tiện, góp phần giảm thời gian, chi phí.