Top 3 sở hữu tài sản số nhưng khuôn khổ còn “mong manh”
Chia sẻ tại Tọa đàm, đề cập đến bức tranh tài sản số, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam Phan Đức Trung cho biết: Theo báo cáo của tổ chức Chainalysis chuyên về phân tích thị trường, năm 2022, dòng tài sản số hay là tài sản mã hóa vào thị trường Việt Nam khoảng 100 tỷ USD. Con số này tăng trưởng đến năm 2023 là 120 tỷ USD. Năm 2021-2022, Việt Nam luôn nằm trong top 3 toàn cầu về người dân sở hữu tài sản số (nghĩa là 21% dân số Việt Nam sở hữu) chỉ sau UAE và Hoa Kỳ.
Rất nhiều quốc gia trong khu vực ban hành luật lệ, chính sách để thúc đẩy tạo ra hành lang pháp lý cho những dòng tài sản này đóng góp vào nền kinh tế mang giá trị tích cực. Còn ở Việt Nam, theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho rằng: Mặc dù tài sản số hay tiền ảo trên thực tiễn đã rất phát triển nhưng về mặt pháp lý dường như chúng ta chưa theo kịp, chúng ta chưa có một khung khổ pháp lý cho loại tài sản này. Do đó, một trong những điểm mới và nổi bật trong dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số là lần đầu tiên đưa ra khái niệm về tài sản số.
“Chính vì chúng ta chưa có khung khổ pháp lý chính thức nên thời gian qua, có những hoạt động đầu tư kinh doanh buộc phải rời bỏ Việt Nam, ví dụ như Tập đoàn Sky Mavis, một tập đoàn kỳ lân công nghệ của Việt Nam có hệ sinh thái game, là doanh nghiệp thuần Việt Nam nhưng do chưa có khung khổ pháp lý cho tài sản trong game và hoạt động dựa trên cơ sở nội dung số, tài sản số rất lớn, nên cuối cùng họ chọn Singapore làm nơi đóng trụ sở”, ông Đậu Anh Tuấn nói.
Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng: Với sự phát triển khoa học công nghệ mạnh mẽ như hiện tại, Việt Nam cần phải là điểm đến của các nhà đầu tư công nghệ số. Cần từng bước xây dựng khung khổ pháp lý, khi đó, công nghiệp công nghệ số dần được hình thành, phát triển mạnh mẽ, quyền và lợi ích của những người tham gia trong lĩnh vực này được bảo vệ.
“Chúng tôi cho rằng, nhu cầu có khung khổ pháp lý cho tài sản số, cho các giao dịch liên quan tới tài sản số là điều Việt Nam cần cân nhắc và nhanh chóng thúc đẩy”, đại diện VCCI nói.
Cần xây dựng pháp luật, chính sách đồng bộ
Cùng quan điểm, ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) phân tích: Thời gian qua, chúng ta không có khung pháp lý liên quan đến tài sản số nhưng các giao dịch về tài sản số vẫn diễn ra thông qua sàn giao dịch nước ngoài và cá nhân. Vì vậy, cần thiết phải có khung pháp lý liên quan đến tài sản số. Trong đó, phải xác định và làm rõ định nghĩa tài sản số là gì cũng như vị trí pháp lý của tài sản số. Nếu thừa nhận và quản lý tài sản số như tài sản thì đòi hỏi không chỉ sự tham gia của Bộ Tài chính mà của rất nhiều bộ, ngành có liên quan.
Đại diện Bộ Tài chính cũng khẳng định, trường hợp dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua, trong phạm vi và chức năng của mình, Bộ Tài chính sẽ triển khai thực hiện các vấn đề liên quan, bao gồm cả hoàn thiện chính sách về thuế.
Ông Tuấn cũng đề xuất cần có khái niệm 'tài sản số' thống nhất để phân loại đúng, vì mỗi tài sản số có thể phục vụ cho mục tiêu khác nhau, từ đó mới có căn cứ thực hiện việc thu thuế. Bên cạnh đó, cùng cần hoàn thiện các pháp luật có liên quan để bao quát được các hoạt động liên quan đến tài sản số.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Trần Huyền Dinh, CEO Công ty AlphaTrue nhận định: Trong thời gian qua, DN đã nhận được khá nhiều sự quan tâm từ Chính phủ, thông qua các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số cũng như phát triển kinh tế số, đơn cử Quyết định 194/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm giúp Việt Nam ra khỏi danh sách xám, dự thảo Nghị định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát - Sandbox cho ngành Fintech tại Việt Nam và đặc biệt là dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn đáng kể trong lĩnh vực tài sản số. Theo ông Dinh, hiện nay, hành lang pháp lý về tài sản số chưa được hoàn thiện, cho nên dẫn đến tình trạng thiếu rõ ràng trong việc xác lập quyền sở hữu và trách nhiệm thuế của doanh nghiệp. Rất nhiều trường hợp doanh nghiệp để phát triển dễ dàng hơn buộc phải qua các địa bàn lân cận như Singapore, Hong Kong. Điều này không chỉ tạo ra thách thức cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật mà còn gây khó khăn trong việc thu hút vốn, đặc biệt vốn đầu tư nước ngoài.
Đối với dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các luật liên quan đến tài sản số sắp tới, đại diện AlphaTrue kỳ vọng các quy định này sẽ mang lại sự minh bạch, cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này, đồng thời hạn chế sự chảy máu chất xám, cũng như thu hút nhiều dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam. DN mong muốn thúc đẩy nhanh hơn nữa quá trình cho các doanh nghiệp thử nghiệm cũng như ứng dụng công nghệ mới, có sự kiểm soát nhất định.
“Chúng tôi tin tưởng rằng khi các quy định về tài sản số được luật hóa cụ thể, minh bạch hơn thì doanh nghiệp sẽ có thêm động lực, niềm tin để tiếp tục đầu tư, phát triển, góp phần vào sự phát triển của ngành công nghiệp số tại Việt Nam”, ông Trần Huyềnh Dinh bày tỏ.
Ông Đậu Anh Tuấn cũng bày tỏ kỳ vọng, bên cạnh Luật Công nghiệp công nghệ số, cần có chiến lược lớn hơn, bài bản hơn, quy định rõ hơn về việc xây dựng chính sách đồng bộ, nhất quán để hiệu ứng tốt hơn. Do đó, phải có chính sách phối hợp như chính sách về phòng chống rửa tiền, chính sách về ngân hàng, chính sách về an ninh, chính sách về bảo mật. Những chính sách này phải đồng bộ bên cạnh chính sách về thu thuế.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, sự bài bản về chiến lược còn là phân công trách nhiệm, nghĩa vụ… các bộ, ban, ngành cần phải làm chứ không riêng Bộ Tài chính./.
