Động lực không gian sáng tạo
Dễ dàng kể một loạt tên không gian sáng tạo của Hà Nội nổi lên thời gian qua như Hanoi Creative, Heritage Space, Manzi, The Vuon, Cà phê thứ Bảy, VICAS Art, Ơ kìa Hà Nội. Thống kê chưa đầy đủ, năm 2018 Hà Nội có khoảng hơn 60 không gian sáng tạo.
Cùng với các không gian sáng tạo ở TP Hồ Chí Minh, Hà Nội là mảnh đất cho sáng tạo nghệ thuật đương đại, dịch vụ thời thượng như chia sẻ không gian làm việc chung, vườn ươm DN, công nghệ thông tin và một số lĩnh vực sáng tạo khác.
Nhắc không gian sáng tạo Hà Nội không thể quên Zone 9. Một thời khu nhà gần như hoang phế ấy trở thành nơi lui tới của giới trẻ, nghệ sĩ. Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong từng nhắc trong một hội thảo về không gian sáng tạo Hà Nội rằng tiếc vì không giữ được Zone 9, nhưng ông cũng hứa hẹn Hà Nội sớm có thêm nhiều không gian sáng tạo mới trong tương lai. Thực tế, Hà Nội càng ngày càng có thêm những địa chỉ mới đáp ứng đòi hỏi về không gian công cộng, không gian chia sẻ và thúc đẩy sáng tạo trong nhiều lĩnh vực.
Thực tế hậu Zone 9, số lượng không gian sáng tạo tăng lên nhanh chóng. Tổ hợp Hanoi Creative City cũng do KTS Đoàn Kỳ Thanh và những người tâm huyết gây dựng nên sau khi đứa con tinh thần Zone 9 thành tro bụi. Chính KTS Đoàn Kỳ Thanh cũng thừa nhận địa chỉ được gọi tên Hà Nội TP sáng tạo này chưa thể đáp ứng những tiêu chí khác nhau của không gian sáng tạo đích thực.
KTS Đoàn Kỳ Thanh phân tích, hạn chế của Hanoi Creative City cũng như một số nơi khác chính là thiếu sự kết nối giữa các không gian trong, không gian ngoài và khoảng không gian đủ rộng lớn có sự kết nối với hạ tầng giao thông để tổ chức sự kiện quy mô.
Những người thực hiện nghiên cứu của Hội đồng Anh về không gian sáng tạo ở Hà Nội chỉ ra rằng, các không gian này là cánh cửa “dẫn tới sáng tạo, kiến thức và kỹ năng một cách thân thiện, hỗ trợ truyền cảm hứng và linh hoạt”. Công chúng có nhiều lựa chọn để tham gia khám phá, phát triển bản thân. Để tạo điều kiện cho các không gian sáng tạo ở Hà Nội phát triển mạnh mẽ hơn, Hà Nội cần quan tâm hơn tới việc hoàn thiện hệ thống pháp lý để tạo hành lang thông thoáng.
Kỳ vọng có khu phố nghệ thuật
Chuỗi không gian sáng tạo riêng lẻ hình thành và phát triển đáng ghi nhận. Tuy nhiên, Hà Nội cần có tầm nhìn bao quát hơn. Tham gia mạng lưới thành phố sáng tạo đồng nghĩa Hà Nội chính là không gian sáng tạo khổng lồ. Điều này đòi hỏi lãnh đạo TP và các nhà hoạch định có chiến lược tạo ra các không gian sáng tạo lớn, trong đó có mạng lưới sáng tạo nghệ thuật.
Nhiều chuyên gia thiết kế đô thị, các nhà kiến trúc sư và giới sáng tạo chung quan điểm Hà Nội nên có những khu phố, thậm chí cả quận nghệ thuật. KTS Đoàn Kỳ Thanh có ý tưởng biến khu vực còn bỏ trống ở ven sông Hồng xung quanh cầu Long Biên, các khu nhà máy xe lửa cũ trở thành những khu phố nghệ thuật. Nếu làm được việc này, Hà Nội sẽ bắt kịp với nhiều thủ đô của các nước trong khu vực.
Chưa cần tìm đâu xa, ngay khu vực phố Phùng Hưng có tiềm năng lớn trở thành không gian văn hóa công cộng, không gian sáng tạo thực sự. KTS Nguyễn Việt Huy - TS Quy hoạch đô thị Đại học Paris Pantheon theo sát dự án khảo sát đục thông vòm cầu nêu ý kiến, TP có thể tận dụng các ô vòm bên dưới đường sắt, kết hợp tuyến phố hai bên để tổ chức không gian công cộng trong ô vòm, thậm chí mở rộng sang không gian đi bộ để thu hút khách.
Tuyến bích họa Phùng Hưng chỉ làm nhiệm vụ ban đầu thu hút người dân tới không gian công cộng mới, bởi trước đó khu vực này gần như bị lãng quên dù nó mang trong mình dấu ấn lịch sử, văn hóa của Thủ đô. Không gian Phùng Hưng theo đề án của quận Hoàn Kiếm sẽ gắn kết với chuỗi sinh thái Hồ Gươm, khu vực phố cổ với phức hợp hoạt động nghệ thuật, vui chơi giải trí, thương mại dịch vụ để tạo nên không gian sáng tạo của Hà Nội.
KTS Trần Huy Ánh cũng chỉ ra tiềm năng liên kết các không gian công cộng lại, tạo nên mạng lưới không gian sáng tạo lớn ở khu vực này. Không gian đặc trưng trung tâm Hồ Gươm kết nối với khu phố cổ, lên tới khu vực Phùng Hưng và thậm chí mở rộng sang phía bên kia cầu Long Biên hoàn toàn có thể thành hiện thực.
“Việc đục thông vòm cầu Phùng Hưng thành công, cải tạo nó thành không gian văn hóa, không gian cộng đồng hay chính là không gian sáng tạo độc đáo và hấp dẫn cho Hà Nội” - KTS Trần Huy Ánh nói.
