Trong xu thế chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội tiếp cận các tập đoàn đa quốc gia sở hữu trình độ cao, gia tăng cơ hội hợp tác liên chính phủ về kinh tế thương mại, khoa học kỹ thuật, từ đó tạo đà phát triển, đón nhận và tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng lớn trên thế giới.
Sóng chuyển dịch chuỗi cung ứng tăng cao
Thông tin từ ông Nguyễn Thắng Vượng, Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) chi biết, Tập đoàn Apple của Mỹ đã hoàn tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất các thiết bị nghe nhìn vào Việt Nam. Ngoài ra, Tập đoàn Intel mở rộng giai đoạn 2 nhà máy kiểm định chip tại TP Hồ Chí Minh với tổng trị giá đầu tư tới 4 tỷ USD.
Cùng với đó, hàng loạt tập đoàn lớn của Mỹ như Boeing, Google, Walmart cũng đã thông báo tìm kiếm, mở rộng mạng lưới các nhà cung ứng và phát triển cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Tập đoàn Lego của Đan Mạch đã đầu tư xây dựng nhà máy ở Bình Dương tổng vốn 1 tỉ USD.
“Đáng chú ý nhất hiện nay là Samsung đã dịch chuyển toàn bộ dây chuyền sản xuất điện thoại của tập đoàn về Việt Nam và Ấn Độ. Hiện 60% sản lượng điện thoại thông minh của Samsung bán ra trên toàn thế giới đang được sản xuất tại Việt Nam. Các tập đoàn lớn chuyển dịch nhà máy sang Việt Nam đã tạo cơ hội đáng kể cho các DN tiếp cận tốt hơn thị trường Tây Âu, tiếp nhận thêm nguồn FDI có xu hướng dịch chuyển vào khu vực Đông Nam Á, Đông Bắc Á”, ông Vượng cho hay.
Thực tế từ năm 2022, các tập đoàn lớn trên thế giới đã có xu hướng dời chuỗi cung ứng ra khỏi các khu vực có sự bất ổn chính trị, ảnh hưởng chiến tranh Nga và Ukraine. Với chính sách hợp lý, chính trị ổn định và sự hội nhập mở cửa của Việt Nam, đang làm tăng cơ hội tham gia sản phẩm tại Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu. DN Việt Nam tăng cơ hội tiếp nhận công nghệ từ nước ngoài, công nghệ mới vào với chi phí thấp cũng như cơ hội tiếp cận nguồn dữ liệu xuyên biên giới chưa từng có.
Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) cho hay, cùng với việc Apple đã chuyển 11 nhà máy trong chuỗi cung ứng của hãng này sang Việt Nam, có nhiều tập đoàn lớn khác như Foxconn, Luxshare, Pegatron, Wistron cũng mở rộng cơ sở sản xuất sẵn có tại Việt Nam.
“Những dòng vốn đầu tư FDI liên tục tăng mạnh thời gian qua, trong đó lĩnh vực điện tử được các tập đoàn toàn cầu đặc biệt chú ý. Samsung xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển lớn nhất của tập đoàn tại khu vực Đông Nam Á, trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội và cũng đang có kế hoạch tiếp tục mở rộng nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên. Ngoài ra, 1 nhà cung cấp linh kiện cho Samsung là Công ty Hansol Electronics Việt Nam (Hàn Quốc) mới đây cũng đã được UBND tỉnh Đồng Nai cấp giấy phép đầu tư cho 2 dự án với tổng vốn lên tới 100 triệu USD”, bà Hương cho biết.
Tăng chính sách hỗ trợ, giảm thách thức
Tận dụng tất những cơ hội trên cùng với vị thế địa chính trị trong khu vực và trên thế giới, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội chiến lược trong chuỗi cung ứng. Vị trí địa lý thuận lợi, chính sách đổi mới toàn diện đi kèm với đội ngũ lao động trẻ và cơ sở hạ tầng từng bước được cải thiện, Việt Nam hy vọng sẽ là một trong những điểm sáng thu hút các nhà sản xuất, nguồn vốn đầu tư khắp nơi trên thế giới.
Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức không nhỏ đối với các DN Việt Nam. Để chủ động đón đầu xu hướng chuyển dịch và tăng khả năng tiếp cận, đại diện VASI cho rằng, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ cho DN mạnh mẽ hơn nữa, để DN có đủ năng lực tiếp nhận công nghệ, cũng như đủ sức cạnh tranh giữ được thị trường trong nước.
“Lựa chọn DN FDI vào đầu tư phục vụ chuỗi cung ứng, các cấp Bộ, ngành, địa phương cần tập trung chọn lọc công nghệ thượng nguồn. Trong đó chú trọng, ưu tiên sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, ít tổn hại môi trường và sản phẩm phải có tính cạnh tranh cao với những sản phẩm đã có của DN sản xuất, lắp ráp trong nước. Quan trọng hơn là điều kiện bắt buộc các DN FDI cam kết, sẽ phát triển bao nhiêu nhà cung ứng là DN Việt trong chuỗi với thời gian xác định cụ thể”, Phó Chủ tịch VASI lưu ý.
Nếu như trước đây Việt Nam luôn tận dụng được lợi thế về nhân công giá rẻ, hiện nay chi phí nhân công ngày càng tăng khiến lợi thế này suy giảm. Phần lớn các DN Việt Nam khi tham gia vào chuỗi cung ứng vẫn tập trung ở khâu trung gian, sản phẩm có giá trị gia tăng thấp. Hạn chế hơn là nguồn nguyên vật liệu chính cho sản xuất chế biến chế tạo, dệt may, da giày phần lớn đều phải nhập khẩu.
Chính vì vậy theo đánh giá của ông Ngô Khải Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), điều các các DN FDI quan tâm nhất hiện nay khi đầu tư vào Việt Nam, chính là khả năng cung ứng của các DN công nghiệp hỗ trợ trong nước. “Để đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng của các DN FDI, Cục Công nghiệp tiếp tục xây dựng chính sách, hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực cho DN; thiết kế các chương trình kết nối, hợp tác cung ứng sản phẩm giữa DN trong nước với các DN nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam”, ông Hoàn khẳng định.
