Được triển khai từ năm 1996, Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ là 2 giải thưởng cao quý nhất được Nhà nước ghi nhận, tôn vinh, trao tặng các nhà khoa học, tác giả của các công trình đặc biệt xuất sắc và có giá trị cao về khoa học và công nghệ (KH&CN), có tác dụng lớn và lâu dài trong đời sống nhân dân, góp phần quan trọng và thiết thực phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh và sự nghiệp phát triển KH&CN của đất nước.
Đến nay, qua 6 lần tổ chức đã có 263 công trình đoạt giải, trong đó 105 công trình nhận Giải Hồ Chí Minh và 158 công trình giải Nhà nước về Khoa học và Công nghệ.
12 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình đạt Giải thưởng Nhà nước lần này là kết quả dày công nghiên cứu với sự tâm huyết cống hiến trí tuệ, tài năng của 281 tác giả, đồng tác giả. Đây là những công trình, cụm công trình vừa mang tính lý luận sâu sắc vừa mang tính thực tiễn cao, được áp dụng hiệu quả trong cuộc sống, có đóng góp lớn, tạo đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.
Tham gia các Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước và Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng Giải thưởng đợt này có sự tham gia của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, đại diện cho các ngành lĩnh vực KH&CN. Các Hội đồng đã làm việc với tinh thần công tâm, khách quan để lựa chọn ra được các công trình xứng đáng trong rất nhiều các công trình tham gia xét tặng giải thưởng.
Phát biểu tại Lễ trao giải, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho hay, các công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chính Minh đã làm rõ và đề xuất các nguyên tắc đổi mới ở Việt Nam trong thời điểm Đảng ta khởi xướng công cuộc đổi mới toàn diện đất nước.
Một số công trình nghiên cứu về ngôn ngữ được giới ngôn ngữ học nói chung, giới văn tự học nói riêng trong và ngoài nước đánh giá như một dấu mốc trong nghiên cứu ngôn ngữ văn hóa Việt Nam. Bên cạnh đó, các nghiên cứu về công nghệ thiết kế, thi công; lắp đặt các công trình dầu khí biến siêu trường, siêu trọng phù hợp với điều kiện Việt Nam cũng đã khẳng định chủ quyền và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về an ninh - quốc phòng.
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN là sự quan tâm, đánh giá cao của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với những đóng góp, cống hiến của các nhà khoa học, đây cũng là nguồn động viên, khích lệ rất lớn với cộng đồng KH&CN Việt Nam. Đồng thời là động lực thúc đẩy những người làm khoa học nỗ lực, sáng tạo hơn nữa để có được các công trình xuất sắc, có tính ứng dụng cao, mang lại hiệu quả kinh tế xã hội rộng lớn, đóng góp quan trọng vào thành tựu phát triển chung của đất nước.
Tác giả, đồng tác giả có công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN được nhận Bằng chứng nhận Giải thưởng của Chủ tịch nước cùng tiền thưởng theo quy định của Chính phủ.
12 công trình được xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh gồm:
- Công trình Tự điển chữ Nôm dẫn giải.
- Công trình Về cách mạng Việt Nam trong thời đại ngày nay.
- Công trình Nghiên cứu chọn tạo và phát triển giống lúa thơm Sóc Trăng: ST24 và ST25 giai đoạn 2008-2016.
- Cụm công trình Nghiên cứu đổi mới và phát triển công nghệ và thiết bị chế biến lương thực-thực phẩm và nông sản Việt Nam.
- Công trình Ba tổ hợp lai các giống gà nội Minh Dư Bình Định (MD1.BĐ, MD2.BĐ, MD3.BĐ) giai đoạn 2000-2020.
- Cụm công trình Phát triển chăn nuôi thủy cầm ở Việt Nam.
- Công trình Nghiên cứu công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp.
- Cụm công trình Tối ưu hóa công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ ở vùng có nguồn lực hạn chế: từ nghiên cứu đến triển khai ứng dụng.
- Cụm công trình Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị bệnh đường hô hấp.
- Cụm công trình Nghiên cứu, phát triển công nghệ để khai thác các mỏ khí - condensate với điều kiện đặc biệt phức tạp thềm lục địa Việt Nam.
- Cụm công trình Nghiên cứu phát triển công nghệ thiết kế, thi công, lắp đặt các công trình dầu khí biển siêu trường, siêu trọng phù hợp với điều kiện Việt Nam.
- Cụm công trình Hệ thống trạm đo carota tổng hợp xách tay TBM-02 và bộ quy trình minh giải tài liệu địa vật lý LOGINTER 2.0.
Giải thưởng Nhà nước được xét tặng cho 17 công trình gồm:
- Công trình Phong trào chống chủ nghĩa thực dân ở Việt Nam.
- Cụm công trình Chế độ ruộng đất ở Việt Nam thế kỷ 11-18,Tập 1: Thế kỷ 11-16; Tập 2: Thế kỷ 16-18.
- Cụm công trình Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
- Cụm công trình Nghiên cứu chế tạo một số cảm biến khí có độ nhạy cao trên cơ sở vật liệu nano oxit kim loại bán dẫn và tổ hợp nano carbon bằng công nghệ vi điện tử.
- Cụm công trình Những vấn đề lý luận và lịch sử văn học Việt Nam hiện đại.
- Cụm công trình Thơ trữ tình và văn học Việt Nam hiện đại.
- Cụm công trình Thơ Việt Nam hiện đại.
- Cụm công trình Chủ nghĩa hiện thực và cá tính sáng tạo nhà văn.
- Cụm công trình Nghiên cứu ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng.
- Cụm công trình Nghiên cứu thiết kế cơ sở, chi tiết, công nghệ chế tạo, tích hợp giàn khoan tự nâng 400ft phù hợp với điều kiện Việt Nam và nghiên cứu phát triển, hoán cải giàn khoan dầu khí di động phục vụ phát triển kinh tế biển, an ninh quốc phòng.
- Công trình Các giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ tối ưu hóa quá trình sản xuất của nhà máy lọc dầu Dung Quất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của BSR.
- Công trình Nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ trong thu gom, xử lý và sử dụng khí đồng hành ở các mỏ của Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro và các mỏ lân cận (phần ngoài khơi).
- Cụm công trình khoa học và công nghệ về các kết quả nghiên cứu đối với các hệ thống dây chuyền máy móc, thiết bị đồng bộ ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo từ phế phụ phẩm nông nghiệp góp phần xử lý môi trường và phát triển nguồn năng lượng xanh, sạch, bền vững.
- Cụm công trình Bảo tồn và khai thác nguồn gene vật nuôi bản địa Việt Nam của Viện Chăn nuôi giai đoạn 2000-2020.
- Công trình Nghiên cứu, sản xuất vaccine nhược độc đông khô phòng bệnh tụ huyết trùng và đóng dấu ở lợn.
- Cụm công trình Chọn tạo và phát triển các giống gà lông màu hướng thịt và hướng trứng giai đoạn 2006-2020.
- Công trình Nghiên cứu chế tạo xúc tác dị thể, vật liệu nano trong lĩnh vực tổng hợp và ứng dụng nhiên liệu sinh học, các sản phẩm thân thiện môi trường, tiết kiệm nhiên liệu.
