Ngày 14/8, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi).
Có giải pháp sử dụng nước tuần hoàn
Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đã báo cáo tóm tắt 7 vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi).
Trước ý kiến đề nghị bổ sung nước khoáng và nước nóng thiên nhiên vào phạm vi điều chỉnh của Dự Luật, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, nước khoáng, nước nóng thiên nhiên có tính chất lý, hóa đặc biệt, có giá trị kinh tế cao hơn nước thông thường nên cần có yêu cầu quản lý nghiêm ngặt, chặt chẽ như một loại tài nguyên, khoáng sản có giá trị kinh tế cao; hiện loại nước này đang được quản lý ổn định theo pháp luật về khoáng sản. Do đó, không bổ sung 2 loại nước này trong phạm vi điều chỉnh của Luật để tránh xáo trộn. Đây cũng là phương án Chính phủ trình Quốc hội.
Liên quan sử dụng nước tuần hoàn, tái sử dụng nước, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về tuần hoàn và tái sử dụng nước thải ở 3 mức độ: Khuyến khích áp dụng; có lộ trình áp dụng và bắt buộc áp dụng, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ. Đồng thời, bổ sung chính sách ưu đãi, khuyến khích các dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có khai thác, sử dụng nước và xả nước thải có giải pháp sử dụng nước tuần hoàn, tái sử dụng nước; ưu đãi với dự án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có thực hiện giải pháp tuần hoàn, tái sử dụng nước.
Liên quan ý kiến đề nghị luật hóa thiết chế điều phối liên ngành quản lý tổng hợp lưu vực sông; làm rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức lưu vực sông; cơ chế hoạt động, điều hòa, phối hợp, tổ chức, nguồn lực cho hoạt động của tổ chức lưu vực sông… Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội thấy rằng, quy định về tổ chức lưu vực sông không phải là nội dung mới vì đã được quy định ở Luật Tài nguyên nước hiện hành.
Hiện nay, nhu cầu sử dụng nước trên các lưu vực sông rất lớn, xung đột lợi ích giữa các tổ chức, cá nhân sử dụng nước gia tăng; bên cạnh đó, tác động của biến đổi khí hậu, tình trạng ô nhiễm các dòng sông ngày càng trở nên phổ biến, nhất là đối với các sông chảy qua khu vực đô thị nên cần tiếp tục duy trì, tăng cường trách nhiệm tổ chức lưu vực sông để theo dõi biến động tài nguyên nước, giám sát các hoạt động khai thác sử dụng nước; điều tiết các hoạt động khai thác, sử dụng nước trên toàn lưu vực; bảo đảm hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ nguồn nước, bảo vệ môi trường với phát triển kinh tế - xã hội theo vùng; phối hợp với chính quyền địa phương trong giải quyết các vấn đề liên quan đến các sông liên tỉnh.
Quản lý chặt chẽ nước ngầm
Đề cập việc đăng ký cấp phép sử dụng, khai thác tài nguyên nước, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị cân nhắc quy định các trường hợp không phải đăng ký, không phải cấp phép khai thác tài nguyên nước với nước ngầm vì thực tế có nhiều băn khoăn về tình trạng khai thác bừa bãi.Nước ngầm phải hết sức lưu ý, cần nghiên cứu thêm, phải chặt chẽ hơn. Không phải đăng ký cuối cùng sụt đất, rất nguy hiểm.
Cũng liên quan nội dung cấp phép, khai thác, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị rà soát kỹ để quy định phù hợp, thống nhất. Ví dụ trường hợp cho mục đích sản xuất nông nghiệp, thủy sản quy mô vừa thì đăng ký đăng ký khai thác, sử dụng tài nguyên nước, vậy quy nhỏ có phải đăng ký hay không, thực hiện thế nào thì chưa rõ. Hay với sử dụng nước mặt cho nuôi trồng thủy sản quy mô vừa thì đăng ký, quy mô nhỏ thì không quy định.
Các ý kiến cũng đồng tình quan điểm cần quản lý hết sức chặt chẽ nước ngầm, vì nhiều nơi khác thác quá mức dẫn đến sạt lở.
Quản lý “nước mặt” chưa được quan tâm đúng mức
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý “nước mặt”, vấn đề này hiện nay chưa được quan tâm đúng mức. Từ bài học của TP Hà Nội, sử dụng 100% nước sạch được sản xuất từ nước mặt, trong khi không có hệ thống quan trắc để giám sát an toàn nguồn nước, nên khi gặp sự cố ô nhiễm nguồn nước mặt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến an ninh, an toàn nguồn nước. Từ đó, Chủ tịch Quốc hội cho rằng Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) lần này cần điều chỉnh bổ sung quy định quản lý nước mặt.
Theo Chủ tịch Quốc hội, Nghị quyết Đại hội XII đã có chủ trương rất lớn là kinh tế hóa ngành tài nguyên môi trường, nhưng thực tế làm được rất ít. Nước là một loại tài nguyên nên phải bám sát cơ chế thị trường định hướng XHCN trong việc quản lý sử dụng tài nguyên này.
Nhấn mạnh việc sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả và bảo đảm tuần hoàn nước, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, có những trường hợp để bảo đảm theo yêu cầu tuần hoàn nước thì lại không bảo đảm hiệu quả của nhà đầu tư, nhưng vẫn phải làm để bảo đảm tổng thể hiệu quả về kinh tế - xã hội.
“Nếu chỉ nói tiết kiệm và hiệu quả không thôi thì doanh nghiệp sẽ không làm” - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói và đưa ra ví dụ về dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (Hà Nội) không tuần hoàn nước sau xử lý nên giá thành xây dựng nhà máy tăng cao.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị cơ quan soạn thảo, các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hoàn thiện dự thảo luật xin ý kiến hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách (dự kiến tổ chức vào cuối tháng 8/2023) trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 6.
