Chuẩn bị tổ chức lễ vinh danh, “hầu đồng” vẫn lo biến tướng

Đây là lần đầu tiên kể từ khi di sản này được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Bộ VHTT&DL tổ chức họp báo nhằm công bố các hoạt động trong Lễ đón Bằng công nhận, dự kiến tổ chức vào 20 giờ ngày 2/4 tại Quần thể di tích Phủ Dầy, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, Nam Định. Lý giải về việc chọn Phủ Dầy, tỉnh Nam Định làm nơi tổ chức lễ đón nhận mang tầm quốc gia, GS.TS Nguyễn Chí Bền - Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam cho biết, Nam Định là cái nôi của tín ngưỡng thờ Mẫu và Phủ Dầy là di tích cấp quốc gia tiêu biểu của Nam Định vì thế việc lựa chọn địa điểm này rất hợp lý.

Cho dù Bộ VHTT&DL tổ chức họp báo công bố nghi lễ đón bằng UNESCO nhưng kịch bản cho buổi lễ vẫn còn quá sơ sài. Thậm chí có hay không việc biểu diễn hầu đồng trong buổi lễ cũng phải mất thời gian trao đổi ngay tại cuộc họp Ban tổ chức mới thống nhất sẽ chỉ có phần hát văn, không có trình diễn hầu đồng. Về vấn đề tiêu chí nào để chọn nghệ nhân biểu diễn thì phía BTC vẫn chưa có câu trả lời chính xác vì lý do chưa xây dựng xong kịch bản.

Trong cuộc họp báo, rất nhiều vấn đề xoay quanh việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản này được đặt ra. Một trong những vấn đề được báo chí quan tâm là việc biến tướng di sản, tổ chức thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu tại một số nơi không phù hợp như trong các chùa, mà điển hình là chùa Một Cột. Theo phản ánh của báo chí, gần hai năm nay, tại di tích chùa Một Cột đã lập điện thờ Mẫu và thường xuyên tổ chức “hầu đồng” để phục vụ du khách. Trước những ý kiến này, GS.TS Nguyễn Chí Bền bày tỏ quan điểm, việc tổ chức hầu đồng tại chùa Một Cột là sai vì chùa Một Cột biểu trưng cho một nhánh Phật giáo không gắn bó với hoạt động tín ngưỡng này. Vì lẽ đó, việc lập điện thờ Mẫu và tổ chức hoạt động hầu đồng tại đây là không đúng, GS.TS Nguyễn Chí Bền đề nghị Bộ VHTT&DL tiến hành kiểm tra và nên cho dừng hoạt động này tại chùa Một Cột.

Bên cạnh đó, Bộ VH,TT&DL cũng đưa ra 5 giải pháp để thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ không bị biến tướng, đó là: Thứ nhất là cần có quy định thống nhất về trang phục hầu đồng. Thứ hai, tuyên truyền để các thanh đồng hiểu được giá trị nhân văn cao đẹp, tiếp đó là tuyên truyền giá trị di tích đến cộng đồng; vinh danh khen thưởng, khuyến khích cung văn giỏi; cuối cùng là ngăn chặn và kiên quyết xử lý vi phạm đối với các hành vi lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi, gây chia rẽ đời sống tâm linh, tinh thần của cộng đồng…