Chuyển biến thực chất trong cơ cấu lại nền kinh tế, củng cố nền tảng tăng trưởng

Tại phiên làm việc chiều 20/10 của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra đánh giá tình hình kết quả thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025.

Triển khai đồng bộ việc cơ cấu lại nền kinh tế

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, giai đoạn 2021 - 2025 diễn ra trong bối cảnh nhiều biến động, rủi ro và thách thức chưa từng có, nhất là tác động kéo dài của đại dịch COVID-19. Chính phủ đã thể hiện quyết tâm và sự thống nhất hành động trong toàn hệ thống chính trị, bám sát định hướng Nghị quyết số 31/2021/QH15, cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 54/NQ-CP của Chính phủ với 15 nhóm chính sách lớn, 102 nhiệm vụ, đề án cụ thể, giao rõ trách nhiệm cho các bộ, ngành, địa phương.

Công tác cơ cấu lại nền kinh tế được triển khai đồng bộ trên các lĩnh vực, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và năng lực tự chủ của nền kinh tế.

Ủy ban KTTC đánh giá cao quyết tâm, nỗ lực và sự thống nhất hành động của Chính phủ trong bối cảnh khó khăn chưa từng có, góp phần bảo đảm mục tiêu vừa phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, vừa cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng bền vững, tự chủ và hội nhập sâu rộng.

Đối với việc thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025, đạt nhiều kết quả tích cực, toàn diện hơn so với giai đoạn trước. Có thể kể tới một số kết quả như: cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách Nhà nước, hệ thống tín dụng và khu vực đơn vị sự nghiệp công lập đạt nhiều kết quả rõ nét.

Đầu tư công phát huy vai trò dẫn dắt, khắc phục tình trạng dàn trải; số dự án vốn ngân sách Trung ương giảm từ khoảng 11.000 xuống dưới 5.000 giai đoạn 2021 - 2025; tiến độ giải ngân cải thiện rõ rệt, bình quân đạt 94,3% kế hoạch với nhiều dự án tồn đọng được tháo gỡ. Ngân sách Nhà nước được củng cố an toàn, nợ công duy trì ở mức 35 - 36% GDP; nợ xấu trong hệ thống tín dụng kiểm soát dưới 2%;

Các thị trường tài chính, bất động sản, lao động, khoa học, công nghệ đều có chuyển biến tích cực, khung khổ pháp lý ngày càng hoàn thiện; thị trường tài chính cơ bản ổn định trước bối cảnh nhiều biến động trong và ngoài nước. Khu vực kinh tế tư nhân phát triển năng động, đóng góp khoảng 51% GDP, trên 30% thu ngân sách và sử dụng 82% lao động; khu vực FDI tiếp tục là động lực quan trọng trong các lĩnh vực công nghệ cao...

Ủy ban KTTC cho rằng, những kết quả đạt được cho thấy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025 đang chuyển biến thực chất, toàn diện và đồng bộ hơn giữa các khu vực, lĩnh vực và vùng, miền; hiệu quả phân bổ, sử dụng nguồn lực được nâng cao; các động lực tăng trưởng mới từng bước hình thành, góp phần củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, tăng cường năng lực tự chủ, sức chống chịu và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Xác định rõ nguyên nhân, mức độ tác động của các hạn chế

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế thời gian qua còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Ủy ban KTTC nêu rõ, trong 27 chỉ tiêu theo Nghị quyết số 31/2021/QH15, chỉ có 10 chỉ tiêu dự kiến đạt, 13 chỉ tiêu khó hoàn thành (trong đó 9 chỉ tiêu khó đạt, 4 chỉ tiêu không đạt), tập trung ở các nhóm mục tiêu về chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, phát triển thị trường, doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo.

Vì vậy, đề nghị Chính phủ đánh giá rõ tác động của việc không hoàn thành các chỉ tiêu này đối với kết quả và hiệu quả tổng thể của Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025; đồng thời rút ra bài học kinh nghiệm để xác định các giải pháp mang tính chiến lược cho giai đoạn 2026 - 2030, bảo đảm kế thừa kết quả và khắc phục triệt để các tồn tại hiện nay.

Bên cạnh đó, mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi, vẫn chủ yếu dựa vào vốn và lao động, trong khi các động lực bền vững như đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức đóng góp còn hạn chế; năng suất lao động cải thiện chậm; cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch chậm, giá trị gia tăng còn thấp. Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP tuy giảm nhưng còn cao.

Đồng thời, phát triển các loại thị trường chưa đồng bộ, thiếu chiều sâu. Thị trường tài chính, ngân hàng đối mặt với một số rủi ro, tiềm ẩn, nợ xấu tập trung ở lĩnh vực bất động sản và xây dựng; thị trường khoa học công nghệ phát triển chưa tương xứng, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực còn hạn chế...

Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ đánh giá, xác định rõ nguyên nhân và mức độ tác động của các hạn chế này đối với hiệu quả tổng thể của Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025, làm cơ sở, rút kinh nghiệm và định hướng cho giai đoạn tiếp theo.

Ủy ban KTTC cơ bản thống nhất với 5 nhóm giải pháp về định hướng thực hiện những tháng cuối năm 2025 và nhấn mạnh, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động, cần tiếp tục ưu tiên củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, duy trì dư địa chính sách; đồng thời đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, số và bền vững, tạo nền tảng vững chắc để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021 - 2025 và định hình các động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026-2030.