Trong đó xây dựng cơ sở dữ liệu hợp nhất về quản lý quy hoạch – kiến trúc – xây dựng – phát triển đô thị trên toàn TP. Đồng thời ứng dụng hệ thống thông tin địa lý GIS và công nghệ số, nền tảng số trong công tác quy hoạch.
Quy hoạch chưa theo kịp thực tiễn phát triển
Nhằm triển khai Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011, những năm qua, Hà Nội đã lập, phê duyệt hàng trăm đồ án quy hoạch, dự án đầu tư trên địa bàn, từ quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị, quy chế quản lý đến các dự án phát triển, xây dựng cải tạo tái thiết đô thị, bảo tồn tôn tạo di sản đô thị... Tuy nhiên, với tốc độ đô thị hóa mạnh chưa từng có, công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch còn hạn chế, chưa phù hợp thực tế phát triển.
Bên cạnh đó, thiếu cơ chế chính sách chuyển hóa quy hoạch thành các chương trình, kế hoạch thực thi phù hợp với thực tế dẫn đến nhiều quy hoạch “treo” sau khi được duyệt, điển hình như quy hoạch 5 đô thị vệ tinh. Chất lượng một số đồ án chưa cao, chưa phù hợp với thực tiễn, dẫn đến phải điều chỉnh trong quá trình lập dự án đầu tư. Tiến độ thực hiện các đồ án còn chậm, nhất là với đồ án quy hoạch chi tiết hai bên tuyến đường, thiết kế đô thị. Đây là nguyên nhân nhiều tuyến đường mới mở còn tình trạng nhà siêu mỏng, siêu méo, xây dựng lộn xộn. Nhiều trường hợp vi phạm xây dựng sai thiết kế được duyệt vẫn xảy ra do công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực thi quy hoạch bộc lộ hạn chế.
Để nâng cao chất lượng quy hoạch và phát triển đô thị bền vững, nhiều chuyên gia cho rằng, cần thiết phải chuyển đổi số trong công tác quy hoạch. Xây dựng những công cụ quản lý kỹ thuật hiện đại, chính xác và có hiệu quả nhằm hỗ trợ chính quyền có thể đưa ra các quyết định chính xác cho sự phát triển bền vững của đô thị. Trong đó, việc tích hợp dữ liệu trong nền tảng số về quy hoạch và phát triển đô thị, ứng dụng công nghệ hệ thống thông tin địa lý (GIS) có vai trò rất quan trọng.
Theo PGS Đinh Tuấn Hải - giảng viên Khoa Xây dựng, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, hệ thống GIS là một công cụ hữu ích trong việc tích hợp hệ thống cơ sở dữ liệu đô thị gắn kết với bản đồ, nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch và quản lý phát triển đô thị.
Còn Phó Giám đốc Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị, TS Lưu Đức Minh nhấn mạnh, việc áp dụng hệ thống GIS vào lĩnh vực quy hoạch xây dựng sẽ giúp đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác thiết kế. Đây cũng là công cụ đắc lực cho các ban, ngành, địa phương trong việc quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch và đã được chứng minh tính hiệu quả ở nhiều nước trên thế giới.
Cấp thiết chuyển đổi số
Công nghệ GIS thời gian gần đây đã được áp dụng tại một số đơn vị trong ngành quy hoạch xây dựng và cơ quan quản lý địa phương. Tại Hà Nội, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội đã xây dựng dữ liệu quy hoạch dạng GIS để có thể cung cấp thông tin quy hoạch một cách đa dạng hơn, các dữ liệu có tính mở và kết nối cao, có thể đưa vào phần mềm để phân tích, đánh giá tổng hợp lên báo cáo…
Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội Lưu Quang Huy cho biết, đến nay, Viện đã thực hiện GIS hóa Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội; quy hoạch phân khu; quy hoạch chuyên ngành: Giao thông, giáo dục, y tế, rác thải, cấp nước, thoát nước, cấp điện, chợ, làng nghề, nghĩa trang, cây xanh mặt nước...; quy hoạch chung các huyện; quy hoạch đô thị vệ tinh; quy hoạch thị trấn sinh thái; dữ liệu chỉ giới đường đỏ và số liệu hạ tầng kỹ thuật.
“Những dữ liệu trên đã trở thành nguồn thông tin quan trọng, phục vụ trong công tác lập quy hoạch xây dựng, tra cứu thông tin, lập báo cáo… để tham mưu cho TP cũng như các sở, ban, ngành về lĩnh vực quy hoạch, xây dựng trong nhiều năm qua" – ông Lưu Quang Huy nhấn mạnh.
Hà Nội đang thực hiện lập Quy hoạch Thủ đô theo phương pháp tích hợp đa ngành, nhiều lĩnh vực như xây dựng, giao thông, cấp thoát nước, công thương, môi trường… sẽ được tích hợp vào một bản quy hoạch. Do đó, việc xây dựng một kho dữ liệu tổng thể, dùng chung cho các ngành là rất cấp thiết.
Theo ông Lưu Quang Huy, khi có hệ thống cơ sở dữ liệu về GIS số hóa, đặc biệt trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng được hình thành đầy đủ sẽ tham mưu tốt hơn cho người làm quy hoạch, góp phần nâng cao chất lượng quy hoạch. Bên cạnh đó, sẽ giúp các cơ quan quản lý trong trong quá trình kiểm tra, giám sát thực hiện theo quy hoạch được duyệt.
Trên bình diện rộng hơn, TS Lưu Đức Minh cho biết, tại Nghị quyết 06-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 26/1/2022 đã nhấn mạnh việc ứng dụng hệ thống GIS và công nghệ số, nền tảng số trong công tác quy hoạch, phát triển đô thị. Trong Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững của Việt Nam trong giai đoạn 2018 – 2025 và định hướng đến năm 2030 cũng đề cập việc xây dựng cơ sở dữ liệu cho việc phát triển đô thị thông minh.
Tuy nhiên, hiện ngành xây dựng vẫn chưa có chuẩn GIS cho công tác quy hoạch, phát triển đô thị, do đó đây sẽ là việc trọng tâm cần phải làm trong thời gian tới. Cần nghiên cứu ứng dụng GIS trên diện rộng tại T.Ư và địa phương trong công tác quy hoạch, quản lý đô thị đảm bảo kiểm soát năng động và hiệu quả các hoạt động xây dựng đô thị.
Nắm bắt được xu thế chuyển đổi số, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội đã sớm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch cũng như các ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ trực tiếp công tác lập, đánh giá quy hoạch và quản lý đô thị. Tới đây, Viện tiếp tục xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu tích hợp về quy hoạch cũng như các ứng dụng mới phục vụ công tác quy hoạch của TP nói chung, của Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội nói riêng.
Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội Lưu Quang Huy
