Chuyển đổi số tại Hà Nội không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là câu chuyện về sự thay đổi tư duy lãnh đạo, phương thức quản trị và văn hóa phục vụ nhân dân. Với phương châm "Gần dân hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn", Hà Nội đang từng bước hình thành chính quyền số kiến tạo, xã hội số học tập và công dân số chủ động, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại, thông minh và nhân văn.

Việc triển khai sáng tạo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị “về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”. và chính quyền số là "chìa khóa vàng" để vận hành chính quyền địa phương 2 cấp một cách trơn tru và hiệu quả. Điểm cốt lõi của việc triển khai không phải chỉ nằm ở việc áp dụng công nghệ, mà là thiết kế lại mô hình quản trị để đáp ứng những yêu cầu mới, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp.

Từ thực tế thời gian qua, TP Hà Nội đã hình thành các mô hình đột phá mang lại hiệu quả rõ rệt. Mô hình "Sổ đỏ trao tay" liên thông toàn trình giữa công chứng, địa chính, thuế, ngân hàng, VNeID, rút quy trình từ 10 bước xuống 3, 4 bước, giảm một nửa thời gian, chi phí cho người dân. Mô hình "Doanh nghiệp một chạm" cho phép doanh nghiệp đăng nhập một lần bằng VNeID để hoàn tất chuỗi thủ tục khởi sự, đồng bộ dữ liệu tự động.

Hai mô hình này không chỉ cắt giảm thủ tục, mà còn tạo nên những "lớp học số mở", nơi cán bộ học chuẩn hóa dữ liệu, người dân học sử dụng dịch vụ số. Theo Phó Chủ tịch UBND TP Trương Việt Dũng, đó là cách để chuyển đổi số đi vào cuộc sống, không hô hào, mà bằng những trải nghiệm thực tiễn. Chính nhờ những kết quả trên, đã góp phần đưa kinh tế số của Hà Nội hiện chiếm gần 1/4 GRDP. Đây là kết quả của việc đưa công nghệ vào mọi ngóc ngách của đời sống, từ sản xuất, kinh doanh đến quản trị công.

Mục tiêu của Hà Nội không chỉ là chuyển đổi số trong quản lý mà còn là "kiến tạo hệ sinh thái học tập số, nơi Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp đổi mới, nhà trường bồi dưỡng, cộng đồng lan tỏa. TP Hà Nội khuyến khích các cơ quan, đơn vị coi học tập số là "văn hóa công vụ", mỗi địa phương đăng ký ít nhất một sáng kiến điển hình để nhân rộng. Đồng thời, ngành giáo dục đào tạo đẩy mạnh tích hợp kỹ năng, đạo đức và an toàn số trong chương trình học; doanh nghiệp tiên phong chia sẻ dữ liệu, ứng dụng nền tảng số; các đoàn thể và tổ công nghệ số cộng đồng hỗ trợ nhóm yếu thế, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thành phố cũng đưa triết lý "Đồng bộ - Dữ liệu - Chủ động" trở thành kim chỉ nam cho quá trình triển khai. Đồng bộ thể hiện ở việc các chủ trương, chính sách được quán triệt thống nhất từ cấp ủy đến chính quyền và từng cán bộ cơ sở. Dữ liệu được coi là yếu tố nền tảng, là "nguyên liệu" để ra các quyết định chính xác, kịp thời và theo thời gian thực. Trong khi đó, chủ động chính là thái độ làm việc không thụ động chờ đủ hướng dẫn, mà vừa triển khai vừa hoàn thiện, bảo đảm đáp ứng nhanh với thực tiễn vận hành.

Tháng 8/2025, Trung tâm số 1 - Trung tâm Dữ liệu quốc gia chính thức ra mắt, đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có thêm trung tâm số 2. Đây là kho dữ liệu chung cho cả nước, bảo đảm môi trường dữ liệu an toàn, minh bạch và tạo nền tảng cho đổi mới sáng tạo. Hà Nội được kỳ vọng sẽ là một trong những địa phương đi đầu trong việc kết nối, khai thác và tận dụng hiệu quả nguồn tài nguyên dữ liệu này.

Đảng ủy UBND thành phố đã chỉ đạo Văn phòng UBND và Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố chủ trì, phối hợp với các đối tác công nghệ để thực hiện một khối lượng công việc khổng lồ, về: quản lý, cấu hình và duy trì vận hành ổn định các hệ thống thông tin dùng chung, đảm bảo kết nối thông suốt tới cấp xã mới; thiết lập một Cổng tiếp nhận và điều phối vận hành hệ thống Chính quyền số hai cấp, đồng thời xây dựng các phương án chi tiết để xử lý vướng mắc trong quá trình thử nghiệm; thành lập các đường dây nóng và nhóm hỗ trợ hoạt động 24/7.

Thành phố đã huy động và cử hơn 300 cán bộ kỹ thuật đến từng đơn vị sở, ngành, xã, phường mới để hỗ trợ, hướng dẫn trực tiếp. Các kênh hỗ trợ trực tiếp như Tổng đài 1022 (nhánh 7, 8) và đường dây nóng 19001009 được duy trì hoạt động ổn định, hiệu quả. 11 tổ công tác của UBND thành phố cũng đã bám sát địa bàn, chỉ đạo, đôn đốc và trực tiếp tháo gỡ khó khăn cho 30 quận, huyện, thị xã và 126 xã, phường mới. Kết quả cụ thể,100% cán bộ, công chức đã được cấp tài khoản và vận hành thử nghiệm thành công từ ngày 20/6. Quy trình khép kín từ tiếp nhận văn bản đến, phân công, tham mưu, trình ký số và ban hành văn bản đi đã được thực hiện toàn trình trên môi trường mạng, đảm bảo nhanh, chính xác. Hệ thống thư điện tử công vụ cũng hoạt động tốt, thông suốt…

Điểm nổi bật là việc Thành phố coi trọng công tác đào tạo cán bộ cơ sở theo hướng thực chất, “cầm tay chỉ việc”, gắn với xử lý ngay những tình huống phát sinh. Cùng với đó, trí tuệ nhân tạo AI, ứng dụng số như Chatbot nghiệp vụ, phần mềm quản lý hồ sơ, hệ thống một cửa điện tử… đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực để cán bộ làm việc hiệu quả, giảm tải áp lực cho cấp xã, phường.

Phường Cửa Nam (Hà Nội) là địa phương đầu tiên tại Thủ đô triển khai robot AI tại Điểm phục vụ hành chính công, thể hiện tầm nhìn hiện đại trong xây dựng chính quyền số. Nhiều người dân đánh giá cao tính tiện lợi sau khi trải nghiệm robot. Anh Nguyễn Văn Chung, cư dân phường, phấn khởi chia sẻ sau khi hoàn tất xác nhận giấy tờ chỉ trong vài phút: “Thật sự tôi thấy rất thú vị và tiện lợi. Bước vào cửa thấy robot phát ra tiếng chào và có hướng dẫn cụ thể, tuy còn một vài thao tác tôi chưa thuần thục nhưng bước đầu robot AI đã tạo nên không khí thân thiện, gần gũi và giảm cảm giác chờ đợi”.

Chia sẻ về kết quả chuyển đổi số từ khi thực hiện chính quyền hai cấp đến nay, Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Trịnh Ngọc Trâm cho biết, phường đang tích cực đầu tư trang thiết bị công nghệ số tại các điểm phục vụ hành chính công, hướng tới mục tiêu để người dân có thể thực hiện toàn bộ quy trình hành chính ngay tại nhà. “Chúng tôi tin rằng, với sự chỉ đạo sát sao của cấp trên, sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị cơ sở và đặc biệt là sự đồng thuận, hưởng ứng từ người dân, phường Cửa Nam sẽ hoàn thành tốt các mục tiêu chuyển đổi số, góp phần xây dựng chính quyền phục vụ, gần dân, hiện đại và hiệu quả” - bà Trịnh Ngọc Trâm bày tỏ.

Không chỉ tại Cửa Nam mà ở hầu hết xã, phường cũng như các sở, ngành của thành phố, việc đẩy mạnh chuyển đổi số giúp chính quyền các cấp chủ động tương tác với người dân, doanh nghiệp. Đặc biệt, thủ tục hành chính công được cải cách triệt để thông qua xác thực thông tin dựa trên dữ liệu định danh và xác thực điện tử; kết nối đồng bộ các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, doanh nghiệp. Qua đó, hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh; người dân tiếp cận và sử dụng công nghệ số hiệu quả.

Bí thư Đảng ủy phường Đống Đa Nguyễn Ngọc Việt cho biết, trong việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phường xác định chuyển đổi số và cải cách hành chính là giải pháp động lực, mang lại lợi ích thực sự cho người dân, có vai trò quyết định thành công của mô hình. Từ đó phường đã chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể; sớm thành lập các tổ chuyển đổi số cộng đồng, tiếp cận đến từng người dân, doanh nghiệp để hỗ trợ, hướng dẫn áp dụng công nghệ số; triển khai đồng bộ, hiệu quả 4 thủ tục hành chính trong Đảng của thành phố được tích hợp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; triển khai mô hình “một cửa điện tử” hiện đại, niêm yết 320 thủ tục kèm mã QR tại tổ dân phố, 100% văn bản hành chính áp dụng chữ ký số…

“Từ những nỗ lực trên, kết quả đến nay, tỷ lệ hồ sơ hành chính nộp trực tuyến đạt gần 80%. Bộ phận hành chính công đã giải quyết hơn 6.500 thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp; 99,2% thủ tục được giải quyết đúng hạn, mức độ hài lòng của người dân cao, không phát sinh vướng mắc, tồn đọng” - ông Nguyễn Ngọc Việt thông tin.

Minh Châu - xã đảo duy nhất của Hà Nội, từng được coi là “ốc đảo hành chính” vì người dân phải vượt phà, đi hàng chục km ra trung tâm huyện (cũ) để làm thủ tục. Nhưng nay, hầu hết dịch vụ công đã được phân cấp về tận xã. Ông Nguyễn Đức Tiến - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Minh Châu khẳng định: “Quyết tâm xây dựng xã trở thành xã thông minh vào năm 2030. Trong đó, công tác chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu. Xã mặc dù còn khó khăn nhưng đã đầu tư tài khoản trợ lý ảo, tổ chức các lớp tập huấn, mời chuyên gia về hỗ trợ để cán bộ nâng cao kỹ năng”.

Đội ngũ cán bộ vốn quen với giấy tờ thủ công nay đang trở thành “hạt nhân số”. Họ vừa học để xử lý công việc nhanh hơn, vừa trực tiếp hướng dẫn người dân tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến. Mỗi buổi tập huấn đều gắn với tình huống thực tế, từ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đến đăng ký sản xuất nông nghiệp sạch.

Chuyên gia nhận định, khi cán bộ xã sử dụng phần mềm thành thạo, hiệu quả công việc tăng lên rõ rệt, hồ sơ được giải quyết minh bạch, chính xác và tiết kiệm thời gian. Nhờ vậy, người dân Minh Châu giờ không còn cảnh lặn lội ra huyện, mà có thể giải quyết ngay tại địa phương, góp phần củng cố niềm tin vào bộ máy mới. Song hành với chuyển đổi số, Minh Châu cũng tận dụng công nghệ để phát triển nông nghiệp sạch và du lịch sinh thái. Đây là hai hướng đi bền vững, được kỳ vọng sẽ biến một xã từng bị cách trở địa lý thành điểm sáng phát triển toàn diện trong tương lai.

Khác với Minh Châu, Hoài Đức là xã ngoại thành đông dân cư, nơi nhu cầu giao dịch hành chính diễn ra hằng ngày. Vấn đề lớn ở đây là làm thế nào để đông đảo người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế và cao tuổi, có thể tham gia vào môi trường số. Chính quyền xã đã khởi xướng mô hình “bình dân học vụ số”. Các điểm hướng dẫn được mở ra giúp người dân từng bước làm quen với dịch vụ công trực tuyến. Phó Chủ tịch UBND xã Hoài Đức Đồng Thị Nga cho biết: “Người dân chưa biết thao tác nào, cần hướng dẫn gì thì chúng tôi sẽ kịp thời chỉ dẫn. Như vậy mới thu hút bà con tham gia và dần dần lan tỏa sang các ứng dụng khác”.

Không chỉ vậy, cán bộ, sinh viên, giáo viên tin học xã Hoài Đức còn cùng thành lập tổ cộng đồng số, đi từng ngõ, đến từng hộ để “cầm tay chỉ việc”. Bà Nguyễn Thị Lan, người dân địa phương nói: “Chưa biết thì khó, nhưng đã biết rồi thì dễ thôi, bởi vì được cán bộ “cầm tay chỉ việc”. Một buổi chiều tôi thao tác được cả chục lần, giờ cũng đã tự làm được rồi”. Hay ông Trần Văn Luật, người dân xã Hoài Đức chia sẻ: “Thực sự ra lúc đầu chúng tôi rất khó khăn trong việc nắm bắt. Nhưng qua hướng dẫn, tôi biết được mức thuế đất phải nộp, và chỉ ở nhà, với tài khoản sẵn có, tôi bấm vào là đóng thuế được ngay, rất thuận tiện”. Sự lan tỏa diễn ra nhanh chóng, những người học được lại hướng dẫn cho người thân, hàng xóm… Từ một nhu cầu cụ thể như nộp thuế đất, Hoài Đức đang mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác: đăng ký học đường, khai báo y tế, quản lý đất đai…

Chính quyền địa phương 2 cấp vì thế không chỉ là sự thay đổi về mô hình tổ chức, mà còn là bước tiến trong cách vận hành chính quyền đô thị hiện đại. Khi công nghệ được đưa vào phục vụ từ cấp cơ sở, người dân được trao quyền, còn cán bộ được hỗ trợ để làm việc hiệu quả, niềm tin xã hội sẽ được củng cố.