Cơ chế thị trường cho giá điện sẽ đảm bảo nguồn cung ổn định
Đó là một trong những đề xuất của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tại Hội nghị triển khai Quyết định số 1479/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch huy động nguồn lực của các tập đoàn, tổng công ty tham gia hoạt động, dự án đóng góp vào chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Trong thời gian từ ngày 5 – 11/12/2022, tháp tùng Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, tại trụ sở của EIB ở Luxembourg, Chủ tịch HĐTV EVN Dương Quang Thành và Phó Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) Kris Peeters đã ký kết Biên bản ghi nhớ, tạo tiền đề cho sự đóng góp của EIB vào quá trình phát triển bền vững và lộ trình chuyển dịch năng lượng của EVN. Biên bản ghi nhớ mở ra cơ hội để EIB hỗ trợ tài chính cho các dự án đầu tư điện tại Việt Nam và tăng cường quan hệ đối tác trong các lĩnh vực sản xuất, truyền tải, phân phối và bán lẻ điện năng, cũng như quá trình chuyển đổi năng lượng theo hướng khử cacbon.
Nỗ lực đảm bảo
Theo Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân, dù gặp nhiều khó khăn trong năm 2022, nhưng EVN đã nỗ lực cung cấp, đảm bảo đủ điện cho mọi nhu cầu phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và sinh hoạt của Nhân dân sau đại dịch Covid-19.
Tuy nhiên, năm 2022, giá chi phí đầu vào cho sản xuất điện tăng rất cao. Điển hình, giá dầu tăng vài chục phần trăm, giá khí “ăn theo” giá dầu, còn giá than tăng 600% so với đầu năm 2021; trong khi đó, giá bán điện vẫn giữ bình ổn từ năm 2019 đến nay. Do nguyên nhân tổng hợp từ các yếu tố nêu trên, tình hình tài chính EVN năm 2022 và thời gian tới có rất nhiều khó khăn.
“Vấn đề mất cân đối tài chính dẫn đến nguy cơ EVN sẽ không có nguồn chi phí để hoạt động; có nguy cơ không có tiền trả cho các đơn vị bán điện cho EVN thời gian tới. Kéo theo đó, hệ số xếp hạng tín dụng của EVN sẽ bị đánh giá thấp; việc vay vốn ngân hàng cho các dự án đầu tư xây dựng điện cũng sẽ vô cùng khó khăn” - Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân nhấn mạnh.
Đồng thời thẳng thắn, thực trạng này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước. Chính vì vậy, để đóng góp hiệu quả vào chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, EVN kiến nghị áp dụng cơ chế thị trường cho giá điện, khi các yếu tố đầu vào tăng thì giá điện tăng và ngược lại một cách kịp thời theo một cơ chế tự động, tương tự như cơ chế điều chỉnh giá xăng dầu.
Bên cạnh đó, là doanh nghiệp đóng vai trò chính trong hoạt động cung cấp điện, EVN kiến nghị Chính phủ xem xét giao EVN và các tổng công ty phát điện triển khai những dự án nguồn điện quan trọng, nhằm đảm bảo an ninh năng lượng. Ngoài ra, kiến nghị Chính phủ có cơ chế, chính sách để các dự án nguồn điện, lưới điện quan trọng vì an ninh quốc gia thuộc danh mục ưu tiên của Nhà nước được sử dụng vốn vay ODA, và cho EVN vay lại không chịu rủi ro tín dụng.
EVN cũng kiến nghị các cấp có thẩm quyền sớm phê duyệt Quy hoạch điện VIII, để EVN cũng như các nhà đầu tư có cơ sở triển khai dự án nguồn, lưới điện đảm bảo việc cung ứng điện trong những năm tới.
Quyết liệt đề xuất tháo gỡ
Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp Hồ Sỹ Hùng đánh giá cao nỗ lực của EVN trong thời gian qua. Là doanh nghiệp Nhà nước, cung cấp sản phẩm thiết yếu cho nền kinh tế - xã hội, EVN đã “hy sinh” lợi ích để đóng góp vào sự phục hồi của nền kinh tế sau đại dịch.
Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp Nguyễn Hoàng Anh cũng đánh giá cao vai trò của 19 tập đoàn, tổng công ty trong đó có EVN, đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế quốc dân thời gian qua.
Trước tình hình thực tế, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp Nguyễn Hoàng Anh yêu cầu Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cùng có trách nhiệm trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, bình ổn thị trường, bảo đảm nhu cầu về điện cho sinh hoạt của Nhân dân và sản xuất kinh doanh.
Với những khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp Nguyễn Hoàng Anh đề nghị các doanh nghiệp quyết liệt đề xuất để Ủy ban xem xét, trình các cấp có thẩm quyền xem xét, tháo gỡ.
Cũng liên quan đến vấn đề, trả lời phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và Tăng trưởng xanh Hà Đăng Sơn chỉ ra, vấn đề đặt ra bây giờ là có nên tiếp tục giữ cho giá điện cố định khi tất cả chi phí đầu vào đang tăng mạnh, hay để điều hành hoạt động theo có chế thị trường. Để giải bài toán về thu hút đầu tư cho ngành điện thời gian tới, phía nhà đầu tư muốn thấy Nhà nước phải cam kết một mức giá nào đó để yên tâm đầu tư. Việc EVN liên tục phải bù lỗ, làm sao có được giá điện mới cho các nguồn năng lượng tái tạo.
“EVN là doanh nghiệp Nhà nước, do vậy Chính phủ nên có động thái điều chỉnh giá cho phù hợp. Bởi EVN thay mặt Chính phủ quản lý hệ thống điện toàn quốc. Nếu Chính phủ không điều chỉnh giá điện phù hợp để EVN có khả năng thu hồi vốn, mở rộng đầu tư, trả tiền điện cho các DN… Nên tính toán để có thể tiệm cận cho ngành điện hoạt động theo có chế thị trường” – vị này nói.
Thời gian qua, giá điện bị kìm quá lâu cũng đang là vấn đề cần sớm giải quyết nếu không sẽ dẫn đến chuyện thiếu nguồn như với xăng dầu vừa qua. Nếu các chi phí cấu thành giá thành không được tính đúng, tính đủ, hợp lý sẽ khiến cho thị trường méo mó, DN không mặn mà kinh doanh.
PGS TS. Ngô Trí Long
