Còn 4 tỷ người chưa được hưởng lợi từ công nghệ số

23:25 14/03/2016

Chia sẻ

Kinhtedothi - Tiếp nối lễ công bố toàn cầu tại Washington DC ngày 14/1 vừa qua, chiều 14/3, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) đã công bố Báo cáo Phát triển Thế giới 2016: Lợi ích số tại Hà Nội.

Ảnh minh họa. Ảnh internet

Báo cáo tập hợp nhiều ví dụ tiêu biểu về việc internet, điện thoại di động và các công nghệ số khác đã mang lại lợi ích số thông qua thúc đẩy phát triển, mở mang cơ hội và tăng cường dịch vụ. Nhưng báo cáo cũng cho thấy rằng ích lợi vẫn chưa được mở rộng và tập trung quá nhiều vào lớp người giàu có, có kỹ năng và quyền lực - những người được trang bị tốt nhất để tận dụng thành quả của cuộc cách mạng số. Đó là những người ở vào vị trí thuận lợi hơn để khai thác lợi thế của công nghệ số. Ngoài ra, tuy con số người dùng internet toàn thế giới đã tăng gấp hơn 3 lần kể từ năm 2005 nhưng vẫn còn 4 tỷ người chưa được tiếp cận internet.

Công nghệ số thúc đẩy hòa nhập, hiệu suất, và đổi mới sáng tạo. Trên 40% người trưởng thành tại Đông Phi trả tiền điện nước bằng điện thoại di động. Hiện có 8 triệu doanh nhân Trung Quốc, trong đó 1/3 là nữ, sử dụng nền tảng thương mại điện tử để bán hàng cho các khách hàng trong cả nước và tới 120 nước khác. Ấn Độ đã cấp mã nhận dạng số cho gần 1 tỷ người trong vòng 5 năm, qua đó tăng cường tiếp cận dịch vụ công và giảm tham nhũng. Trong ngành y tế người ta dùng dịch vụ nhắn tin SMS để nhắc bệnh nhân HIV uống thuốc đúng giờ rất hiệu quả.

Tuy không thiếu các tấm gương thành công nhưng tác động của công nghệ lên năng suất toàn cầu, tạo thêm cơ hội cho người nghèo và tầng lớp trung lưu, và nhân rộng quản trị có trách nhiệm vẫn chưa được như mong muốn. Công nghệ số đang phát triển nhanh chóng nhưng lợi ích của nó, tức là thúc đẩy tăng trưởng, việc làm và dịch vụ, thì không.

“Cuộc cách mạng số đang chuyển đổi thế giới, hỗ trợ dòng chảy thông tin, và tạo điều kiện phát triển cho các quốc gia biết cách tận dụng những cơ hội mới này,” ông Kaushik Basu, Chuyên gia Kinh tế Trưởng của Ngân hàng Thế giới nói. “Quả là một sự chuyển đối kinh ngạc khi hiện nay 40% dân số thế giới đã kết nối thông qua internet. Đây là thành tích đáng ăn mừng, nhưng đây cũng là dịp để chúng ta suy nghĩ lại xem liệu qua đó ta có tạo ra thêm một tầng lớp dưới đáy nữa không. Khi mà 20% dân số thế giới không biết đọc, biết viết thì riêng công nghệ cũng không giúp xóa bỏ khoảng cách về tri thức trên thế giới được."

Để thực hiện đầy đủ cam kết phát triển trong thời đại số, Ngân hàng Thế giới đề xuất hai hành động chính: Xóa bỏ khoảng cách số bằng cách làm cho internet phổ cập, giá rẻ, mở và an toàn; và tăng cường quản lý nhà nước nhằm đảm bảo cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, đào tạo nghề cho người lao động theo đòi hỏi trong nền kinh tế mới, và nâng cao trách nhiệm giải trình thể chế. Đây là những biện pháp mà Báo cáo gọi là các yếu tố bổ trợ analog đối với các khoản đầu tư vào công nghệ số.

Chiến lược phát triển công nghệ số cần phải có tầm rộng hơn chiến lược phát triển công nghệ thông tin truyền thông (ICT). Để khai thác tối đa lợi ích, các nước phải tạo được môi trường thích hợp cho sự phát triển công nghệ: Các biện pháp quản lý khuyến khích cạnh tranh và gia nhập thị trường, phát triển kỹ năng cho phép người lao động làm chủ được công nghệ, và xây dựng các thể chế có trách nhiệm trước người dân. Ngược lại, công nghệ số cũng có thể đẩy nhanh tốc độ phát triển.

Đầu tư vào hạ tầng cơ bản, giảm chi phí kinh doanh, gỡ bỏ rào cản thương mại, nâng đỡ doanh nghiệp khởi nghiệp, nâng cao năng lực cơ quan quản lý cạnh tranh, và tạo điều kiện cạnh tranh giữa các nền tảng số là một số biện pháp đề xuất trong báo cáo. Các biện pháp đó sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất và đổi mới sáng tạo hơn. Ngoài ra, tuy trẻ em cần tiếp tục học văn hóa cơ bản, nhưng chúng cũng cần phát triển kỹ năng trực giác và tư duy phản biện bậc cao. Kiến thức cơ bản về các hệ thống ICT tân tiến cũng sẽ rất quan trọng khi internet phát triển rộng. Đào tạo kỹ năng kỹ thuật và cho trẻ em làm quen sớm với công nghệ sẽ giúp nâng cao trình độ về ICT và tác động lên lựa chọn nghè nghiệp về sau.

Báo cáo cũng cảnh báo rằng, công nghệ số có thể chuyển đối các nền kinh tế, xã hội và thể chế công, nhưng sự thay đổi không hề diễn ra tự động hay được đảm bảo. Các nước đầu tư vào công nghệ số và các yếu tố bổ trợ tương tự sẽ giành được kết quả tương xứng, nước nào không làm như vậy sẽ bị tụt hậu. Công nghệ, nếu không đi kèm với một nền tảng vững chắc, sẽ mang lại rủi ro và tạo ra phân cực kinh tế, tăng cường bất bình đẳng, và nhà nước chuyên chế.

Cũng tại lễ công bố đã diễn ra phiên thảo luận xoay quanh chủ đề tác động của kỹ thuật số với sự tham dự của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và một số chuyên gia về truyền thông và CNTT. Phó Thủ tướng khẳng định: “Bản thân công nghệ số có những mặt trái, nhưng không phải do công nghệ mà do người sử dụng công nghệ. Vì thế, không có lý gì vì tác động mặt trái của nó mà kìm hãm nó, mà phải tìm mọi cách để nó phát triển”.