Cúng chúng sinh tháng 7 âm lịch 2025 vào ngày nào, cần những gì?

Nguồn gốc và ý nghĩa

Theo truyền thuyết dân gian, cứ đến mùng 2 tháng 7 âm lịch, Diêm Vương mở Quỷ Môn Quan để những vong hồn đói khát, không nơi nương tựa được trở về dương thế, cho đến đêm 14/7 thì cánh cửa địa ngục mới khép lại. Trong khoảng thời gian này, dân gian tin rằng các cô hồn được xá tội, có thể tìm về nhân gian.

Chính vì thế, người Việt hình thành tục cúng thí thực, sắm sửa lễ vật để cúng tế các vong hồn đói khát, qua đó mong họ được ấm no, bớt tủi thân, đồng thời tránh bị quấy phá từ mùng 1 tháng 7 đến trước 12 giờ ngày 12 tháng 7 âm lịch. Nghi lễ này không đơn thuần là tín ngưỡng, mà còn thể hiện tinh thần bao dung: dẫu cho ai từng mắc tội lỗi gì, cũng nên có một ngày được xá tội, để giảm bớt phần đau đớn nơi u tối.

Lễ thí thực là gì?

“Thí thực” có nghĩa là bố thí thức ăn. Trong quan niệm dân gian, những người chết đường, chết chợ, chết trẻ, chết oan… thường không được thờ cúng chu đáo, linh hồn vì thế luôn cảm thấy đói khát, vất vưởng. Họ có thể bị rơi vào cảnh giới thấp như ngạ quỷ hay súc sinh, mang nỗi ám ảnh triền miên về cái đói, cái khát.

Bởi vậy, cúng thí thực chính là hành động bố thí qua hình thức dâng cúng, giúp các linh hồn được no đủ trong chốc lát, bớt khổ đau và sớm siêu thoát.

Nghi lễ và cách bày biện

Trong văn hóa dân gian, mâm lễ thí thực thường chia thành hai bàn:

Bàn thượng: dâng hoa, trái cây, nước tinh khiết để cúng ngài Tiêu Diện Đại sĩ, chư thiên và chúng sinh ở cõi cao.

Bàn hạ: dâng cơm, cháo loãng, nước lọc, bỏng ngô, gạo, muối… dành cho các cô hồn lang thang, gọi là bàn chúng sinh.

Trong buổi lễ, sư thầy hoặc gia chủ thường tụng kinh, trì chú, cầu Phật và Bồ Tát gia hộ để các ngạ quỷ thọ nhận lễ vật, được no đủ và giải thoát phần nào khỏi cảnh đói khát triền miên.

Theo quan niệm dân gian, lễ cúng nên tiến hành vào chiều tối. Ban ngày có nhiều ánh sáng, cô hồn yếu ớt không dám xuất hiện, nên nếu cúng sớm quá, họ khó thụ hưởng được lễ vật.

Những điều cần lưu ý

Mâm cúng cô hồn tuy giản dị nhưng cần tuân thủ những nguyên tắc:

Không cúng đồ mặn, không dùng xôi gà, mà chỉ nên dâng cơm, cháo, hoa quả, bánh kẹo, bỏng, nước lọc, hương đèn.

Không để nguyên bao bì: bánh kẹo, sữa, bim bim… đều phải bóc ra, bày biện như mời người trần dùng bữa.

Ở mâm cháo, cơm, bỏng của chúng sinh thì hương cắm ngang. Các đàn cúng lễ tuyệt đối không sát sinh, không đốt tiền vàng, mã, giấy sớ. Trong dân gian có nhiều quan niệm về thắp hương, cho rằng thắp theo số lẻ 1, 3, 5, 7, 9 - đại diện cho tính dương để tưởng nhớ, dâng cúng lễ vật tới gia tiên, mong được phù hộ sức khỏe, may mắn, mọi sự hanh thông.

Đặt mâm lễ ngoài sân hoặc vỉa hè, tránh đặt trong nhà

Người cúng cần ăn mặc chỉnh tề, tránh sự cẩu thả. Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người già không nên lại gần mâm cúng để tránh bị quấy nhiễu.

Sau lễ, toàn bộ đồ ăn, gạo muối phải rải ra 4 phương 8 hướng ở bên ngoài ra tới ngoài đường, thả xuống sông, ao, hồ. Tuyệt đối không mang đồ cúng vào nhà, không chia cho người thân hay hàng xóm. 

Người xưa quan niệm, nếu lấy lộc cô hồn sẽ dễ bị vong linh theo về, gây bất an trong gia đình. Vì vậy, lễ cúng chúng sinh phải trọn vẹn tinh thần bố thí: cho đi mà không nhận lại. Những thực phẩm còn lại như bỏng, bánh kẹo, bim bim, sữa, cơm chay... tuyệt đối không nên tranh cướp, cũng không được đem vào trong nhà, không được lấy làm lộc đem chia cho người thân hoặc hàng xóm, người xung quanh thụ hưởng tránh để chúng sinh đi theo quấy rối nhằm đòi lại các món ăn đã dâng cúng cho họ khiến trẻ em quấy khóc...

Nhiều người thường lầm tưởng lễ thí thực là mê tín dị đoan. Thực ra, nghi lễ này chứa đựng triết lý nhân sinh sâu xa: chia sẻ với những linh hồn khốn khổ, để họ bớt phần tủi cực, đồng thời cũng nhắc nhở con người đang sống biết sống thiện lành, hướng thiện và gieo duyên lành cho bản thân, gia đình.

Trong xã hội hiện đại, dù quan niệm tín ngưỡng có nhiều thay đổi, lễ thí thực vẫn được duy trì như một phong tục đẹp, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của người Việt, nuôi dưỡng lòng từ bi và tinh thần nhân ái trong cộng đồng.