Cúng Tất niên, cúng Giao thừa năm Canh Tý vào giờ nào, cần lưu ý những gì?

Theo quan niệm dân gian, cúng Tất niên thường được tiến hành vào chiều/tối ngày 29 hoặc 30 Tết. Đây là dịp để gia đình sum họp. Gia chủ sẽ mời ông bà, tổ tiên, những người đã khuất về ăn Tết cùng con cháu.

Bữa cơm cúng Tất niên cũng thể hiện mối quan hệ khăng khít, bền chặt giữa các thế hệ trong gia đình, để tiễn năm cũ qua đi và đón mừng năm mới với tràn đầy sự hy vọng về những điều hanh thông.

Đón năm Canh Tý (2020), theo các chuyên gia phong thủy vận khí là Bích Thượng thổ nên các gia đình nên chọn cúng vào ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp tức ngày 23/2/2020 và 24/2/2020. Về giờ tốt để cúng Tất niên, các gia đình nên chọn cúng vào các thời điểm: 9 - 11h (giờ Thìn); 17 - 19h (giờ Dậu); 21 - 23h (giờ Hợi). Tuy nhiên, việc chọn ngày cúng Tất niên sẽ tùy thuộc vào việc lựa chọn của mỗi gia đình để đảm bảo công việc, sự góp mặt đông đủ của các thành viên.

Về mâm cỗ cúng: Với người miền Bắc, mâm cỗ mặn được chuẩn bị rất bài bản, thường trên mâm có 4 bát, 4 đĩa. Cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa… Cũng có nhà chuẩn bị mâm cỗ lớn xếp cao từ 2 đến 3 tầng.

4 bát gồm: bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc. 4 đĩa của mâm cỗ gồm: đĩa giò lụa, đĩa chả quế, đĩa thịt gà, đĩa thịt heo.

Miền Trung thường có: Bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua…

Mâm cơm cúng tất niên của người miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, chả giò, nem, gỏi tôm thịt.

Ngoài ra, lễ cúng còn có mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, trà, rượu. Mâm cỗ cúng thường được đặt ở một cái bàn con bên dưới, còn trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, mâm ngũ quả, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng.

Mâm ngũ quả dành cúng gia tiên nên chọn các loại quả ăn được, bày biện đẹp mắt, không nên dùng quả giả.

Giao thừa là thời khắc được chờ đợi nhất trong năm, đó không chỉ đơn giản chỉ là thời điểm tiễn năm cũ, đón năm mới mà đây còn là lúc mọi người cầu sự bình an, may mắn, thịnh vượng và xua đi những khó khăn, đen đủi trong một năm sắp tới.

Lễ cúng Giao thừa gồm 2 lễ: Cúng trong nhà và cúng ngoài trời. Theo tục lệ dân gian, lễ cúng Giao thừa ngoài trời được tiến hành trước, sau đó mới đến lễ cúng Giao thừa trong nhà.

Lễ cúng ngoài trời là để cúng các quan thần linh. Theo tục lệ cổ truyền, lễ cúng Giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (12 vị Hành Khiển). Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Hết một năm, vị Hành Khiển của năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành Khiển sẽ cai quản hạ giới trong năm mới. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm thì các vị Hành Khiển sẽ luân phiên trở lại.

Mâm cúng ngoài trời sẽ gồm các lễ vật: Gà luộc, xôi (bánh chưng), 1 đĩa hoa quả 5 loại quả, bánh kẹo, ngựa vàng, bộ mũ áo thần linh, vàng tiền, rượu, nước trắng, bia, thuốc lá, trầu cau, nến, cốc gạo để cắm hương, đĩa muối gạo.

Sau khi hoàn thành lễ cúng ngoài trời, gia chủ chuẩn bị lễ vật cúng Giao thừa trong nhà. Đây là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Ngoài các lễ vật như hương hoa, bánh kẹo, mứt tết, vàng mã, các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ chay hoặc mặn.

Mâm cỗ mặn để cúng Giao thừa thường sẽ có những món ăn truyền thống như sau.

Mâm cơm cúng Giao thừa của người miền Bắc thường tính theo bát, đĩa: 4 bát, 4 đĩa, cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa… Bát sẽ gồm các món: móng giò hầm măng lưỡi lợn, bát bóng nấu thập cẩm, bát miến nấu lòng gà, bát mọc.

Đĩa gồm các món: xôi/bánh chưng, đĩa thịt gà luộc, đĩa thịt đông, đĩa giò lụa, đĩa giò xào, thêm đĩa nộm và đĩa dưa hành muối. Thịt gà dùng trong ngày năm mới phải là thịt gà trống thiến được làm sẵn từ chiều 30 hoặc gà cúng tất niên.

Trong khi đó ở miền Trung, mâm cỗ cúng có cả bánh chưng, bánh tét và có nhiều món ăn được chế biến gồm đủ các thành phần để có bữa cỗ “hào soạn” gồm: đĩa dưa món, đĩa giò lụa Huế, đĩa thịt đông, đĩa gà bóp rau răm, đĩa chả Huế, đĩa thịt heo luộc, giá chua, bát ninh măng khô, bát miến Huế, đĩa cá chiên, hay đĩa ram…

Ở miền Nam, mâm cỗ cúng thường có nhiều đồ nguội do thời tiết nắng nóng. Cỗ có bánh tét kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thêm bát canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa); đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu.