Theo tư liệu lịch sử và truyền ngôn, Đền Cả - Dinh đô Quan Hoàng Mười hay còn gọi là Đền Mỏ Hạc Linh từ được kiến tạo, hình thành vào thời nhà Lý, cách đây trên 700 năm. Đền có quy mô kiến trúc đồ sộ, lớn nhất cả tổng nên được gọi là Đền Cả, thờ chính Đức quan Hoàng Mười.
Để tưởng nhớ công lao to lớn của Đức quan Hoàng Mười và các vị thần đã có công trấn giữ, bảo vệ dân làng khỏi nạn giặc dã, thiên tai, người dân trong vùng đã mở lễ hội tri ân công trạng, đồng thời cầu cho quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt, sức khỏe dồi dào, mọi việc hanh thông.
Lễ hội được tổ chức vào tháng 10 âm lịch, chính lễ vào ngày trùng thập mồng 10/10. Những ngày đại lễ sôi nổi diễn ra các hoạt động liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, nghi lễ rước cấp thủy (rước nước), lễ rước phụng nghinh Thánh, hội thi gói bánh chưng dâng Thánh…thu hút đông đảo người dân, du khách thập phương tham dự.
Trao đổi với phóng viên, thủ nhang Đền Cả, nghệ nhân ưu tú Phạm Quang Hồng cho biết, năm nay lễ hội Đền Cả sẽ được tổ chức từ ngày 27/10-03/11 (tức từ ngày 3/10- 10/10 âm lịch). Trong đó vào các ngày từ 28/10- 31/10 (04/10- 07/10 âm lịch), bên cạnh tổ chức các nghi lễ truyền thống, các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng phong phú, đặc sắc, tại di tích Đền Cả sẽ diễn ra nghi lễ Kiều thỉnh thập vị Hoàng tử Vương Quan, đây là đại lễ diễn ra đầu tiên tại miền Trung.
“Lễ hội Đền Cả- Dinh đô Quan Hoàng Mười nhằm khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc; tiếp tục bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, du lịch văn hóa tâm linh, góp phần thúc đẩy kinh tế- xã hội phát triển”, thủ nhang Đền Cả Phạm Quang Hồng chia sẻ.
