Theo các đại biểu, Dự Luật thi đua khen thưởng lần này đã thực sự có sự đổi mới mạnh mẽ và căn bản để thể chế hóa Chỉ thị số 34-CT/TW của Bộ Chính trị “Về việc tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”. Điều đó thể hiện ở phân cấp, phân quyền mạnh hơn trong công tác thi đua, khen thưởng; thể hiện rõ nguyên tắc thành tích đến đâu, khen đến đó và đề cao tính kịp thời của hình thức khen thưởng theo công trạng và thành tích đạt được để khắc phục tình trạng khen thưởng “cộng dồn thành tích” trước đây; gắn với lợi ích của người trực tiếp tham gia thi đua, hạn chế tính hình thức trong thi đua.
Đề cập tiêu chuẩn về Huân chương Lao động các hạng, đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, chưa có quy định nào đề cập đến những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. Đó là những cán bộ có tư duy sáng tạo, cách làm hay, tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, tập trung vào những vấn đề chưa được quy định hoặc đã có quy định nhưng không phù hợp với thực tiễn, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.
Theo đại biểu, trên tinh thần Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XIII, Ban Tổ chức Trung ương đã có Đề án, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 14-KL/TW ngày 22/9/2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ, trong đó yêu cầu biểu dương, khen thưởng xứng đáng cán bộ có tư duy đổi mới, cách làm đột phá, sáng tạo, hiệu quả cao, vì lợi ích chung. Đây là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn trong giai đoạn hiện nay, cần phải được thể chế hóa thành các văn bản pháp luật. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, một số cán bộ đảng viên đang có dấu hiệu “chùng xuống”, không dám làm gì chứ chưa nói đến dám chịu trách nhiệm. Có rất nhiều biện pháp để khuyến khích cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, nhưng tôi cho rằng biện pháp khen thưởng là biện pháp thiết thực và có nhiều yếu tố tích cực. Do đó, đề nghị cân nhắc bổ sung nội dung nêu trên vào Dự Luật Thi đua khen thưởng.
Đại biểu cũng cho rằng, Dự Luật đã giải quyết cơ bản những khó khăn, vướng mắc trong khen thưởng ở khu vực ngoài nhà nước và kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, một số quy định hiện hành về tiêu chuẩn khen thưởng cho doanh nghiệp thuộc khu vực ngoài nhà nước chưa cụ thể, khó áp dụng và đang điều chỉnh bằng văn bản dưới Luật. Đề nghị nếu có thể thì quy định ngay trong Luật những nguyên tắc cơ bản về thẩm quyền trình khen thưởng, đặc biệt đối với doanh nghiệp tư nhân, làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết sau này.
Đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn TP Hà Nội, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội) nhận định, Luật Thi đua khen thưởng trước đây tuy đã có quy định đối với người lao động trực tiếp: Công nhân, nông dân... nhưng chưa đẩy đủ, việc quy định chưa cụ thể, tiêu chuẩn chung chung, định lượng thấp. Vì vậy tỷ lệ khen thưởng cho người lao động trực tiếp còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đề ra.
Đại biểu đồng tình với việc sửa đổi tiếp thu đầy đủ hơn của ban soạn thảo, đặc biệt bổ sung đối tượng khen thưởng. Theo đại biểu, Dự Luật quan tâm nhiều hơn đến đối tượng lao động trực tiếp, qua đó động viên, khích lệ tình thần, vật chất với cá nhân có thành tích xuất sắc, tạo động lực để cá nhân cống hiến nhiều hơn nữa, mang lại nhiều giá trị phát triển cho kinh tế - xã hội cho đất nước.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Đỗ Thị Lan cũng thể hiện qua điểm ủng hộ việc Nhà nước tiếp tục xem xét khen thưởng cho tổ chức, tập thể, cá nhân tham gia kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc vì "thể hiện chính sách nhân văn của Nhà nước". Tuy nhiên, quy định tại điều 95 của Dự Luật "thanh niên xung phong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, được tăng huân chương thanh niên xung phong vẻ vang phải có thời gian tại ngũ liên tục từ 2 năm trở lên, hoàn thành nhiệm vụ; thanh niên xung phong là liệt sĩ phải có thời gian tại ngũ một năm trở lên" là chưa phù hợp thực tiễn.
Đại biểu đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét giảm điều kiện tặng Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang, tham gia kháng chiến quy định tại khoản 2 Điều 95 như sau: Có thời gian tham gia liên tục trong lực lượng thanh niên xung phong từ 1 năm trở lên. Trường hợp đặc biệt cũng phải xem xét. Nếu như trường hợp thời gian ngắn nhưng thành tích đặc biệt cần ghi nhận thì cũng cần phải có quy định riêng. Đối với thanh niên xung phong là liệt sĩ, có thời gian tham gia lực lượng thanh niên xung phong theo tôi dưới 1 năm để có một một khung có thể ghi nhận được sự cống hiến của những người đã là liệt sĩ, thậm chí thời gian rất ngắn nhưng thành tích lại rất cao. “Chúng ta cần có quy định phù hợp để ghi nhận được những thành tích của thanh niên xung phong, nhất là những người đã là liệt sĩ, những người đã là thương binh, đặc biệt là thương binh nặng, đến bây giờ cũng không thể làm được gì kể cả hạnh phúc gia đình cũng như các công việc khác. Theo tôi cần phải có sự linh hoạt trong thời hạn thời gian cũng như điều kiện để công nhận tặng và truy tặng danh hiệu Thanh niên xung phong vẻ vang cho các đối tượng này phù hợp với thực tiễn cũng như đúng với chủ trương của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa vào trong luật”- đại biểu nêu.
