Các đại biểu cơ bản thống nhất với nhiều nội dung trong Báo cáo của Tổng Kiểm toán Nhà nước và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách, đồng thời khẳng định, trong nhiệm kỳ 2016 - 2021, Kiểm toán Nhà nước đã có nhiều tiến bộ, từng bước khẳng định vị thế là cơ quan kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; Là công cụ hữu hiệu của Nhà nước trong kiểm tra, giám sát việc quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công. Kiểm toán Nhà nước đã quán triệt, chỉ đạo thực hiện nghiêm các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chú trọng hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động của Kiểm toán, đáp ứng yêu cầu và phù hợp với điều kiện thực tiễn.
Theo đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn TP Hà Nội), kết quả 5 năm qua cho thấy, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý đạt trên 350 nghìn tỷ đồng, tăng gấp 3,5 lần kiến nghị giai đoạn 2011 – 2015; Trong khi ngân sách nhà nước chi tiêu giai đoạn 2016 – 2021 tăng gấp 1,4 lần so với giai đoạn 2011 – 2015. Điều đó chứng tỏ kết quả, hiệu quả Kiểm toán Nhà nước giai đoạn 2016 – 2021 tăng lên nhiều so với giai đoạn trước. Số vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện, chuyển sang cơ quan điều tra cũng tăng 45%. Tính kiên định và bản lĩnh của Kiểm toán Nhà nước được nâng cao, nhất là trong công tác phòng, chống tham nhũng. Số hồ sơ, tài liệu cung cấp cho cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Nhà nước tăng lên nhiều lần so với trước.
Ông Hoàng Văn Cường nhấn mạnh: "Khách quan đánh giá rằng, thành công của Quốc hội nhiệm kỳ qua có sự đóng góp không nhỏ của Kiểm toán Nhà nước, các đợt thảo luận, tranh luận tại nghị trường đều dựa vào những số liệu cụ thể mà Kiểm toán Nhà nước cung cấp. Do vậy, nhiều đại biểu đánh giá cao vai trò của Kiểm toán Nhà nước, thể hiện sự cương trực, bản lĩnh của Kiểm toán Nhà nước và lực lượng kiểm toán”.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng cho rằng hiệu lực thực hiện kiểm toán vẫn còn thấp khi kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán về mặt tài chính chỉ đạt 73,6%, kiến nghị xử lý về các văn bản mới chỉ đạt 17,3%.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho biết: "Vấn đề đặt ra ở đây chúng ta cần phải xem xét lại thật kỹ nguyên nhân có phải là do chất lượng kiến nghị chúng ta chưa đủ thuyết phục để các cơ quan hay là vì hiệu lực của kiến nghị đó không được thực thi”.
Bên cạnh đó, là tình trạng chưa thực hiện kiểm toán 100% các báo cáo tài chính của các cơ quan, tổ chức nhà nước thuộc diện kiểm toán hàng năm.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, nguyên nhân là do lực lượng kiểm toán chưa bảo đảm đủ số lượng biên chế trong Chiến lược phát triển Kiểm toán Nhà nước đến giai đoạn 2030. Tuy nhiên, cần phải thực hiện các giải pháp khác, chứ không phải chỉ thiên về giải pháp tăng số lượng.
Ông Hoàng Văn Cường kiến nghị, cần phải sử dụng các tổ chức Kiểm toán độc lập để tham gia vào quá trình kiểm toán, kinh nghiệm các nước trên thế giới cũng cho thấy, sử dụng kiểm toán độc lập cũng góp phần tiết kiệm được nhân sự, vừa thực hiện kiểm soát độc lập, khách quan tốt hơn. Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm toán. Trong Luật Kiểm toán Nhà nước đã cho phép Kiểm toán Nhà nước thực hiện quyền truy cập, khai thác, sử dụng các dữ liệu về điện tử, nếu làm tốt việc này sẽ giúp tiết kiệm thêm thời gian.
Đại biểu Hoàng Văn Cường thông tin:“Chúng tôi được biết, kiểm toán rất khó khăn trong việc tiếp cận tài liệu. Thường những cơ quan bị kiểm toán hay cố tình kéo dài thời gian cung cấp tài liệu để làm hết thời gian kiểm toán. Nếu chúng ta áp dụng dữ liệu điện tử thì việc này sẽ không còn xảy ra nữa. Với dữ liệu điện tử sẽ tạo ra được các thông tin thực sự là khách quan không phụ thuộc vào yếu tố chủ quan của người cung cấp cũng như cá nhân, cán bộ kiểm toán".
Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đoàn tỉnh Đắk Nông) cũng chỉ ra thực tế là kết quả thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán về mặt tài chính mới chỉ đạt 73,6%; kiến nghị xử lý về các văn bản chỉ đạt 17,3%; Như vậy, hiệu lực thực hiện các kiến nghị kiểm toán còn thấp.
Ông Nguyễn Trường Giang cho rằng: “Các đơn vị được kiểm toán kiến nghị về xử lý vấn đề tài chính cũng như xử lý liên quan đến các quy định của văn bản thì đề nghị Kiểm toán Nhà nước tổng hợp và báo cáo lại Ủy ban thường vụ Quốc hội. Với các đơn vị sau khi kiểm toán đã bị chỉ ra các sai phạm mà không thực hiện, cũng phải có giải trình rõ ràng tại sao không thực hiện các kiến nghị của kiểm toán”.
Giải trình làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội quan tâm về kiến nghị kiểm toán là chưa thực hiện được một cách triệt để, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cho biết lý do vì những khoản mà kiểm toán Nhà nước đề nghị truy thu hay là đề nghị giảm phụ thuộc vào nguồn vốn.
Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phước đưa ra ví dụ, như khoản chi sai chế độ, các khoản như công trình đã quyết toán trả cho nhà thầu, kiến nghị do chi sai do không phù hợp với định mức không phù hợp với dự toán không phù hợp với đơn giá. Tuy nhiên, để thu lại được tiền đấy thì phải chờ các doanh nghiệp nộp tiền thì Ban quản lý dự án mới nộp tiền lại cho Nhà nước hay các khoản chi sai chế độ thì cũng phải có nguồn để chi trả và một số vấn đề khác.
Tiếp thu các ý kiến đại biểu, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc khẳng định, chất lượng kiểm toán là vấn đề sống còn đối với tính chuyên nghiệp của kiểm toán Nhà nước.
“Về công khai kết luận kiểm toán, chúng tôi thực hiện các hình thức công khai như trong Luật kiểm toán nhà nước tương đối nghiêm và sắp tới sẽ làm tốt hơn. Về kiểm soát chất lượng kiểm toán, chúng tôi thực hiện luân chuyển các địa bàn kiểm toán, thực hiện các cuộc kiểm toán, kiểm soát chất lượng đột xuất và sử dụng bộ máy thanh tra, kiểm toán, kiểm tra chéo. Chúng tôi cho rằng, chất lượng kiểm toán là vấn đề sống còn đối với tính chuyên nghiệp của kiểm toán Nhà nước”, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc nhấn mạnh./.
