Chè kho là thức quà quê dân dã gắn với địa danh Đại Đồng hàng trăm năm nay. Đây là món ăn được chế biến từ đỗ xanh và đường kính. Vào những dịp lễ, Tết, cưới hỏi… người dân Đại Đồng thường nấu chè kho để thưởng thức và thết đãi khách. Chính vì thế mà ở Đại Đồng, hầu như nhà nào cũng biết làm chè kho.
Bà Kiều Thị Thúy - người có kinh nghiệm làm chè kho gần 40 năm nay ở thôn Lươn Ngoài, xã Đại Đồng cho biết, để làm được một mẻ chè kho ngon, đầu tiên phải chọn loại đậu xanh chắc mẩy, hạt nhỏ, ruột vàng. Bước tiếp theo là đem xay dập, ngâm nước cho nở rồi đãi sạch vỏ, đồ chín, đánh tơi, sau đó cho vào nước đường khuấy đến khi chè quánh lại, đổ ra khay để nguội cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn. Khi nấu chè, phải khuấy đều tay, nếu không chè không mịn mà còn bị khê. “Một mẻ chè kho ngon phải đạt độ sánh mịn, có màu vàng, vị ngọt thanh, thơm” – bà Thúy cho hay.Ngoài phục vụ nhu cầu của gia đình, một số hộ dân ở Đại Đồng còn làm chè kho để bán. Tuy nhiên, do làm thủ công và sản phẩm không có chất bảo quản nên số lượng hàng bán ra nhỏ, thường chỉ làm theo đơn đặt hàng. Gần đây, để nâng cao năng suất và đáp ứng nhu cầu của thị trường, người dân Đại Đồng đã đầu tư máy móc vào hỗ trợ sản xuất theo quy mô lớn như máy đánh đậu, nồi hấp, máy hút chân không…Chủ tịch Hội Nông dân xã Đại Đồng Kiều Quang Thân cho biết, nhờ ứng dụng máy móc vào sản xuất, năng suất và chất lượng sản phẩm đã tăng gấp nhiều lần. Trước kia làm thủ công 3 tiếng mới cho ra được khoảng 15 cân chè. Nhưng nay nhờ áp dụng máy móc, một gia đình có thể làm vài tạ sản phẩm mỗi ngày. Nhờ vậy, giá thành sản phẩm cũng giảm hơn nhiều, nếu trước kia là 90.000 đồng/kg thì nay, giá sản phẩm giảm xuống chỉ còn 60.000 đồng/kg. Ngoài ra, người dân còn dùng máy hút chân không để bảo quản sản phẩm, do đó chè kho có thể bảo quản 15 ngày trong ngăn tủ mát.Hiện, toàn xã Đại Đồng có gần 40 hộ chuyên làm chè kho. Nhờ làm chè kho mà nhiều hộ dân ở Đại Đồng giàu lên trông thấy. Năm 2018, sản phẩm chè kho Đại Đồng đã được cấp nhãn hiệu tập thể. Ngoài tiêu thụ trong nước, chè kho Đại Đồng còn được nhiều khách hàng đặt để chuyển sang nước ngoài. Giờ đây, chè kho không chỉ còn là món quà quê mà còn là sản phẩm hàng hóa giúp người dân Đại Đồng làm giàu.
