Đảm bảo người khuyết tật được tiếp cận dịch vụ phục hồi chức năng chất lượng

Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, phục hồi chức năng (PHCN) là một trong các lĩnh vực không thể thiếu được của hệ thống y tế hoàn chỉnh. PHCN là dịch vụ y tế dành cho người khuyết tật và bất kỳ người dân nào có vấn đề sức khỏe, bị khiếm khuyết hoặc chấn thương cấp tính hoặc mạn tính, khiến hoạt động chức năng bị hạn chế; Đảm bảo người khuyết tật và người có nhu cầu PHCN được tiếp cận dịch vụ PHCN có chất lượng, toàn diện, liên tục, công bằng để nâng cao sức khỏe và phát triển xã hội bền vững.

Hiện, tổ chức mạng lưới PHCN củng cố và phát triển từ Trung ương đến địa phương: 2 bệnh viện/trung tâm PHCN tuyến trung ương; 38 bệnh viện PHCN tuyến tỉnh và 25 bệnh viện PHCN thuộc các bộ l, ngành.

Trong đó, bệnh viện thuộc Bộ LĐTB&XH chiếm phần lớn; 550 khoa PHCN thuộc bệnh viện Đa khoa, chuyên khoa tuyến trung ương, tỉnh, huyện. có trên 9.000/11.000 xã phân công cán bộ theo dõi công tác PHCN; khoảng 25% số xã cung cấp dịch vụ PHCN tại xã và PHCN dựa vào cộng đồng.

Năng lực chuyên môn kỹ thuật ngày càng phát triển và nâng cao. Dịch vụ PHCN được cung cấp ở tất cả các tuyến chăm sóc sức khỏe (CSSK). Hiện tại Bộ Y tế và Sở Y tế đã cấp chứng chỉ hành nghề PHCN cho 2.431 cá nhân. Trong số đó, có 1.721 kỹ thuật viên.

Số liệu từ hệ thống đào tạo chính quy cho thấy có khoảng 7.200 người được đào tạo về PHCN, trong đó: Vật lý trị liệu (khoảng 6.500); hoạt động trị liệu (khoảng 50), ngôn ngữ trị liệu (khoảng 180) và Chân tay giả & chỉnh hình (P&O) (khoảng 500).

Tuy nhiên, ngành phục hồi cũng gặp nhiều khó khăn. Đơn cử như cơ sở vật chất đa số còn chật hẹp, thiếu các trang thiết bị hiện đại.

Nhiều cơ sở PHCN chưa tiếp cận với người khuyết tật: Chưa có lối đi cho người đi xe lăn, chưa có phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu. Nhân lực PHCN còn thấp so với thế giới 0,25 cán bộ PHCN/10.000 dân, trong khi Tổ chức y tế khuyến cáo là 0,5-1 cán bộ PHCN/10.000 dân.

Hiện nay, tại đã có 10 địa phương sáp nhập bệnh viện PHCN vào bệnh viện y học cổ truyền làm giảm số lượng Bệnh viện PHCN; thiếu sự phối hợp, liên kết trong hoạt động chuyên môn. Thiếu sự kiểm soát chất lượng của các cơ quan quản lý Nhà nước về y tế trên địa bàn đối với cơ sở PHCN thuộc các bộ, ngành khác quản lý.

Các kỹ thuật can thiệp bằng dụng cụ PHCN chưa được bảo hiểm y tế hỗ trợ, là gánh nặng với người khuyết tật và gia đình. Kinh phí thực hiện PHCN cho người khuyết tật của các địa phương hầu như chưa bố trí hoặc nếu có thì rất ít địa phương bố trí kinh phí, nhất là công tác PHCN dựa vào cộng đồng…..

Để triển khai hiệu quả Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đề nghị các bộ, ban, ngành, địa phương, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo triển khai Quyết định số 569/QĐ-TTg. Đối với địa phương, Thứ trưởng đề nghị đưa các mục tiêu, chỉ tiêu thực hiện Chương trình vào chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Mặt khác, nghiên cứu, bám sát quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung nhiệm vụ, giải pháp và tổ chức thực hiện, nhiệm vụ cụ thể của các Bộ ngành địa phương, cơ quan đơn vị mình để xây dựng Kế hoạch thực hiện Chương trình phù hợp. Cùng với đó, các đơn vị bố trí đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, thực hiện lồng ghép chương trình này với các chương trình, nhiệm vụ, đề án, dự án khác để triển khai thực hiện tại địa phương.

Ngoài ra, chỉ đạo UBND các cấp xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình PHCN dựa vào cộng đồng; tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức và cá nhân tổ chức hoặc tham gia thực hiện hoạt động PHCN dựa vào cộng đồng.