Xã Hạ Mỗ được biết đến là vùng đất cổ có bề dày lịch sử - văn hóa lâu đời gắn với sự ra đời của thành Ô Diên - kinh đô của Nhà nước Vạn Xuân ở thế kỷ thứ VI. Di tích nằm trong vùng đất đậm đặc những di tích lịch sử - văn hóa như: đền Văn Hiến, đình Vạn Xuân, chùa Hải Giác, miếu Hàm Rồng, đình Trúng Đích, đền Chính Khí…
Căn cứ vào các tư liệu hiện còn, di tích được khởi dựng vào khoảng thế kỷ XVIII, đã được trùng tu nhiều lần. Quy mô kiến trúc hiện nay, mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Nguyễn, đầu thế kỷ XX. Ngôi đền tọa lạc ở trung tâm của làng, bao gồm các hạng mục: cổng, đền chính, nhà mẫu, nhà khách, bức bình phong, sân vườn…
Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Đan Phượng Nguyễn Thị Quỳnh Lâm cho biết, đền Tri Chỉ thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn – nhà chính trị, nhà quân sự, một vị tướng thiên tài có công lãnh đạo quân đội ba lần đánh bại quân xâm lược Nguyên – Mông ở thế kỷ XIII.
Để ghi nhớ chiến công của quân dân ta trên mảnh đất này trong các cuộc kháng chiến chống xâm lăng từ nhiều thế kỷ trước, đồng thời cũng thể hiện tư tưởng tài kiêm văn võ của quê hương nên khi lập đền Văn Hiến (đền hàng văn) thì cũng lập ngay đền Tri Chỉ (đền hàng võ).
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, di tích là nơi đặt hầm cho cách mạng hoạt động bí mật. Anh hùng Lực lượng vũ trang – liệt sĩ Lê Thao đã chiến đấu anh dũng hy sinh tại đền Tri Chỉ.
Lễ hội của làng được tổ chức hàng năm đã làm sống lại các huyền thoại, truyền thuyết về vị anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, mang hàm ý giáo dục sâu sắc cho các thế hệ hôm nay về tình yêu quê hương, đất nước, trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống của các bậc tiền nhân để lại đến ngày nay.
Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của di tích, ngày 23/4/2024, Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 2139/QĐ-UBND về xếp hạng đền Tri Chỉ, xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng là di tích cấp TP.
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Đức chia sẻ, Đan Phượng là huyện nằm trong vùng văn hóa xứ Đoài còn bảo tồn được khá nhiều di tích lịch sử văn hóa với 155 di tích, trong đó có 88 di tích được xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt, cấp quốc gia và cấp TP. Các di tích từ bao đời nay được Nhân dân quan tâm gìn giữ, bảo vệ, được các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể từ huyện đến xã quan tâm đầu tư tu bổ, tôn tạo. Riêng xã Hạ Mỗ hiện còn bảo tồn được 9 di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu cho vùng xứ Đoài, trong đó có 5 di tích được xếp hạng cấp quốc gia và TP.
Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Đức ghi nhận và biểu dương thành tích của chính quyền xã Hạ Mỗ trong công tác quản lý di sản; sự thành tâm của Nhân dân đã có nhiều đóng góp cùng với chính quyền địa phương tu bổ tôn tạo, gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa trong những năm qua.
Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa nói chung, di tích đền Tri Chỉ nói riêng, ông Nguyễn Văn Đức đề nghị Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Hạ Mỗ tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, giáo dục truyền thống, ý thức trách nhiệm của người dân và sự chung tay của cả cộng đồng cùng tham gia vào công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa.
Qua đó để di sản văn hóa là nơi hội tụ tinh hoa và tỏa sáng, là biểu tượng cao đẹp nhất về giá trị lịch sử, nhân văn, trí tuệ, đạo đức, cốt cách, bản lĩnh tâm hồn, niềm tự hào dân tộc, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân trên con đường hội nhập và phát triển.
Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác xã hội hóa, phát huy các nguồn lực nhằm xây dựng di tích đền Tri Chỉ ngày càng khang trang, xứng đáng là di tích lịch sử văn hóa nghệ thuật. Tổ chức hoạt động tín ngưỡng lành mạnh, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá, đảm bảo văn minh, an toàn, tiết kiệm, đậm đà bản sắc dân tộc.
Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Đức giao Phòng Văn hóa và Thông tin huyện, UBND xã Hạ Mỗ tập trung tham mưu Huyện ủy, UBND huyện tổ chức tốt Hội thảo khoa học “Định hướng Quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị quần thể di tích xã Hạ Mỗ và các vùng lân cận đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 ”.
