Hội nghị công bố kết quả chính thức Tổng điều tra dân số và nhà ở do Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) tổ chức diễn ra sáng nay 19/12/2019, tại Hà Nội.
So với năm 2009, quy mô dân số nước ta tăng thêm 10,4 triệu người. Tốc độ tăng dân số giai đoạn 2009 - 2019 là 1,14%/năm, giảm nhẹ so với giai đoạn 10 năm trước đó (1,18%/năm) và thấp rất xa so với 3 - 4 thập kỷ trước (trên dưới 3%/năm).
Tuy vậy, theo kết quả điều tra, Việt Nam là quốc gia đông dân thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á (sau Indonesia và Philippines) và thứ 15 trên thế giới. Sau 10 năm, quy mô dân số Việt Nam tăng thêm 10,4 triệu người. Tỷ lệ tăng dân số bình quân năm giai đoạn 2009 - 2019 là 1,14%/năm, giảm nhẹ so với giai đoạn 1999 - 2009 (1,18%/năm).
Tổng số hộ dân cư trên cả nước là 26.870.079 hộ dân cư, tăng 4,4 triệu hộ so với cùng thời điểm năm 2009. Bình quân mỗi hộ có 3,6 người/hộ, thấp hơn 0,2 người/hộ so với năm 2009.
Trong giai đoạn 2009 - 2019, tỷ lệ tăng bình quân số hộ dân cư là 1,8%/năm, thấp hơn 1,2 điểm phần trăm so với giai đoạn 1999 - 2009 và là giai đoạn có tỷ lệ tăng số hộ dân cư thấp nhất trong vòng 40 năm qua.
Mật độ dân số của Việt Nam là 290 người/km2, tăng 31 người/km2 so với năm 2009. Việt Nam là quốc gia có mật độ dân số đứng thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á, sau Philippines (363 người/km2) và Singapore (8.292 người/km2).
Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ là 2 vùng có mật độ dân số cao nhất toàn quốc, tương ứng là 1.060 người/km2 và 757 người/km2. Trung du và miền núi phía Bắc và Tây Nguyên là 2 vùng có mật độ dân số thấp nhất, tương ứng 132 người/km2 và 107 người/km2.
Các tổ chức quốc tế đánh giá rất cao công tác dân số của Việt Nam. Việt Nam không chỉ giảm được tỷ lệ sinh, mà chất lượng dân số được cải thiện đáng kể trong 10 năm qua, đó là chiều cao, cân nặng được cải thiện; tỷ lệ suy dinh dưỡng giảm; tỷ lệ người biết đọc, biết viết rất cao; đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện, tuổi thọ được nâng cao…
“Số liệu từ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 cho thấy bức tranh về giáo dục, chăm sóc y tế, sức khỏe, di cư và đô thị hóa, giải quyết việc làm, nhà ở và nhiều vấn đề xã hội khác ở Việt Nam về cơ bản đã được cải thiện trong 10 năm qua. Tuy vậy, vẫn còn tồn tại sự tụt hậu, kém phát triển ở một số lĩnh vực, các nhóm dân số yếu thế cũng như tại các vùng, miền khác nhau mà cơ chế chính sách chưa ‘bao phủ’ được hết; đây là những khoảng trống chính sách cần tiếp tục được tập trung để cải thiện trong thời gian tới” - Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, với quy mô dân số trên 96,2 triệu người, tăng 10,4 triệu người trong vòng một thập kỷ qua, tỷ trọng dân số từ 65 tuổi trở lên tăng nhanh nhất (chiếm 7,7%), điều này phản ánh tốc độ già hóa dân số của Việt Nam tăng mạnh.
Tuy vậy, Việt Nam vẫn đang ở trong thời kỳ "cơ cấu dân số vàng" với tỷ trọng dân số từ 15-64 tuổi chiếm đa số (tới 68% tổng dân số); dân số có khả năng lao động đang chiếm tỷ trọng cao trong tổng dân số, dự báo Việt Nam sẽ kết thúc giai đoạn “cơ cấu dân số vàng” vào khoảng năm 2040.
“Điều này thôi thúc Chính phủ, các Bộ ngành về chủ trương vừa phải đồng thời thực hiện các chính sách thích ứng với già hóa dân số vừa cần tranh thủ tận dụng nguồn nhân lực "vàng" cho phát triển kinh tế tạo bứt phá để vượt bẫy thu nhập trung bình” - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Tới dự lễ công bố, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đánh giá, Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn cấu dân số vàng” (dân số từ 15 đến 64 tuổi chiếm tỷ trọng cao trong tổng số người dân). Cứ có 1 người dưới 15 uổi và trên 64 tuổi thì có 2 người đi làm. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng lưu ý tốc độ già hoá nhanh trên 64 tuổi là 7,7% dân số toàn quốc, chỉ số già hoá tăng 13,3% so với 2009 và tăng gấp 2 lần so với 20 năm trước nên các tổ chức quốc tế đánh giá tốc độ già hoá ở Việt Nam nhanh trên thế giới.
Theo Phó Thủ tướng, hiện chưa có tính toán xem bao nhiêu năm nữa, Việt Nam kết thúc giai đoạn “dân số vàng”, nhưng nhiều dự báo cho rằng, chỉ khoảng 20 năm nữa, Việt Nam sẽ ra khỏi giai đoạn dân số vàng và bước vào giai đoạn già hóa dân số. Hiện dân số Việt Nam tăng nhanh, thị trường của ta cũng rất lớn nhưng thu nhập bình quân người dân vẫn thấp, phải làm sao nghiên cứu vượt ngưỡng thu nhập trung bình “khắc phục tình trạng chưa giàu đã già.
Phó Thủ tướng chia sẻ, thông tin thu thập được từ Tổng điều tra dân số và nhà ở 2019 là bằng chứng tin cậy, căn cứ quan trọng và hữu ích phục vụ hoạch định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn 10 năm tới và tầm nhìn 2045.
