Đằng sau việc Ukraine từ bỏ ý định gia nhập NATO

Đề nghị của Ukraine về việc từ bỏ mục tiêu gia nhập liên minh quân sự NATO nhiều khả năng sẽ không làm thay đổi đáng kể cục diện các cuộc đàm phán hòa bình, theo nhận định của hai chuyên gia an ninh ngày 14/12. 

Trong quá trình đàm phán với các đặc phái viên Mỹ về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng giữa Ukraine và Nga, Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 14/12 cho biết Kiev sẵn sàng từ bỏ khát vọng gia nhập NATO.

Ông Zelensky nói rằng việc nhận được các bảo đảm an ninh từ Mỹ, châu Âu và các đối tác khác, thay vì trở thành thành viên NATO, là một sự nhượng bộ từ phía Ukraine.

“Điều này hoàn toàn không tạo ra khác biệt,” ông Justin Logan, Giám đốc chương trình nghiên cứu quốc phòng và chính sách đối ngoại tại Viện Cato, nhận định. 

Theo ông Logan và ông Andrew Michta, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học Florida, khả năng Ukraine gia nhập NATO từ lâu đã không còn thực tế. Ông Michta khẳng định vấn đề kết nạp Ukraine vào NATO ở thời điểm hiện nay là “không còn đáng bàn”.

Ông Logan cho rằng vẫn có nhiều cách khác để các quốc gia tìm cách bảo đảm an ninh cho Ukraine. Trước đề xuất của ông Zelensky, Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể cam kết tiếp tục những biện pháp mà Washington vốn đã triển khai để hỗ trợ Kiev, như cung cấp vũ khí và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga.

Tuy nhiên, không phải tất cả các ý kiến đều xem nhẹ đề xuất này. Chuyên gia Brett Bruen, cựu cố vấn chính sách đối ngoại trong chính quyền Tổng thống Barack Obama và hiện là người đứng đầu công ty tư vấn Global Situation Room, đánh giá sự nhượng bộ của Ukraine là “đáng kể và có thực chất”.

“Đây là cách để ông Zelensky làm nổi bật thiện chí của Ukraine trong việc đưa ra những nhượng bộ quan trọng vì hòa bình, vào thời điểm Moscow hầu như chưa đưa ra bất kỳ nhượng bộ đáng kể nào,” ông Bruen nói.

“Câu hỏi đặt ra là Ukraine đã nhận được gì để đổi lại việc rút lui khỏi một cam kết gần như mang tính nguyên tắc với người dân Ukraine?”, chuyên gia này phân tích. 

Ông Bruen suy đoán rằng Tổng thống Trump có thể đã cam kết sẽ tăng cường tuần tra không phận Ukraine hoặc phản ứng mạnh mẽ trước các vụ xâm nhập bằng máy bay. Mỹ cũng có thể gia tăng viện trợ quân sự nếu Nga tái phát động một chiến dịch quân sự quy mô lớn, chuyên gia này cho biết. 

“Ukraine buộc phải tính toán dựa trên những gì ông Trump hứa hẹn, nhưng họ cần nhiều hơn những lời nói,” ông Bruen nói. “Họ cần hành động, hoặc ít nhất là một cơ chế nào đó để bảo đảm rằng ông Trump không thể dễ dàng rút lui khỏi các cam kết này.”