Giảm được 8 đơn vị cấp huyện và 561 đơn vị cấp xã
Trình bày Báo cáo kết quả bước đầu việc thực hiện giám sát chuyên đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết việc sắp xếp đơn vị hành chính ở đa số địa phương đã bảo đảm đúng quan điểm, mục tiêu, nguyên tắc, quy trình và tiến độ theo kế hoạch, tạo sự đồng thuận cao trong Nhân dân.
Về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức: Đã tinh gọn được tổ chức bộ máy thông qua việc giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã; 3.437 cơ quan, tổ chức ở cấp xã và 429 cơ quan, tổ chức ở cấp huyện. Đồng thời, đã rà soát, bố trí sử dụng những cán bộ, công chức có năng lực, trình độ của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị của các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã mới hình thành sau sắp xếp và thực hiện tinh giản đối với những người không đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; đã chủ động thực hiện sắp xếp, sáp nhập các thôn, tổ dân phố chưa đủ tiêu chuẩn theo quy định.
Về ngân sách nhà nước, theo báo cáo của Chính phủ, đã tiết kiệm chi ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2019 - 2021 khoảng 2.008,63 tỷ đồng. Trong đó, giảm chi hoạt động của chính quyền cấp huyện, cấp xã là 1.132,63 tỷ đồng và giảm chi phụ cấp người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố khoảng 876 tỷ đồng.
Về việc sắp xếp, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người hoạt động không chuyên trách, mặc dù Nghị quyết số 653/2019/UBTVQH14 về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã cho phép thực hiện trong 5 năm, nhưng Chính phủ và các địa phương đều quyết tâm hoàn thành việc sắp xếp, bố trí trong năm 2021 để bảo đảm đồng bộ với việc tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025 và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 ở các đơn vị hành chính mới hình thành sau sắp xếp. Vì vậy, đến hết năm 2021, số lượng cán bộ, công chức, viên chức dôi dư còn phải tiếp tục sắp xếp chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ so với số lượng dôi dư. Hiện còn hơn 400 cán bộ cấp huyện, hơn 3000 người ở xã và trên 400 cán bộ ở thôn thuộc diện bố trí, sắp xếp.
Việc giải quyết chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư và việc chấm dứt hợp đồng đối với người lao động đã được thực hiện theo đúng quy định. Nhiều địa phương đã ban hành quy định riêng để hỗ trợ thêm cho cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.
Báo cáo giám sát cũng chỉ ra, một số địa phương cho rằng, việc thực hiện chế độ, chính sách ở một số địa phương còn lúng túng do các văn bản quy định chưa thật đầy đủ; chưa có cơ chế tài chính để khuyến khích các trường hợp chưa đủ điều kiện nghỉ hưu trước tuổi hoặc có nhu cầu thôi việc để chờ nghỉ hưu. Chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách khi thôi việc chưa đủ để hỗ trợ cho các đối tượng này ổn định cuộc sống hay bắt đầu công việc khác.
Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành tiếp tục nghiên cứu, xây dựng chính sách hỗ trợ hợp lý hơn đối với cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách dôi dư sau khi sắp xếp ĐVHC; đồng thời có hình thức hỗ trợ, phân bổ nguồn lực cho các địa phương để thực hiện công tác này.
Qua giám sát đưa ra kiến nghị cụ thể, tránh chung chung
Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với Báo cáo kết quả bước đầu của Đoàn giám sát và cho rằng, việc thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là một chủ trương rất lớn, nhằm tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo Nghị quyết 39- NQ/TW của Bộ Chính trị. Để thực hiện chủ trương này, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 37-NQ/TW về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã.
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, mục tiêu cuối cùng là tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, tiết kiệm kinh phí, tiết kiệm biên chế. Mỗi địa phương khi thực hiện sắp xếp đều phải ban hành Đề án riêng, rất công phu, đánh giá tác động nhiều chiều.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, mục tiêu của Đoàn giám sát hướng đến cũng là đánh giá sự đồng thuận của nhân dân như thế nào, hiệu quả tổng hợp ra sao: năng lực hệ thống chính trị nâng lên như thế nào? phát triển kinh tế - xã hội ra sao? bảo đảm quốc phòng - an ninh như thế nào? điều kiện cung cấp dịch vụ công có phù hợp với đặc thù từng địa phương, từng đơn vị?
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, rất cần đánh giá sâu sắc và kỹ lưỡng hơn, Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề: Báo cáo kết quả bước đầu có nêu đã tiết kiệm được kinh phí, nhưng tiết kiệm ở chỗ nào? Chi thường xuyên hàng năm, dự toán ngân sách trung ương, địa phương bố trí có giảm được không? Hay "giảm chỗ này, lại tăng chỗ kia"? Sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã lại phải xây dựng trụ sở làm việc mới, có trường hợp trụ sở cũ lại bỏ không?
Theo Chủ tịch Quốc hội, giám sát phải rất cụ thể, tránh nói chung chung. Biên chế giảm thì chủ yếu nằm ở tỉnh nào, tại sao địa bàn này giải quyết được vấn đề biên chế, tỉnh kia không thể thực hiện được? Qua đó, phát hiện nơi nào làm tốt thì nhân rộng, nơi nào có khuyết điểm, thiếu tinh thần trách nhiệm. Có nơi nào nóng vội, duy ý chí không? Đơn cử một xã nông thôn mới ghép với xã không phải nông thôn mới thành xã gì? Rất nhiều vấn đề phải trả lời và phải sát với thực tiễn cơ sở, sát với người dân.
Qua thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát quan tâm đến đánh giá chất lượng sắp xếp đơn vị hành chính đã thực sự hợp lý để khai thác tiềm năng, thế mạnh hay chưa khi một vài đơn vị hành chính chỉ sắp xếp cơ học về diện tích, dân số. Bên cạnh đó, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số cán bộ, công chức dôi dư cũng còn lớn, do đó cần đề xuất chính sách đặc thù để giải quyết dứt điểm vấn đề này…
