Hơn chục con suối chảy từ đỉnh núi xuống xung quanh, ẩn chứa câu chuyện về dòng máu oan khuất của người mẹ và nước mắt hối hận của người cha, làm nên chất lượng tuyệt hảo của chè Mẫu Sơn. Người dân xứ Lạng nơi đây lấy nước này nấu rượu, tạo thành thứ rượu Mẫu Sơn thơm ngon nổi tiếng.
Truyền thuyết quần thể Mẫu Sơn xuất phát từ bi kịch của một gia đình người Dao, chồng đi lính, người vợ hiền ở nhà gánh vác nuôi bố mẹ chồng và đàn con thơ. Một gã nhà giàu trong vùng, rắp tâm tán tỉnh người vợ không được bèn vu oan cho nàng tư tình với chàng Chóp Chài. Người chồng trở về, hay tin trong phút nóng giận mất khôn đã vung dao chém chết vợ.
Về sau, người chồng hiểu chuyện đã muốn quỳ khóc ròng rã mấy năm trời rồi biến thành ngọn núi đứng biệt lập, ngày đêm khắc khoải, như nhắc nhở người đời bài học về ứng xử trong cuộc sống.
Vùng núi này là nơi cư trú của các dân tộc Dao, Nùng, Tày. Từ năm 1925 - 1926 người Pháp đã xây dựng 16km đường nối từ quốc lộ 4A lên đến đỉnh núi. Đường dùng cho đi ngựa và bộ hành nên khá hẹp. Đến giờ Mẫu Sơn vẫn giữ nguyên quy hoạch khu nghỉ dưỡng của người Pháp từ năm 1935. Nhiệt độ trung bình ở đây là 15,5°C, đỉnh núi quanh năm có mây phủ, gió thổi vù vù. Về mùa Đông, nhiệt độ ở Mẫu Sơn xuống tới nhiệt độ âm, thường xuyên có băng giá và có thể có tuyết rơi.
Mẫu Sơn nổi tiếng với các sản vật chè tuyết sơn, gà sáu cựa, chanh rừng, ếch hương, lợn quay, rượu Mẫu Sơn, đào chuông Mẫu Sơn, dịch vụ tắm thuốc của đồng bào Dao... và nhiều sản vật theo mùa khác của khu du lịch Mẫu Sơn. Khu du lịch Mẫu Sơn đã được Lạng Sơn quy hoạch thành Khu du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái, leo núi thám hiểm và du lịch văn hóa. Khu du lịch có diện tích trên 20ha ở độ cao trung bình tù 800 - 1.200m so với mực nước biển, có hệ thống nhà nghỉ, nhà hàng, khách sạn, bãi cắm trại... đạt tiêu chuẩn phục vụ du khách.
Mẫu Sơn có nhiều loại hoa nhưng cẩm tú cầu là loại hoa được trồng nhiều nhất. Xung quanh các biệt thự cổ của người Pháp đều trồng loại hoa này, kết hợp với nhiều loại cây leo để thêm phần lãng mạn. Khi trời chiều xuống, không khí se lạnh các du khách Hà Nội lên quây quần bên bếp than để nướng trứng, ngô. Chị Trịnh Hương, công tác ở Bộ KH&CN chia sẻ: “Tôi đã từng thưởng thức món lợn quay tại nhiều tỉnh phía Bắc, nhưng phải đến Mẫu Sơn, trong cái se lạnh của đất trời, mới thấy hết cái tinh hoa của món ăn đặc sản Lạng Sơn”.
Tập đoàn Sun Group đang có ý định đầu tư để đánh thức chốn “bồng lai tiên cảnh” của Lạng Sơn. Khi đó khoảng 4 - 5km cáp treo sẽ thay thế cho 15km đường dốc hẹp, cua gắt nơi đây. Anh Nguyễn Đình Đại - Bí thư Huyện ủy Văn Quan, nguyên Phó Giám đốc Sở GTVT Lạng Sơn cho biết: “Để biến Mẫu Sơn thành điểm du lịch hàng đầu miền Bắc thì giao thông phải đi trước, hiện nay mặt đường hẹp, xe 7 chỗ tránh nhau rất khó khăn nên lượng khách ngoại tỉnh đang còn hạn chế”.
Sau một đêm trải nghiệm trên đỉnh Mẫu Sơn, anh Nguyễn Văn Mơ - một DN chuyên đầu tư về điện chia sẻ: “Với kinh nghiệm của tôi, Mẫu Sơn hoàn toàn có thể phát triển điện gió, sức gió nơi đỉnh Mẫu Sơn thậm chí còn tốt hơn Ninh Thuận”. Phải chăng Mẫu Sơn đang dần thức giấc?
