Ngày 18/11, lễ khai mạc trưng bày chuyên đề “Bãi Cọi - Nơi gặp gỡ các nền văn hóa” đã diễn ra tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.
Phá vỡ ranh giớiDi tích khảo cổ học Bãi Cọi là cụm di tích bao gồm Bãi Cọi và các địa điểm xung quanh như Bãi Lòi, Bãi Phôi Phối, thuộc xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Đầu năm 1974, Viện Khảo cổ học khảo sát địa bàn này và đã phát hiện nhiều hiện vật đá, gốm, đồng, và nhận xét nơi đây có thể là khu mộ táng thuộc văn hóa Đông Sơn. Sau đó, vào các năm 1976, đặc biệt là năm 2008 - 2009, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (nay là Bảo tàng Lịch sử Quốc gia) phối hợp cùng Sở VHTT&DL Hà Tĩnh “đánh thức” cụm di tích Bãi Cọi với các phát hiện mới.
Theo những quan niệm trước đây, không gian phân bố của văn hóa Sa Huỳnh nằm trải dài từ vùng Quảng Bình đến Đông Nam Bộ. Trên vùng đất Bắc Trung Bộ không có dấu tích của nền văn hóa này, đây là khu vực thuộc không gian văn hóa Đông Sơn - một nền văn hóa không kém phần nổi tiếng của nước ta. Tuy nhiên, qua cuộc khai quật di tích Bãi Cọi, các nhà nghiên cứu lịch sử phải có cách nhìn khác về vấn đề này.
Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Nguyễn Văn Đoàn cho biết: Trước đây nền văn hóa Đông Sơn được khoanh vùng từ Đèo Ngang (Hà Tĩnh đến Quảng Bình) trở ra Bắc, còn văn hóa Sa Huỳnh trải từ Quảng Ngãi vào phía Nam. Tuy nhiên, những phát hiện tại Bãi Cọi, cho thấy khu vực Hà Tĩnh là nơi giao thoa của cả hai nền văn hóa này.
Những hiện vật thu được cho thấy dấu tích của cả Đông Sơn và Sa Huỳnh, từ đó thay đổi hoàn toàn nhận định trước đây về sự phân bố của hai nền văn hóa này. Điều đó chứng tỏ, với vị trí đặc biệt, Bãi Cọi chính là nơi hội tụ, gặp gỡ của cư dân Sa Huỳnh và Đông Sơn. Di tích này có ý nghĩa rất quan trọng trong nghiên cứu thời Sơ sử ở Việt Nam.Nơi gặp gỡ các nền văn hóaTừ kết quả nghiên cứu sau nhiều lần khai quật, với sự phối hợp của chuyên gia Hàn Quốc, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đã tổ chức trưng bày nhằm cung cấp tư liệu khoa học, góp phần làm sáng tỏ những khoảng trống lịch sử giai đoạn Sơ sử miền Trung Việt Nam. Trưng bày giới thiệu với công chúng trên 150 hiện vật, tư liệu thuộc sưu tập hiện vật Bãi Cọi với nhiều chất liệu như đá, gốm, kim loại, thủy tinh.Theo Phó Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh Trần Phi Công: Điểm nhấn thể hiện sự gặp nhau của các nền văn hóa Đông Sơn và Sa Huỳnh là một số hiện vật đặc biệt được trưng bày độc lập. Tiêu biểu có "Thạp đồng" Đông Sơn bên trong đặt một bát đồng thời Hán và một bình gốm Sa Huỳnh, đây là cụm hiện vật mới sưu tầm của Bảo tàng Hà Tĩnh tại di tích Bãi Cọi thể hiện rõ nét nhất ý tưởng về sự giao thoa, tiếp biến này. Độc đáo hơn, trên chiếc bình chất liệu gốm Sa Huỳnh này có thể hiện hoa văn trang trí thời Đông Sơn, niên đại từ 2.500 - 2.000 năm cách ngày nay. Bên cạnh đó, "Mộ chum" là một trong những táng thức điển hình, được coi là dấu hiệu nhận biết của văn hóa Sa Huỳnh. Đồng thời, triển lãm gây ấn tượng với khu vực phục dựng mộ huyệt đất song táng khai quật năm 2012 với biên mộ được kè bằng mảnh gốm, đồ tùy táng bằng gốm và mảnh gốm, một số đồ kim loại, trang sức (phục chế). Ngoài ra, công chúng còn được chiêm ngưỡng bộ sưu tập đồ trang sức gồm vòng thủy tinh, các khuyên tai 3 mấu, khuyên tai hình vành khăn bằng chất liệu đá và thủy tinh. Triển lãm mở cửa đến hết tháng 4/2021, tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.
