Đánh thức kho tàng di sản, tạo lực đẩy cho du lịch bền vững Tuyên Quang

Kho tàng di sản phong phú - nền tảng cho phát triển du lịch văn hóa

Theo báo cáo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) Tuyên Quang, toàn tỉnh hiện có 794 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, trong đó 215 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, 308 di tích cấp tỉnh và 271 di tích trong danh mục kiểm kê. Song song với đó, 871 di sản văn hóa phi vật thể đã được kiểm kê, trong đó có 53 di sản được Bộ VHTT&DL ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Hệ thống di tích của Tuyên Quang trải dài từ vùng thấp đến vùng cao, từ không gian ATK cách mạng đến những bản làng miền núi đá, núi đất, tạo nên nguồn tài nguyên đặc biệt quan trọng để phát triển du lịch văn hóa - lịch sử và du lịch trải nghiệm. Nhiều di tích đã trở thành điểm đến tiêu biểu, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước như: Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào - nơi ghi dấu những sự kiện lịch sử trọng đại của cách mạng Việt Nam; Địa điểm tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng tại xã Kim Bình; Nhà Vương trên Cao nguyên đá Đồng Văn, Cột cờ Lũng Cú...

Bên cạnh đó là hệ thống danh lam thắng cảnh nổi tiếng như Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình, núi Đôi Quản Bạ, thác Tiên - đèo Gió (xã Nấm Dẩn), thác Ba Tiên ở Du Già… Đặc biệt, các điểm di sản nằm trong Công viên Địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn đang góp phần định hình thương hiệu du lịch đặc trưng cho vùng cao phía Bắc của tỉnh.

Cùng với di sản vật thể, kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của Tuyên Quang mang đậm sắc thái đa dạng của hơn 20 dân tộc cùng sinh sống. Những làn điệu hát Then, đàn tính, hát Sình ca, Lễ Cấp sắc của người Dao, Lễ hội Lồng Tông… không chỉ phản ánh chiều sâu văn hóa mà còn thể hiện sức sống bền bỉ của truyền thống trong đời sống đương đại.

Qua đánh giá cho thấy, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên địa bàn tỉnh đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và du lịch. Tuy nhiên, thực tế cũng đặt ra không ít thách thức như thiếu kinh phí tu bổ, nguồn nhân lực chuyên môn còn hạn chế, nguy cơ mai một một số giá trị văn hóa truyền thống.

Từ bảo tồn đến sinh kế

Sau dấu mốc hợp nhất địa giới hành chính, Tuyên Quang mới chính thức hình thành, mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn. Đây không chỉ là sự mở rộng về địa bàn, mà còn là sự giao thoa, cộng hưởng giữa hai kho tàng di sản văn hóa và thế mạnh du lịch đặc sắc của miền núi phía Bắc, từng bước định hình vị thế mới của tỉnh trên bản đồ du lịch quốc gia.

Theo Sở VHTT&DL Tuyên Quang, việc hợp nhất giúp mở rộng không gian, tài nguyên, nhân lực và hệ thống giá trị văn hóa - di sản, tạo điều kiện để hình thành những sản phẩm du lịch chất lượng cao, mang đặc trưng vùng miền rõ nét.

Những con số thống kê cho thấy hiệu quả rõ nét. Trong quý III/2025, Tuyên Quang đón gần 954.000 lượt khách, trong đó có hơn 90.000 lượt khách quốc tế. Tính chung 10 tháng năm 2025, tổng lượng khách du lịch ước đạt trên 3 triệu lượt, tổng chi tiêu đạt hơn 8.026 tỷ đồng. Du lịch địa phương ghi dấu ấn với hàng loạt công trình, điểm đến được đầu tư đồng bộ; các lễ hội văn hóa, lễ hội du lịch truyền thống tổ chức ngày càng chuyên nghiệp, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách mỗi năm.

Đặc biệt, Tuyên Quang đã được vinh danh tại Giải thưởng Du lịch châu Á với danh hiệu “Điểm đến mới nổi hàng đầu châu Á 2023” và “Điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á 2024”. Hạ tầng giao thông tiếp tục tạo cú hích quan trọng khi tuyến cao tốc kết nối với Nội Bài - Lào Cai đã hoàn thành, còn tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang thông xe kỹ thuật vào ngày 19/12 vừa qua.

Ở cơ sở, tư duy “bảo tồn để phát triển” đang dần được hiện thực hóa. Tại buổi làm việc mới đây với ngành Văn hóa và các địa phương về công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên địa bàn tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang Vương Ngọc Hà nhấn mạnh: bảo tồn di sản phải gắn với phát triển du lịch bền vững, phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống cộng đồng địa phương. Người dân chính là chủ thể quan trọng nhất trong gìn giữ di sản, bởi khi cộng đồng hiểu rõ giá trị và thấy được lợi ích từ du lịch, việc bảo tồn sẽ trở nên bền vững hơn.

Tại ATK Tân Trào, công tác bảo tồn di sản cách mạng được triển khai song song với nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm cho du khách. Ở Lũng Cú, những điệu múa truyền thống của người Lô Lô, những không gian văn hóa bản địa đang trở thành điểm nhấn, tạo sinh kế cho người dân vùng cao.

Với nhiều du khách, chính chiều sâu văn hóa và lịch sử đã tạo nên sức hút bền lâu của Tuyên Quang. Giữa nhịp phát triển hôm nay, di sản vẫn lặng lẽ tồn tại như điểm tựa bền bỉ, giúp địa phương phát triển hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và gìn giữ bản sắc, để đi xa mà không đánh mất chính mình.