Dấu ấn Đảng bộ Hà Nội qua các kỳ Đại hội

Cùng với các kỳ Đại hội của Đảng bộ các tỉnh Hà Đông, Sơn Tây, Hà Sơn Bình, các kỳ Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội là những mốc lịch sử quan trọng đánh dấu bước trưởng thành to lớn về công tác xây dựng Đảng, phong trào cách mạng của Đảng bộ TP trong mỗi giai đoạn lịch sử.

Đảng bộ gương mẫu, đi đầu

Ngày 17/3/1930, Đảng bộ TP Hà Nội được thành lập. Từ đặc thù của mình, Hà Nội luôn nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của T.Ư Đảng nên trong suốt gần 3 thập kỷ sau khi thành lập, Đảng bộ TP thực hiện đường lối cách mạng của Đảng thông qua các hội nghị toàn Đảng bộ, không tổ chức Đại hội. Ban Chấp hành Đảng bộ, Bí thư Thành ủy đều do cấp trên chỉ định.

Từ ngày 21 - 30/4/1959, Đảng bộ TP Hà Nội đã tổ chức Hội nghị cán bộ toàn Đảng bộ tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Theo chỉ thị của T.Ư, hội nghị này có ý nghĩa như một Đại hội của Đảng bộ (Đại hội lần thứ I). Đại hội đã vinh dự được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và phát biểu. Bác đã căn cặn: "Đảng bộ Hà Nội phải làm gương mẫu cho các Đảng bộ khác. Đảng bộ Hà Nội gương mẫu sẽ góp phần đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở vững mạnh đấu tranh giành thống nhất nước nhà". Đồng chí Trần Danh Tuyên làm Bí thư Thành ủy Hà Nội.

Đại hội đã đề ra nhiều mục tiêu trong 2 năm (1959 - 1960) thực hiện công cuộc cải tạo chủ nghĩa xã hội. Đây được coi là nhiệm vụ trung tâm của Đảng bộ TP mà khâu chính là cuộc cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh với hình thức cao. Tăng cường lực lượng kinh tế quốc doanh, phát động quần chúng cải tiến chế độ quản lý xí nghiệp; tích cực xây dựng cơ bản; phát triển giao thông vận tải; ra sức sản xuất công nghiệp, thủ công nghiệp và nông nghiệp. Trên cơ sở cải tạo và phát triển kinh tế thắng lợi, đẩy mạnh công cuộc phát triển văn hóa, giáo dục, cải thiện dân sinh và dần dần kiến thiết TP về mọi mặt.

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP lần thứ II được tổ chức từ 25/1 - 2/2/1961 xác định nhiệm vụ của Thủ đô trong 2 năm (1961 - 1962) ra sức phát triển sản xuất công nghiệp và nông nghiệp, đẩy mạnh công cuộc phát triển kinh tế, lấy sản xuất công nghiệp làm trọng tâm, tiếp tục hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa (XHCN). Đồng thời ra sức phát triển văn hóa giáo dục, đề cao trình độ quản lý và kỹ thuật, chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân. Tiến thêm một bước trên mọi con đường xây dựng Hà Nội thành Thủ đô xã hội chủ nghĩa, thành một TP công nghiệp góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà.

Lần thứ hai Đảng bộ TP Hà Nội được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và phát biểu chỉ đạo Đại hội. Người tiếp tục căn dặn: "Đảng bộ Thủ đô và đồng bào, trước hết là công nhân Thủ đô phải gương mẫu, làm đầu tàu để đưa toàn miền Bắc giành lấy thắng lợi".

Đồng chí Hoàng Văn Hoan làm Bí thư Thành ủy (sau Đại hội, ông Hoàng Văn Hoan đã vi phạm kỷ luật Đảng, tháng 2/1961, đồng chí Nguyễn Lam được Bộ Chính trị phân công về làm Bí thư Thành ủy).

Tháng 7/1963, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ III đã xác định các giải pháp phấn đấu thực hiện một bước chuyển mới trong phát triển kinh tế, hoàn thiện quan hệ sản xuất mới. Đồng chí Nguyễn Lam tiếp tục làm Bí thư Thành ủy. Đến tháng 8/1965, đồng chí Nguyễn Văn Trân được T.Ư cử về làm Bí thư Thành ủy thay đồng chí Nguyễn Lam được điều lên T.Ư.

Đại hội đề ra mục tiêu chính trong 3 năm 1963 - 1965 là tiếp tục hoàn thành cải tạo XHCN, củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất mới, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, xây dựng Hà Nội thành Thủ đô XHCN, góp phần tăng cường miền Bắc về mọi mặt làm cơ sở cho cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà.

Tại Đại hội lần thứ IV (tháng 4/1968), đồng chí Nguyễn Văn Trân tiếp tục được bầu làm Bí thư Thành ủy. Đại hội đặt mục tiêu vừa cùng cả nước chiến thắng giặc ngoại xâm, vừa tiếp tục xây dựng XHCN, đẩy mạnh xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật, phát triển sản xuất. Thực hiện mạnh mẽ ba cuộc cách mạng, đặc biệt là cách mạng khoa học - kỹ thuật, cách mạng tư tưởng và văn hóa trong cả nước; xây dựng con người mới XHCN với phong cách người Thủ đô…

Đại hội lần thứ V được tổ chức tháng 4/1971, đồng chí Nguyễn Văn Trân tiếp tục được bầu làm Bí thư Thành ủy. Đảng bộ TP đã tập trung lãnh đạo Nhân dân Thủ đô đẩy mạnh phát triển sản xuất, chống chiến tranh phá hoại của địch, chi viện cho tiền tuyến và làm tốt công tác hậu phương quân đội. Đặc biệt, quân và dân Thủ đô đã đập tan chiến dịch tập kích chiến lược đường không của địch cuối tháng 12/1972, góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ đến thắng lợi.

Đại hội lần thứ VI (tháng 4/1974) diễn ra trong năm kỷ niệm lần thứ 20 Ngày Giải phóng Thủ đô, bước vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng chí Nguyễn Lam làm Bí thư Thành ủy. Tại thời điểm này, Đại hội đã đề ra nhiệm vụ quan trọng là tích cực khắc phục hậu quả chiến tranh, ra sức khôi phục và phát triển kinh tế, văn hóa, đẩy mạnh việc xây dựng và cải tạo XHCN ở Thủ đô. Thực hiện nghĩa vụ đối với miền Nam ruột thịt để góp phần hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ ở miền Nam, làm tốt công tác tuyển quân, công tác hậu phương. Luôn đề cao cảnh giác, sẵn sàng đối phó với mọi tình hình diễn biến, bảo vệ thành quả cách mạng.

Đại hội lần thứ VII được tổ chức hai vòng (vòng 1 vào ngày 12 - 22/11/1976 và vòng 2 vào ngày 25/5 - 2/6/1977), đồng chí Lê Văn Lương làm Bí thư Thành ủy. Đại hội đề ra phương hướng nhiệm vụ của kế hoạch 5 năm 1976 - 1980 và mục tiêu chủ yếu của 2 năm 1977 - 1978 là từng bước xây dựng một cơ cấu kinh tế với tiềm năng và vị trí của Thủ đô, phát huy mạnh mẽ 3 phong trào lớn: Sản xuất và tiết kiệm; Xây dựng Thủ đô; Xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa mới…

Trong giai đoạn 1947 - 1963, Đảng bộ tỉnh Hà Đông, tỉnh Sơn Tây đã tiến hành 4 kỳ Đại hội, trước khi hợp nhất thành Đảng bộ tỉnh Hà Tây. Từ năm 1969 - 1974, Đảng bộ tỉnh Hà Tây đã tiến hành Đại hội lần thứ V, VI, xác định các mục tiêu đã tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế...

Tháng 2/1980, Đảng bộ TP Hà Nội tổ chức Đại hội lần thứ VIII. Đại hội xác định nhiệm vụ chủ yếu của Đảng bộ trong 2 năm 1980 - 1981 là tiếp tục tiến hành đồng thời 3 cuộc cách mạng, thực hiện nhiệm vụ chính trị cơ bản là vừa xây dựng Thủ đô XHCN vừa sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Thủ đô.

Tháng 1/1982 và tháng 6/1983, Đại hội lần thứ IX đã diễn ra hai vòng, đồng chí Lê Văn Lương tiếp tục làm Bí thư Thành ủy. Trong giai đoạn này, Hà Nội thực hiện 4 mục tiêu kinh tế - xã hội để từng bước xây dựng và bảo vệ Thủ đô về mọi mặt. Trong đó, yêu cầu trọng tâm là đáp ứng các nhu cầu cấp bách và thiết yếu của đời sống Nhân dân; chú trọng sửa chữa, cải tạo, xây dựng kết cấu hạ tầng, tích cực phát triển sức sản xuất; lập lại trật tự kinh tế - xã hội, nhất là trên mặt trận phân phối lưu thông; phát động toàn Đảng bộ đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại trên nhiều mặt của địch, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Đổi mới và phát triển mạnh mẽ, toàn diện

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ X (tháng 10/1986) là Đại hội mở đầu cho công cuộc đổi mới ở Hà Nội. Đồng chí Nguyễn Thanh Bình làm Bí thư Thành ủy, đến tháng 10/1988 được điều lên T.Ư. Đồng chí Phạm Thế Duyệt được T.Ư điều về làm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Đại hội đã đề ra nhiều mục tiêu, giải pháp vừa xây dựng cơ chế chính sách đổi mới, vừa lựa chọn bước đi phù hợp để tổ chức triển khai. Trong đó, ổn định tình hình kinh tế - xã hội của Thủ đô, bao gồm ổn định cung ứng vật tư, năng lượng điều kiện kỹ thuật để phát triển sản xuất đều đặn và có hiệu quả. Đồng thời ổn định đời sống Nhân dân, bảo đảm cung ứng hàng hóa cho tiêu dùng cả về số lượng, chất lượng, thời gian; lập lại kỷ cương, trật tự XHCN trong quản lý đô thị và trên thị trường TP… Nhờ đó, Đảng bộ TP đã vượt qua nhiều khó khăn, lãnh đạo TP giành kết quả khá toàn diện, kinh tế tăng trưởng rõ rệt; đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được cải thiện; chính trị - xã hội ổn định.

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XI (tháng 4/1991 và tháng 11/1991), đồng chí Phạm Thế Duyệt tiếp tục làm Bí thư Thành ủy. Trong 5 năm (1991 - 1995), Đại hội xác định phải thực hiện tốt nhiệm vụ chủ yếu là ổn định và phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, từng bước ổn định, cải thiện đời sống vật chất cũng như tinh thần của Nhân dân. Phấn đấu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân hàng năm trong 5 năm tăng 6 - 7%; tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người hang năm tăng từ 4,2 - 5,1%; bình quân hàng năm giải quyết việc làm cho ít nhất 4 vạn lao động. Tiếp tục phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, đổi mới cơ chế quản lý kinh tế ở đơn vị cơ sở và cấp TP. Trong giai đoạn này, Hà Nội tiếp tục tạo ra những bước chuyển rõ về cơ cấu ngành kinh tế, phát triển mạnh mẽ về đô thị.

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XII (tháng 5/1996), đồng chí Lê Xuân Tùng làm Bí thư Thành ủy. Đến tháng 1/2000, đồng chí được điều lên T.Ư công tác, đồng chí Nguyễn Phú Trọng được T.Ư điều về giữ chức Bí thư Thành ủy. Đại hội đã xác định mục tiêu đẩy nhanh hơn nữa nhịp độ tăng trưởng kinh tế sau 10 năm đổi mới; tăng cường vai trò quản lý của các cấp chính quyền đối với nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần; quản lý tốt đô thị. Năm 1999, Hà Nội đã được UNESCO trao tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”.

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XIII (tháng 12/2000) được tiến hành vào thời điểm TP vừa tổ chức kỷ niệm trọng thể 990 năm Thăng Long - Hà Nội vừa đón nhận danh hiệu “Thủ đô anh hùng”… Đồng chí Nguyễn Phú Trọng làm Bí thư Thành ủy. Hà Nội xác định phát triển theo những định hướng cơ bản như tiếp tục xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN; nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của kinh tế Thủ đô. Tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước; củng cố nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; tạo điều kiện thuận lợi để phát triển mạnh và liên kết chặt chẽ giữa các thành phần kinh tế trên địa bàn, giữa kinh tế Hà Nội với cả nước; đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại. Trong giai đoạn này, Hà Nội tiếp tục có sự bứt phá mạnh mẽ, hoàn thành nhiều tuyến đường, khu đô thị mới hiện đại…

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XIV (tháng 12/2005) là Đại hội phát huy truyền thống văn hiến, anh hùng và thành tựu đổi mới, xây dựng Thủ đô phát triển toàn diện, bền vững, thiết thực kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Đồng chí Nguyễn Phú Trọng làm Bí thư Thành ủy, đến tháng 6/2006, được Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XI bầu giữ chức Chủ tịch Quốc hội; đồng chí Phạm Quang Nghị được phân công về làm Bí thư Thành ủy. Đại hội xác định, trong giai đoạn 2006 - 2010, TP phải chủ động, sáng tạo phát huy tiềm năng, nguồn lực, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa hội nhập kinh tế quốc tế; phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội; đẩy nhanh tiến độ xây dựng nền tảng vật chất - kỹ thuật và văn hóa của thủ đô XHCN giàu đẹp, văn minh, hiện đại; nâng cao chất lượng cuộc sống của Nhân dân.

Trong 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới (1986 - 2006), Đảng bộ tỉnh Hà Tây đã trải qua các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X (10/1986), XI (3/1992), XII (4/1996), XIII (12/2000) và lần thứ XIV (12/2005). Những kết quả đạt được về phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng và an ninh là động lực quan trọng, điểm tựa vững chắc để cùng với Đảng bộ Hà Nội thúc đẩy công cuộc đổi mới toàn diện sau khi TP Hà Nội được mở rộng địa giới hành chính vào tháng 8/2008.

Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XV (tháng 10/2010), là Đại hội nhiệm kỳ đầu tiên sau điều chỉnh mở rộng địa giới hành chính Thủ đô thực hiện theo Nghị quyết 15 của Quốc hội khóa XII, được tổ chức trong bối cảnh TP vừa tổ chức thành công Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Đồng chí Phạm Quang Nghị tiếp tục làm Bí thư Thành ủy. Trong giai đoạn này, TP đã tập trung nâng cao sức cạnh tranh của kinh tế, phát triển đô thị văn minh, hiện đại, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới, tích cực chăm lo phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh; ưu tiên phát triển khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô trong thời kỳ mới.

Tháng 11/2015, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVI, đã đề ra các giải pháp cho giai đoạn 2015 - 2020, trong đó có 3 khâu đột phá, 16 chỉ tiêu cụ thể. Đại hội xác định mục tiêu tổng quát xây dựng Đảng bộ thực sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức Đảng và đảng viên; phát huy truyền thống văn hiến, anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; huy động mọi nguồn lực, đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại… 5 năm qua, Đảng bộ TP đã nỗ lực phấn đấu, vận dụng sáng tạo, tập trung chỉ đạo thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các nghị quyết của T.Ư và của Thành ủy, lãnh đạo thực hiện tốt 8 chương trình công tác trọng tâm, tạo ra bước chuyển biến mới, toàn diện trên mọi lĩnh vực hoạt động của Đảng bộ.

Đồng chí Phạm Quang Nghị được Bộ Chính trị giao phụ trách Đảng bộ Hà Nội. Đến tháng 2/2016, đồng chí Hoàng Trung Hải được Bộ Chính trị điều động, phân công làm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Tháng 2/2020, đồng chí Vương Đình Huệ được Bộ Chính trị điều động, phân công làm Bí thư Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ 2015 - 2020 thay đồng chí Hoàng Trung Hải chuyển công tác khác.

Tháng 10/2020, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVII sẽ diễn ra với chủ đề “Gương mẫu xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy ý chí, phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo và hội nhập quốc tế; xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại”. Đại hội sẽ đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ 2015 - 2020; từ đó đề ra phương hướng, nhiệm vụ, chỉ tiêu chủ yếu và những vấn đề trọng tâm phát triển Thủ đô 5 năm 2020 - 2025. Đường lối, phương hướng, mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp Đại hội thống nhất sẽ là tiền đề để Thủ đô vững bước tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa.