Đầu cơ, lướt sóng đất đai không làm phát sinh giá trị kinh tế cho xã hội

Đánh thuế lũy tiến để nhà đầu tư phải tính toán lợi ích của họ

Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Xuân về tình trạng trốn thuế trong giao dịch đất đai, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thông tin, có trường hợp quyết định giao đất nhưng tiền thu thì vẫn nợ, chưa thực hiện trách nhiệm tài chính một phần. Hoặc đất đáng lẽ giao làm dự án khu công nghiệp nhưng găm lại không làm thì đất vẫn lên giá. Như vậy, chậm thời gian đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội, hạ tầng cũng là hiện tượng trốn thuế. Do đó, khi dự án đấu thầu, đấu giá cần xác định thời gian bao lâu được hưởng chính sách ưu đãi, nếu không làm thì phải tăng thuế lũy tiến để bổ sung nguồn thuế.

"Người đầu cơ đất đai thì cần đánh thuế cao hơn vì đầu cơ, lướt sóng không làm phát sinh giá trị kinh tế cho xã hội", bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Đại biểu Đồng Ngọc Ba hỏi vấn đề đầu cơ đất đai đã được nhận diện nhiều năm nhưng hiện vẫn còn phức tạp. Quốc hội từng giao Chính phủ khắc phục đầu cơ đất đai qua chính sách thuế. Người có nhiều nhà, đất bỏ hoang bị đánh thuế cao. Bộ trưởng cho biết vì sao vẫn chưa ban hành được chính sách này?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trả lời, vấn đề này cần sửa theo Luật Thuế và Luật Đất đai. Vấn đề thuế sử dụng đất, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đồng ý dự án chậm sử dụng đất thì khi đấu giá, đấu thầu phải đưa ra lộ trình sử dụng, coi là quy định bắt buộc. Nếu kéo dài thì phải có biện pháp đánh thuế tránh đầu cơ, trục lợi. Thuế này tăng như thế nào thì sẽ bàn tiếp.

Như ở Mỹ, người dân sợ lắm khi có nhà mà không ở. Kể cả đất ở, dự án không đầu tư, đất nông nghiệp không sử dụng thì vẫn phải đánh thuế. Còn người có 5-6 nhà mà không mang lại hiệu quả cho xã hội như cho thuê, kinh doanh, thương mại... thì phải đánh thuế. Phải đánh thuế lũy tiến để nhà đầu tư phải tính toán lợi ích của họ.

 Thanh tra hồ sơ chuyển nhượng đất còn nghi vấn

Tham gia giải trình, làm rõ những vấn đề liên quan đến thuế chuyển nhượng dự án bất động sản, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định sẽ tiếp tục thanh tra những hồ sơ còn nghi vấn về việc chuyển nhượng.

Thứ nhất, liên quan đến giải pháp để thu thuế chuyển nhượng bất động sản, về vấn đề này, Bộ đã chủ động chỉ đạo cơ quan thuế cũng như phối hợp với chính quyền địa phương và các bộ, ngành để thu thuế bất động sản đúng với giá chuyển nhượng. Thời gian đầu tháng 1/2022, qua kiểm tra 85.000 bộ hồ sơ và cho kê khai lại đã tăng 222 tỷ đồng tiền thuế. Vì vậy thời gian tới sẽ tập trung thanh tra các hồ sơ thuế còn nghi vấn về việc chuyển nhượng không đúng với giá kê khai theo luật thuế để xử lý theo quy định, kể cả các dự án bất động sản.

Thứ hai là đấu giá đất, phải siết lại để bảo đảm đấu giá một cách chặt chẽ hơn. Chẳng hạn như phải xác định được năng lực của nhà đầu tư mới cho phép thực hiện dự án, và thực tế nhà đầu tư tốt mới có tiền nộp tiền sử dụng đất. Thứ nữa tiền đặt cọc phải nâng lên, quy định hiện tại đang thấp, tiền đặt cọc đó phải vào tài khoản để hội đồng đấu giá quản lý, để khi bỏ đấu giá thì mất tiền đặt cọc.

Thứ ba là cam kết về triển khai dự án, tránh trường hợp đấu giá xong để đấy hàng năm trời không sử dụng. Động tác đó làm lãng phí xã hội bởi vì ở đây chúng ta phải cân đối được giữa mục tiêu trước mắt và mục tiêu lâu dài, mục tiêu lâu dài là khi đấu giá xong, công trình được hoàn thành, như vậy sẽ thu hút được lao động, tăng được GDP và đóng nộp ngân sách đầy đủ, tạo được việc làm. Còn mục đích trước mắt là thu được tiền.

Thứ tư là khi nhà nước thu hồi phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích an ninh quốc gia, chỗ nào thỏa thuận là phải theo thỏa thuận, còn nhà nước thu hồi khi đủ điều kiện thì đền bù theo giá của nhà nước.

Thứ năm là giá khởi điểm, giá khởi điểm của đấu giá đất xác định theo đúng Nghị định 44 và Thông tư 36 của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tuy nhiên, Nghị định 44 và Thông tư 36 phải sửa, bởi vì giá đất xác định đã không còn chính xác và nhất quán nữa. Nếu không sửa hai văn bản này thì cán bộ vẫn cứ vi phạm, nếu không sửa thì đoàn kiểm tra này, đoàn thanh tra kia vẫn cho ra các kết luận khác nhau.

Một vấn đề nữa là giao đất cho doanh nghiệp theo Nghị định 45 xong mới thu tiền, nhà đầu tư bán lẻ thu tiền của dân nhưng không đưa nộp tiền cho ngân sách mà đưa tiền đó đi đầu tư. Nếu rủi ro, doanh nghiệp thua lỗ thì rõ ràng chúng ta không giải quyết được quyền lợi cho hàng trăm hàng nghìn, thậm chí hàng vạn hộ dân. Đây chính là lỗ hổng cần phải được xác định một cách chính xác để "bịt" lại.