Đẩy mạnh tái thiết đô thị từ khu tập thể cũ

Đồng bộ quy hoạch

Quận Đống Đa hiện có 12 khu tập thể với 517 tòa nhà, chiếm gần 185ha, tương đương 18,6% diện tích tự nhiên toàn quận và là nơi cư trú của khoảng 57.700 người (chiếm 15,6% dân số). Các khu tập thể chủ yếu được xây dựng từ thập niên 1960 – 1980, hiện đã xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống và an toàn của cư dân.

Trước thực trạng đó, quận Đống Đa đã chủ động phối hợp với các sở, ngành TP đẩy mạnh công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ theo hướng bài bản và khoa học. Trọng tâm là tổ chức kiểm định, đánh giá chất lượng, lập đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và lấy ý kiến cộng đồng dân cư để hoàn thiện các bước tiếp theo trong quy trình đầu tư.

Cụ thể, tính đến năm 2024, quận đã thực hiện kiểm định 138 nhà chung cư cũ được TP phân cấp và tiếp tục triển khai kiểm định thêm 95 nhà trong năm 2025. Riêng với nhà chung cư nguy hiểm cấp D – điển hình là chung cư cũ ở số 51 Huỳnh Thúc Kháng, quận đã hoàn thành quy hoạch mặt bằng tổng thể, phê duyệt phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng, tạm cư và chuẩn bị xây dựng lại.

Trong tháng 5/2025, quận Đống Đa hoàn tất việc lấy ý kiến cộng đồng đối với đồ án quy hoạch chi tiết cải tạo 4 khu tập thể cũ trọng điểm: Kim Liên, Trung Tự, Khương Thượng và Hào Nam – các khu tập thể được xây dựng từ giai đoạn 1960 – 1970, hiện đã hết niên hạn sử dụng. Bên cạnh đó, cũng trong quý II/2025, Đống Đa trình TP đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 đối với khu Vĩnh Hồ (phường Thịnh Quang và Trung Liệt), nhằm cải tạo đồng bộ về hạ tầng, kiến trúc và cảnh quan.

Bảo đảm hạ tầng, không gian sống hiện đại

Theo Trưởng phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị quận Đống Đa Trương Minh Quang, 3 khu chung cư cũ (Kim Liên, Trung Tự và Khương Thượng) là những khu tập thể đầu tiên của cả nước, với tổng diện tích khoảng 60ha. Qua hơn nửa thế kỷ sử dụng, hiện trạng các khu này đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều căn hộ bị cơi nới trái phép, hệ thống hạ tầng kỹ thuật lạc hậu, mật độ xây dựng cao, thiếu công trình công cộng và cây xanh. Do đó, trong quy hoạch mới, quận Đống Đa xác định rõ định hướng cải tạo theo hướng hiện đại, đồng bộ. Mục tiêu là tái thiết không gian sống an toàn, tiện nghi, bảo đảm đầy đủ chức năng hạ tầng xã hội như trường học, trạm y tế, công viên, cây xanh và không làm gia tăng dân số so với hiện trạng.

Một trong những giải pháp trọng tâm là quy gom các hộ dân tái định cư vào các tòa nhà cao tầng (40 – 45 tầng), qua đó giải phóng quỹ đất để xây dựng các công trình hạ tầng xã hội. Dự kiến, trong tổng diện tích quy hoạch, khoảng 30% sẽ dành cho đất thương mại dịch vụ, còn lại là đất tái định cư và công trình công cộng. Việc thiết kế không gian giao thông cũng được chú trọng. Các tuyến đường hiện có sẽ được mở rộng từ 17 – 20m, các đường nhánh trong khu dân cư sẽ kết nối liên hoàn với hệ thống giao thông công cộng của TP, đặc biệt là đường sắt đô thị. Việc bố trí trục giao thông hợp lý sẽ giúp giảm tải giao thông cục bộ, tăng cường khả năng tiếp cận cho xe cứu hỏa, cứu thương, cũng như tăng tỷ lệ diện tích đất giao thông theo đúng chuẩn đô thị hiện đại.

Quy hoạch cũng chú trọng đến công khai, minh bạch và sự đồng thuận của người dân. Sau các hội nghị công khai lấy ý kiến cộng đồng, quận sẽ tổng hợp toàn bộ góp ý, điều chỉnh lại đồ án nếu cần thiết và trình Hội đồng thẩm định của TP. Khi được phê duyệt, toàn bộ thông tin liên quan đến phương án tái định cư, vị trí xây dựng, diện tích từng hộ, thời gian tạm cư... sẽ được công bố rõ ràng đến từng hộ dân.

Liên quan đến vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa Hà Anh Tuấn cho biết, để tiếp tục nhận được các ý kiến nghiên cứu, đóng góp của các tổ chức, đơn vị, các hộ gia đình, đại diện cộng đồng đối với Đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 cải tạo, xây dựng lại các khu tập thể, UBND quận đề nghị cấp ủy Đảng, chính quyền, các cơ quan, đơn vị, các hộ gia đình, cộng đồng dân cư chủ động, tích cực nghiên cứu, đóng góp ý kiến để Đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 được hoàn thiện. Tổng hợp báo cáo các sở, ngành thẩm định, trình UBND TP phê duyệt và là cơ sở để tổ chức các bước quy trình tiếp theo lựa chọn đơn vị đầu tư, xây dựng các phương án chi tiết về đền bù, GPMB, công tác tạm cư, tái định cư… Mục đích bảo đảm đẩy nhanh tiến độ thực hiện cải tạo, xây dựng lại các khu tập thể đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng về điều kiện ở, sinh hoạt của người dân tốt hơn. Đồng thời chỉnh trang, xây dựng khu vực đô thị đồng bộ hạ tầng, hiện đại trên địa bàn quận, TP.

Có thể thấy, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ là nhiệm vụ phức tạp, tác động trực tiếp đến đời sống hàng chục nghìn hộ dân. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo sát sao của UBND TP Hà Nội, sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ngành, đặc biệt là quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân quận Đống Đa, quá trình cải tạo đang từng bước đạt kết quả tích cực. Quận Đống Đa đã thể hiện rõ định hướng phát triển không gian đô thị hiện đại, nhân văn theo hướng vừa bảo đảm nhu cầu nhà ở bền vững, vừa kiến tạo môi trường sống chất lượng. Đồng thời, giữ gìn giá trị văn hóa lịch sử của những khu tập thể từng là biểu tượng của Thủ đô.

Thành công của công tác cải tạo chung cư cũ không chỉ phụ thuộc vào quy hoạch và vốn đầu tư mà còn nằm ở sự đồng thuận của người dân – những chủ thể chính trong mọi quyết sách về tương lai nơi mình sinh sống. Với lộ trình rõ ràng và tinh thần cầu thị, quận Đống Đa đang từng bước khẳng định vai trò “tiên phong” trong chỉnh trang đô thị, làm “hồi sinh” các khu tập thể cũ thành những khu đô thị kiểu mẫu ngay trong lòng Hà Nội.