Phải rõ nguyên tắc, trường hợp thành lập thanh tra sở
Các đại biểu Quốc hội bày tỏ tán thành việc duy trì hệ thống cơ quan thanh tra theo cấp hành chính như hiện hành, trong đó giữ tổ chức Thanh tra huyện. Điều này sẽ đảm bảo phù hợp với thực tế và thực hiện hiệu quả nhiệm vụ mà thanh tra huyện được giao ở các luật.
Theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm (đoàn Quảng Bình), nên quy định ngay trong luật tiêu chí, điều kiện thành lập thanh tra huyện để thống nhất chung toàn quốc, tránh dẫn đến tuỳ nghi, mỗi địa phương có mô hình khác nhau.
Cơ quan tiếp thu, giải trình dự án luật cho biết, để đáp ứng yêu cầu quản lý thì một số cơ quan thuộc Chính phủ (BHXH Việt Nam, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp) và cơ quan khác của Nhà nước (Ban Cơ yếu Chính phủ) đã được luật giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra. Do đó, Dự Luật chỉ quy định việc thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành ở cơ quan thuộc Chính phủ khi đáp ứng đủ 2 điều kiện: Được giao thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước và được luật giao nhiệm vụ thanh tra.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Minh Tâm cho rằng, Dự Luật chưa đề cập cụ thể các trường hợp nêu trên và cũng chưa làm rõ với cơ quan có tổ chức ngành dọc thì việc thành lập cơ quan thanh tra có cả ở địa phương hay chỉ ở Trung ương.
Theo Dự Luật, thanh tra tổng cục, cục thuộc Bộ được thành lập trong 3 trường hợp: (1) Theo quy định của luật; (2) Tại các tổng cục, cục thuộc bộ có phạm vi đối tượng quản lý nhà nước về chuyên ngành, lĩnh vực lớn, phức tạp, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội do Chính phủ quy định; (3) Theo yêu cầu của điều ước quốc tế mà nước CHXHCN Việt Nam là thành viên.
Thanh tra sở được thành lập trong trường hợp: (1) Theo quy định của luật; (2) Tại một số sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp theo quy định của Chính phủ; (3) UBND cấp tỉnh quyết định việc thành lập Thanh tra sở ở các sở còn lại căn cứ vào yêu cầu quản lý và biên chế được giao
Cũng liên quan vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đồng tình tiếp tục giữ Thanh tra huyện như hiện hành với nhận định những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện thời gian qua không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà là do chưa được quan tâm bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.
Theo đại biểu, việc không duy trì Thanh tra huyện tuy giảm được số lượng lớn cơ quan, nhưng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước trên các địa bàn cấp huyện.
Liên quan đến thành lập thanh tra tổng cục, cục thuộc bộ, đại biểu Phạm Văn Hoà đánh giá là cần thiết, song không nhất thiết nơi nào cũng có tổ chức thanh tra mà phải có tiêu chí, nguyên tắc cụ thể. Không phải cơ quan trực thuộc Chính phủ nào hay sở nào ở địa phương cũng cần lập cơ quan thanh tra mà mà tuỳ tính chất, nhiệm vụ và biên chế mỗi tỉnh để UBND quyết định.
Cần rõ chế tài xử lý việc chậm ban hành kết luận thanh tra
Liên quan đến vấn đề ban hành kết luận thanh tra, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) đặt vấn đề về việc chậm ban hành kết luận thanh tra. Đại biểu dẫn thực tế có những cuộc thanh tra thực hiện từ năm 2015 - 2016 nhưng đến nay chưa có kết luận. Vậy nguyên nhân ở đâu và chế tài ra sao cần phải làm rõ.
Cùng với đó, người ký quyết định thanh tra lại không tham gia đoàn thanh tra và trưởng đoàn thanh tra có nhiệm vụ báo cáo với người quyết định thanh tra. Khi có mâu thuẫn trong quá trình thẩm định dẫn đến thanh tra rồi mà không ban hành được kết luận thanh tra. Từ thực tế này, đại biểu đề nghị trong luật cần có quy định cụ thể bởi thực tế đang xảy ra mà chưa khắc phục được.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) cũng nhận định, Dự Luật còn bỏ trống, chưa quy định rõ việc chậm ban hành kết luận thanh tra. Thực tế còn gần 30 cuộc thanh tra của các cơ quan thanh tra Trung ương đối với bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp đến nay vẫn chưa có kết luận; thời gian chậm ban hành từ 1 năm đến hơn 6 năm. "Không rõ nguyên nhân do đâu, trách nhiệm thuộc về ai, đến bao giờ mới ban hành kết luận thanh tra" – đại biểu nói và đề nghị cần quy định rõ vấn đề chậm ban hành kết luận thanh tra trong Dự Luật.
Các đại biểu cũng lưu ý cần quy định rõ việc phối hợp xử lý chồng chéo giữa hoạt động thanh tra với hoạt động giám sát của cơ quan dân cử và hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng. Đồng thời hy vọng, Dự Luật lần này sẽ phát huy cao nhất hiệu quả cơ chế kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước, nhưng không làm lãng phí nguồn lực, chồng chéo công việc, góp phần phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Về kết luận thanh tra, để đảm bảo tính chặt chẽ của dự án Luật, cần xem xét, bổ sung quy định cụ thể về căn cứ, điều kiện, trình tự, thủ tục bổ sung, sửa đổi kết luận thanh tra, nhằm tránh tiêu cực, hạn chế việc sửa đi sửa lại kết luận thanh tra.
Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Dự Luật đã bổ sung quy định: “Dự thảo kết luận thanh tra về vụ việc liên quan đến an ninh, quốc phòng, vụ việc quan trọng, phức tạp thuộc diện chỉ đạo, theo dõi của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực hoặc có yêu cầu của thủ trưởng cơ quan quản lý cùng cấp thì người ra quyết định thanh tra phải có văn bản báo cáo thủ trưởng cơ quan quản lý cùng cấp”.
Chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản báo cáo, Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cùng cấp phải có ý kiến bằng văn bản về nội dung được báo cáo.
Ngoài ra, Dư Luật quy định dự thảo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ và dự thảo kết luận thanh tra hành chính của Thanh tra bộ, Thanh tra tỉnh mới phải được thẩm định trước khi ký ban hành. Còn việc thẩm định dự thảo kết luận thanh tra chuyên ngành của Thanh tra bộ, Thanh tra tỉnh và dự thảo kết luận thanh tra của các cơ quan thanh tra khác chỉ thực hiện khi cần thiết, theo quyết định của người ra quyết định thanh tra.
