Sáng 23/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật BHXH (sửa đổi).
Có chế tài đối với việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Tán thành việc mở rộng các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn tỉnh Kon Tum) đề nghị chú ý đến chủ hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh. Quy định này là một bước mới so với luật hiện hành, tuy nhiên đại biểu Tô Văn Tám băn khoăn, quy định đã thể chế hóa yêu cầu của Nghị quyết 28 hay chưa, đề nghị Ban soạn thảo cần làm rõ cơ sở quy định này.
Việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc như tại điểm a khoản 1 là khá bao trùm các đối tượng và rất rộng. Tuy nhiên, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần có những chế tài để đảm bảo tính khả thi về quy định. Vì thực tế đối tượng lao động này rất rộng, họ làm tất cả các việc và thường xuyên di chuyển, trong khi hiện nay chúng ta chưa có cơ sở dữ liệu về lao động, cho nên không thể nắm hết được đối tượng lao động này. Do đó, cần có chế tài để đảm bảo tính khả thi cho đối tượng này.
Về BHXH một lần quy định tại Điều 70, đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, Quốc hội khóa XIII đã ban hành Nghị quyết 93 năm 2015 để cho phép người lao động lựa chọn việc bảo lưu BHXH một lần. Đại biểu bày tỏ băn khoăn tại sao một chính sách nhân văn như vậy nhưng lại không được người lao động đồng tình. Vì vậy, cần tiếp tục làm rõ trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, mối quan hệ giữa lý luận khoa học pháp lý với tính thực tiễn về sự phù hợp giữa các quy định của pháp luật với thực tiễn cuộc sống ra sao.
Nếu áp dụng phương án 1, đại biểu lo ngại rằng người lao động không đồng tình. Ở phương án 2 thì cho phép người lao động được giải quyết một phần nhưng không có 50% tổng số thời gian đóng. Do đó, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần tôn trọng, ghi nhận quyền của người đóng BHXH khi họ không còn điều kiện tham gia BHXH nữa. Đồng thời nên quy định theo hướng là người lao động được lựa chọn hưởng BHXH một lần và khi đó người lao động chỉ được rút phần mình đã đóng, còn phần mà người sử dụng lao động đóng thì được Nhà nước bảo lưu để họ tiếp tục đóng hoặc hưởng khi họ hết độ tuổi lao động.
Cần đánh giá kỹ tác động
Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã mở rộng 5 đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, về vấn đề này, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn tỉnh Hưng Yên) cho rằng, việc mở rộng này thể hiện định hướng từng bước mở rộng đối tượng tham gia BHXH. Tuy nhiên, cũng cần đánh giá tác động đến các chi phí phát sinh, đồng thời cần có chế tài xử phạt nghiêm minh để tránh tình trạng chậm và trốn đóng BHXH.
Đại biểu phân tích, việc bổ sung các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thể hiện sự định hướng từng bước mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng sẽ làm phát sinh thêm chi phí của cả người lao động và người sử dụng lao động. Do đó, cần nghiên cứu đánh giá kỹ tác động và làm rõ các lợi ích chi phí khi tham gia BHXH bắt buộc của các nhóm đối tượng này; tránh phát sinh các phản ứng tiêu cực.
Bên cạnh đó, theo báo cáo đánh giá tác động chính sách trong dự án Luật, có gần 2 triệu hộ đăng ký kinh doanh, khoảng 270.000 người hoạt động không chuyên trách ở thôn tổ dân phố, chưa kể 3nhóm đối tượng còn lại chưa có thống kê cụ thể. Thực tiễn vừa qua cho thấy, tình trạng trốn, nợ đóng BHXH đối với các đối tượng dễ quản lý và dễ xử lý và xử lý hơn vẫn chưa được giải quyết triệt để. Do đó, nếu mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc như dự thảo luật cần phải có chế tài quy định kiểm soát và thực hiện nghiêm xử lý xử phạt nghiêm minh, để đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của các quy định…
Về BHXH 1 lần quy định tại Điều 70, đại biểu nhấn mạnh BHXH 1 lần là quyền lợi chính đáng của người lao động tham gia BHXH. Tuy nhiên người lao động hưởng BHXH 1 lần có xu hướng gia tăng trong thời gian qua là một thực tế đáng lo ngại đối với việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội cho toàn dân. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá nguyên nhân dẫn tới xu hướng gia tăng của tình trạng rút BHXH 1 lần để có giải pháp căn cơ.
Đại biểu đề nghị xem xét điều kiện giúp BHXH 1 lần thật thận trọng để đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động. Đại biểu cũng phân tích về ưu, nhược điểm của 2 phương án do cơ quan soạn thảo trình và đề nghị nên nghiên cứu phương án người lao động được lựa chọn rút BHXH 1 lần hoặc rút 50% thời gian đã đóng; thời gian còn lại được bảo lưu để hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu và không nên chỉ giải quyết tối đa 50% tổng thời gian đã đóng.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên (Đoàn tỉnh Long An) đánh giá cao việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu bổ sung quy định tại Điểm a, khoản 1, Điều 3. Theo đại biểu, quy định này rất khó triển khai thực hiện và không thể áp dụng một cách triệt để, hiệu quả. Vì thực tế hiện nay có rất nhiều trường hợp lao động đặc thù mà không có giao kết hợp đồng lao động, không xác định được tiền lương, tiền công ổn định hàng tháng để làm cơ sở cho việc đóng BHXH bắt buộc hay BHXH tự nguyện.
“Do đó, cần có quy định chặt chẽ hơn về nhóm đối tượng này khi đưa vào đối tượng đóng BHXHbắt buộc để có thể bảo vệ tối đa quyền lợi của người lao động” - đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên nêu ý kiến.
