ĐBQH: Cần làm rõ Cơ quan báo và phát thanh truyền hình có cơ quan báo chí trực thuộc hay không

Làm rõ cơ cấu tổ chức và cơ quan báo chí trực thuộc

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hiển cho biết, so với quy định tại Luật Báo chí hiện hành, khoản 1 Điều 16 dự thảo Luật không giải thích khái niệm về cơ quan báo chí, đồng thời bổ sung cụm từ “có cơ quan báo chí trực thuộc theo quy định của Luật này”. Tuy nhiên, qua rà soát các quy định về loại hình cơ quan báo chí tại Điều 16 thì chỉ khoản 6 về Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện đề cập đến nội dung có cơ quan báo chí trực thuộc; quy định tại khoản 5 về Cơ quan tạp chí khoa học và khoản 7 về Cơ quan báo và phát thanh truyền hình không đề cập đến việc có hay không có cơ quan báo chí trực thuộc.

Trong khi đó, Quy định số 373 của Ban Bí thư xác định Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp có thu; và trong trường hợp cần thiết, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy có thể quyết định thành lập thêm đơn vị sự nghiệp trực thuộc cơ quan này. Khoản 1 Điều 21 dự thảo Luật cũng quy định cơ quan báo chí hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp công lập.

Từ những căn cứ này, đại biểu Đỗ Đức Hiển đặt vấn đề: nếu cơ quan báo và phát thanh, truyền hình được thành lập thêm đơn vị sự nghiệp công lập thì đơn vị đó có thể trở thành cơ quan báo chí hay không? Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, thẩm quyền thành lập và bảo đảm thống nhất với quy định tại khoản 1 Điều 16.

Đại biểu Đỗ Đức Hiển đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định rõ trong Luật để thể chế hóa phù hợp với quy định của Ban Bí thư, tránh mâu thuẫn trong cách hiểu và trong quá trình áp dụng.

Mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện: còn khoảng trống và chồng lấn

Nội dung được đại biểu Đỗ Đức Hiển đặc biệt quan tâm là mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện được bổ sung tại khoản 6 Điều 16. Hiện nay, theo Quyết định 326 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch báo chí đến năm 2025, cả nước có 6 cơ quan được vận hành theo mô hình này, nhưng mỗi nơi lại có tổ chức bộ máy, cấp quản lý và cơ chế tài chính khác nhau. Điều đó cho thấy nhận thức và tiêu chí về mô hình đa phương tiện chưa thống nhất.

Dự thảo Luật xác định cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện có ba đặc điểm:(1) có nhiều loại hình báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc;(2) có cơ chế đặc thù về tài chính;(3) được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí.

Tuy nhiên, theo đại biểu Đỗ Đức Hiển, các tiêu chí này chưa đủ rõ và thậm chí chưa thực sự hợp lý:

Thứ nhất, việc phải phù hợp với Chiến lược phát triển báo chí là điều kiện đã áp dụng chung cho mọi cơ quan báo chí khi được thành lập hay cấp phép hoạt động. Do đó, đưa tiêu chí này vào để phân biệt mô hình “chủ lực đa phương tiện” là không cần thiết.

Thứ hai, tiêu chí “có cơ chế đặc thù về tài chính” không phải là điều kiện tạo thành mô hình, mà chỉ là chính sách ưu tiên áp dụng sau khi cơ quan đó được xác định thuộc loại hình này. Bản thân tiêu chí này cũng chưa có quy định cụ thể về nguyên tắc và nội dung đặc thù, nên rất khó triển khai.

Thứ ba, dự thảo chưa chỉ rõ cơ quan nào có thẩm quyền quyết định thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, trong khi đây là mô hình báo chí quy mô lớn, có vai trò quan trọng trong hệ thống truyền thông quốc gia.

Ngoài ra, theo Báo cáo số 492 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu một số ý kiến để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét cho phép Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện. Tuy nhiên, bởi dự thảo chưa quy định rõ tiêu chí thành lập và thẩm quyền thành lập nên mô hình này vẫn “khó hình dung và khó triển khai”.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, chỉnh lý để bảo đảm mô hình này thật sự có tính dẫn dắt, có địa vị pháp lý rõ ràng và có cơ chế hoạt động minh bạch, khả thi.

Bổ sung quy định chuyển tiếp để không gián đoạn hoạt động báo chí

Đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hiển lưu ý rằng, dự thảo Luật sửa đổi lần này liên quan đến nhiều chính sách mới về tổ chức cơ quan báo chí. Vì vậy, cần có quy định chuyển tiếp phù hợp để không xảy ra khoảng trống pháp lý, không gây gián đoạn hoạt động của hệ thống báo chí cũng như công tác quản lý nhà nước.

Điều 51 của dự thảo Luật hiện mới chỉ quy định chuyển tiếp đối với cơ quan báo chí trực thuộc tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp theo hướng tiếp tục hoạt động đến khi giấy phép hết hiệu lực. Tuy nhiên, theo đại biểu, như vậy là chưa đầy đủ.

Thực tế, hiện còn một số cơ quan báo chí thuộc địa phương đã được cấp phép và đang hoạt động ổn định, có uy tín và thương hiệu riêng. Những cơ quan này cũng cần được xem xét trong quy định chuyển tiếp để bảo đảm việc sắp xếp được thực hiện hợp lý, không ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng và nhiệm vụ chính trị, truyền thông của họ.

Bên cạnh đó, cách gọi “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” trong dự thảo khác với “cơ quan truyền thông đa phương tiện” được áp dụng trong pháp luật hiện hành. Để tránh rắc rối khi chuyển đổi mô hình, đại biểu đề nghị quy định chuyển tiếp theo hướng công nhận các cơ quan đang hoạt động theo mô hình cũ được tiếp tục hoạt động theo mô hình mới mà không phải thành lập lại.

Theo đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hiển, Dự án Luật Báo chí (sửa đổi) đã có nhiều bước tiến nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của nền báo chí hiện đại. Tuy vậy, các quy định về mô hình cơ quan báo chí, đặc biệt là cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, vẫn cần được làm rõ về tiêu chí, thẩm quyền và cơ chế tổ chức. Đồng thời, cần hoàn thiện quy định chuyển tiếp để bảo đảm sự ổn định, liên tục trong hoạt động của các cơ quan báo chí hiện nay.